Пән: Қазақ тілі Сыныбы: 8-сынып Бөлім:«Көне түркі жазбалары және қазақ жазуы. Орфография»

жүктеу/скачать 27,68 Kb. бет 3/5 Дата 29.06.2023 өлшемі 27,68 Kb. #103802

Байланысты:
Көне түркі жазбалары және қазақ жазуы.docx БЖБ І тоқсан

Барлығы:

14

Пән: Қазақ тілі
Сыныбы: 8-сынып
Бөлім:«Көне түркі жазбалары және қазақ жазуы. Орфография»
«Адамзаттық құндылықтар және әлем мәдениеті. Фонетика»
ІІ нұсқа
1-тапсырма. Мәтіндерді мұқият оқыңыз. Мәтіндердің стилін, тақырыбын, құрылымын салыстырыңыз және қандай сипатта жазылғандығын (әңгімелеу, сипаттау, талқылау) анықтаңыз. Кестені толтырыңыз.
1-мәтін
Көне Түркі жазулары немесе Көне түркі алфавиті - дыбыстық жазу түрі. Негізінен, 6-10 ғасырларда үлкен аймаққа таралған Көне Түркі жазуларын ғалымдар үш топқа бөліп қарайды:

1. 
   Енисей ескерткіштері.
   
2. 
   Талас ескерткіштері.
   
3. 
   Орхон ескерткіштері.
   

Орналасужеріболмаса, бұлардыңқолданылғанжылдарыныңайырмасындажәнежалпыжазутаңбаларыныңқолданылуыарасындаелеуліайырмаларжоқ.

1. 
   Енисей ескерткіштеріне Енисей бойынан және Тува, Хакас, Алтай республикаларының (бәрі де Ресей құрамындағы Түркі республикалары) аймағынан және Ресейдің батыс сібірде орналасқан Жаңасібір (Новосибирск) облысы мен Ертіс бойынан табылған жазулар жатады. Оның қолданылған, жазылған жылдары 5-7 ғасырлардың аралығы. Бұл аймақтан табылып отырған көне Түркі жазба ескерткіштердің жалпы саны қазіргі кезде шамамен 150-дей.
   
2. 
   Талас ескерткіштері. Бұл аймақтағы жазулар Оңтүстік Қазақстан, Жетісу, Сыр бойы мен Қырғызстан аймақтарына таралған, соның ішінде көп шоғырланған жері қазіргі Жамбыл облысында. Қолданылғанмезгілібірыңғай 8 ғасыр. Ескерткіштердіңжалпы саны шамамен 20 шақты.
   
3. 
   Орхон ескерткіштері. Монғолиядағы Орхон, Селенг, Тола өзендерініңбойынанжәнеРесейдегі Минусинск ойпатынантабылғанескерткіштержатады. Қолданылғанмезгілі 7-8 ғасырлар. Ескерткіштердіңжалпы саны 30 шақты. Алайдаеңкөлемді, ұзақмәтіндіжазбалар осы топқажатады. Бұныңішіндетарихиқұндылығыжағынан «Құтлығқаған», «Білгеқаған», «Күлтегін», «Тоныкөк», «КүліЧор» және «МойынЧор» ескерткіштерініңорныерекше. Көне түркі жазулары құнды жәдігерлер болып табылады.
   

жүктеу/скачать 27,68 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: