Пән бойынша дәрістердің конспектісі №1 Дәріс Тақырып: Тұлға психологиялық ғылымның базалық категориясы ретінде

Уильям Герберт Шелдон 1898 жылы 19 қарашада Уорин деген жерде дүниеге келген, американдық дәрігер және психолог.1936 жылы Чикаго университетінде профессор болған, 1938 жылдан бастап Гарварт университетінде жұмыс жасаған сонымен қатар Колумбия университетінде «конституциональных различий» лабараториясын басқарады. 1940 жылы АҚШ-та Кречмердің конституционалды теориясын одан әрі жалғастыру мақсатында Шелдон колледжде оқитын 4 мыңға жуық студенттердің фотосуреттерін визуалды зерттеуде күрделі «антропоскопиялық әдісті қолданды. Сырт келбеті мен мінез-құлық арасындағы байланысты болжайтын теориялар академиялық психологияның тууынан көп ғасыр алда болады. Осы аймақтағы алғашқы еңбектерді құрылыммен қатар темперамент типологиясын және маңыздылығын жоймаған мінез-құлықтың детерминанттары ретінде эндокриндік секреция идеясын көрсететін гуморальды концепцияны ұсынған Гиппократқа жатқызады. Ол құрылымның екі үлгісін көрсетіп, бір жағынан адамдарды аласа және толық, екінші жағынан биік және жіңішкелерге бөлді. Бұлайша бөлу ескі болғанымен ол өткен жүз жылдықтағы топтастырулардан алыс тұрған жоқ. Ол сонымен қатар бұл дене үлгілеріне мінездемелі аурулар сәйкес келеді деп болжады. Аласа және толық денелер әсіресе қояншыққа (эпилепсия) бейім болса, ал биік және жіңішке құрылым өкілдері туберкулезге жақын келеді. Осы жерде Шелдонның конституционалды медицина аймағы пайда болады. Одан әрі, Гиппократ, Эмпедоклдың негізгі төрт күтпеген апаттарына ұқсас- ауа, су, от және жерге сәйкесті темперамент үлгісін көрсетуге болатындығын болжады. Сонымен қатар адамның қай типке жататындығын анықтайтын денеде төрт гумораның (сұйық субстанцияның), басымдылығын анықтады. Осылайша, темпераменттер көзқарасы тұрғысынан дене сұйықтықтары (эндокриндік секретция) индивидтің темпераментін анықтайтындығы туралы ұсыныс туды. У.Шелдон сыртқы белгілер мен мінез – құлық сипаттамалардың арасында корреляциондық анализ жүргізді.