ҚОЖА АХМЕТ ЯСАУИ АТЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАЗАҚ-ТҮРІК УНИВЕРСИТЕТІ Факультеті: Экономика,басқару және құқық Кафедрасы: Менеджмент және туризм
БӨЖ
Тақырыбы:Экономиканы мемлекеттік реттеудің теориялық негіздері (әр түрлі ғалымдардың көзқарастарын қарасатыру).
Пән: Экономиканы мемлекеттік реттеу Орындаған: Қуаныш Айша Қабылдаған: Дандаева Ботакөз Тобы: ЭЭМ-311
Түркістан-2024 Жоспар:
Кіріспе
1.Экономиканы мемлекеттік реттеу теориясының негіздері
2.Ғалымдардың көзқарастары
3.Қазақстандағы мемлекеттік реттеудің ерекшеліктері
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе Экономиканы мемлекеттік реттеу – бұл экономикалық дамуды қолдау, әлеуметтік әділеттілікті қамтамасыз ету, қоғамның әл-ауқатын арттыру мақсатында мемлекеттің экономикалық процестерге араласу шараларының жиынтығы. Бұл реттеу механизмдері экономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету, жұмыссыздықты азайту, инфляцияны бақылау, әлеуметтік теңсіздіктерді жою, нарықтық қатынастардың тиімді жұмыс істеуін қолдау сияқты көптеген мәселелерді қамтиды. Мемлекет экономикалық жүйеге араласу арқылы белгілі бір проблемаларды шешуге, нарықтық механизмдердің шектеулерін жоюға және қоғамның жалпы игілігін қамтамасыз етуге бағытталған саясат жүргізеді.
Экономикалық реттеу туралы әртүрлі ғалымдардың көзқарастары әрқилы болып келеді, бұл экономикалық теория мен практиканың түрлі аспектілерін көрсетеді. Экономикалық жүйелердің эволюциясы барысында әр кезеңдегі экономикалық ойлар мемлекет пен нарық арасындағы қатынастарды әртүрлі түсіндірді. Мысалы, классикалық экономистердің пікірі бойынша нарықтың өзін-өзі реттеу қабілеті бар және мемлекет экономикаға минималды араласуы керек деп саналды. Алайда, уақыт өте келе экономикалық дағдарыстар мен әлеуметтік мәселелер туындаған кезде нарықтық механизмдердің жеткіліксіз екендігі анықталды. Осыған байланысты Джон Мейнард Кейнс сияқты экономистер мемлекеттік араласудың қажеттілігін дәлелдеді. Олар нарықтың өзіндік шектеулері бар екенін және тұрақтылық пен дамуды қамтамасыз ету үшін мемлекеттік араласудың маңыздылығын көрсетті.
Экономикалық реттеудің теориялық негіздерін тереңірек түсіну үшін әр түрлі экономикалық мектептер мен ғалымдардың көзқарастарын қарастыру қажет. Бұл көзқарастар мемлекеттің экономикалық процестердегі рөлін бағалауға, оның экономикалық дамуға қалай әсер ететінін түсінуге мүмкіндік береді. Классикалық экономистер (Адам Смит, Дэвид Рикардо) нарықтың өзін-өзі реттеу қабілетіне сеніп, мемлекеттік араласудың шектелуін қолдаса, кейнсиандықтар (Джон Мейнард Кейнс) мемлекеттің сұранысты ынталандыру арқылы экономикалық циклдарды реттеу қажеттілігін дәлелдеді. Ал неолиберализм өкілдері (Фридрих Хайек, Милтон Фридман) нарықтық еркіндікті сақтау маңызды деп санап, мемлекеттік реттеуді шектеуді жақтады.
Қазіргі уақытта экономикаға мемлекеттік араласу көптеген елдерде маңызды рөл атқарады, әсіресе дағдарыс жағдайында немесе әлеуметтік теңсіздік мәселелері туындағанда. Мемлекет экономикалық өсуді ынталандыру, халықтың әл-ауқатын арттыру, инновацияларды дамыту және жұмыссыздықты төмендету үшін түрлі экономикалық құралдар мен саясаттарды қолданады. Экономикалық теориялар мен ғалымдардың көзқарастары осы саясаттардың тиімділігін бағалауға және оны қалай жүзеге асыруға болатынын түсінуге мүмкіндік береді.