Пәнінен syllabus
жүктеу/скачать 0,83 Mb. Pdf көрінісі
|
SYLLABUS атом және ядро
- Бұл бет үшін навигация:
- II-і қайшылығы
- III-і қайшылығы
| қайшылығы деп атайды.
Тәжірибелер арқылы белгілі, -ыдыраудың энергетикалық спектрі бір тұтас екені. Бірақ алғашқы және туынды ядролардың энергетикалық спектрі дискретті. Электрон ыдыраудың әрбір актісінде 0 ден Е max дейін энергия алып шығады. Е max =E алғ -Е туын Сондықтан осы жетіспейтін энергия қайда кететіні белгісіз. Бұны Н. Бор былай түсіндірген. -ыдырау кезінде энергияның сақталу заңы орындалмайды. Энергияның сақталу заңы -ыдыраудың әрбір актісінде емес статикалық мағынасында ғана орындалады. Осыдан энергетикалық спектрдің жаратылысы - -ыдыраудың II-і қайшылығы болып саналады. Тағы да бір екекшілік. Алғашқы және туынды ядроның массалық саны өзгермейді. Сондықтан ядроның спині де өзгермеу керек. Ал - бөлшек дегеніміз – электрон, ол фермионға жатады, спині h 2 1 -қа тең. Сондықтан ығысыу ережесінде спин сақталу заңы орындалмайды. Бұл -ыдыраудың III-і қайшылығы. 1931ж. Вольфганг Паули осындай гипотеза берген: -ыдырау кезінде ядродан тек қана электрон емес тағы да бір бөлшек шығады. Осы бөлшек өзімен жетіспейтін энергияны алып шығады және оның спині электронның спиніне тең, бірақ теріс бағытымен. Осы Паули гипотезасы II, III-ші қайшылықтарды түсіндіреді. Бұл бөлшек электронмен бірге бірге ядродан шығады, оның заряды жоқ, массалық саны нөлге тең, спині h S 2 1 . Бөлшекті «кішкентай» нейтрон» - нейтрино деп атаған. 0 0 0 1 1 ~ A Z A Z Y X -ыдыраудың толық теориясын 1934 жылы ит альян физигі Энрико Ферми берген. Нейтриноның өзінің тіркейтін приборлары арқылы табуға болмайды. Өйткені нейтрино электромагниттік, гравитациялық және күшті әсерлесулерге қатыспайды. Нейтриноның өте аз иондалатын қабілеті бар. 500км жолында нейтрино ауаны тек бір рет қана иондайды. Нейтрионаның үлкен өтімділік қасиеті бар. Энергиясы 1МэВ нейтринноны ұстау үшін 10 18 м қорғасын қажет. Нейтрино туралы гипотеза экспенримент арқылы тексерілген. Нейтриноның алып шығатын энергиясы Е =Е max -E e, Е max =E алғ -Е туын Сондықтан нейтрино II, III-і қайшылықтарды түсіндіреді. Ал I-і қайшылықты Ферми былай түсіндірген: ядроның ішінде нуклондардың бір-біріне айналу процессі өтеді. -ыдыраудың үш түрі бар: 1. - - ыдырау, ядродан электнон шығады. 2. + - ыдырау, ядродан позитрон шығады. 3. Электронды жұтып алу. 1. - - ыдырау 0 0 0 1 1 ~ A Z A Z Y X Осындай құбылыс егерде нейтрон оң зарядталған протонға айналса байқалады: 0 0 0 1 1 1 1 0 ~ e p n - - ыдырау мысалы торийдің протоактинийге айналуы: 0 0 0 1 234 91 234 90 ~ e Pa Th Осындай реакция 1950 жылы ядролық реакторларда пайдаланған. 2. + - ыдырау 0 0 0 1 1 A Z A Z Y X Мынадай реакция протонның нейтронға айналуда байқалады: 0 0 0 1 1 0 1 1 e n p + - ыдырауда заряд және спин сақталу заңы орындалады, энергия сақталу заңы орындалмайды. Сондықтан ыдырау тек байланған протондар болса орындалады, яғни байланыс энергиясы азаятын ядроларда. Мысалы: 0 0 0 1 13 6 13 7 e C N 3. Электронды жұту процесі немесе электрондық қармау. Бұл процесті алғаш рет 1937ж. Альварес қарастырды. Ядроға ең жақын орналасқан К-қабықшасы осыдан К- қармау аты шығады. К-қармау кезінде бір электрон жойылады, ядрода протон нейтронға айналады, нейтриноны шығарып. Сондықтан бұл әлсіз әсерлесуге жатады. Бұл процестің ығысу ережесі. 0 0 1 0 1 A Z A Z Y e X 0 0 1 0 0 1 1 1 n e p К-қармау процесінде спин, энергия сақталу заңы орындалады. Электронның ваканттық орны басқа жоғарыда жатқан қабықшадан толтырылады. Бұл кезде рентген сәулелену болады. 0 0 40 18 0 1 40 19 Ar e К -ыдырау кезінде негізгі рөлді әлсіз әсерлесу атқарады. Нейтриноның ерекше қасиеті — ол затпен тек әлсіз әсерлеесу арқылы ғана әрекеттеседі, сондықтан оны тіркеу өте қиын. жүктеу/скачать 0,83 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|