α -ыдырау кезінде әрқашанда жаңа химиялық элементтің пайда болатындығы анық: туынды
ядроның (біздің мысалымызда,
222
86
Rn
) аналық ядродан айырмашылығы болады (біздің
мысалымызда,
226
88
Rа
). Бір элементтің екінші
элементке айналуын кейде трансмутация
деп атайды.
Альфа-ыдырау, күшті әсерлесудің өте ауыр ядролардың орнықтылықты қамтамасыз ете
алмайтындығынан пайда болады. Қысқа әсерлі болатындықтан, күшті әсерлесу тек көршілес
нуклондарды ғана біріктіре алады, ал электростатикалық тебілу түгел ядро аумағында әсер
етеді. Өте ауыр ядроларда (Z саны өте үлкен болатын ядроларда) нулондық тебу ете күшті
артады да, барлық протондардың арасында ғана әсер етеді, ал күшті әсерлесу болса, ол тек
іргелес нуклондардың арасында ғана әсер етеді, ол нулондық тебу күштеріне қарсы жетімсіз,
ол нуклондарды ядрода ұстап тұра алмайды.
Ядроның орнықсыздығы байланыс энергиясымен сипатталады. Радиоактивтік ядроның
байланыс энергиясы өте аз, ол ядроны орнықты етіп ұстап отыруға жетімсіз. Басқаша
айтқанда, аналық ядроның массасы төлдік ядро мен α-белшектің қосынды массасынан артық
болады. Массалардың айырымы β-бөлшектер алып кететін кинетикалық энергия түрінде
бөлініп шығады. Егер аналық ядроның массасы туынды ядро мен α
-бөлшектің қосынды
массасынан кем болса, онда α -ыдырау болмаған болар еді,
себебі керісінше жағдайда
энергияның сақталу заңы орындалмаған болар еді.
Тәжірибелер арқылы табылған
- ыдыраудың негізгі ерекшеліктері бар:
1. Көпшілікке белгілі элементтің
-
ыдырауында шығатын
- бөлшектің
энергиялары бірдей болады. Яғни
- бөлшектері моноэнергетикалық бөлшектер
болады. Мысалы:
84
Ро
244
ыдырағанда
- бөлшектің
кинетикалық энергиялары
7,68МэВ.
2. Кейбір ядролар
- бөлшектің бірнеше моноэнергетикалық түрін шығарады.
Сондықтан
- бөлшектің энергетикалық спектрінің құрамы жіңішке болады. Мыс:
88
Ra
225
- ыдырауда екі түрлі энергиясы бар
- бөлшек шығады.
Е
=4,88МэВ (96%)
Е
=4,84МэВ (4%)
Аз энергиясы бар
- бөлшектің интенсивтілігі де аз болады.
3. Барлық 2000
белгілі
- активті изотоптардың энергиялары мынадай аралықта
болады:
4МэВ≤ Е
≤ 9МэВ. Орташа шамасы 6 МэВ .
4.
- ыдыраудың жартылай ыдырау периоды. 3*10
-7
с < Т< 10
15
жыл.
Достарыңызбен бөлісу: