Пәннің атауы: Медиатіл Орындаған
жүктеу/скачать 174,79 Kb.
|
|
Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университеті Педагогика және психологии институты Бастауыш білім беру бизнес инновациямен Пәннің атауы: Медиатіл Орындаған: Тастанбек Динара Қабылаған: Умирбекова А. Алматы, 2023ж “Media Technologies” (Медиа технологиялар) білім беру бағдарламасының мақсаты – студенттерге ақпараттық технологиялар саласындағы, атап айтқанда медиа технологиялар саласындағы теориялық және практикалық аспектілерді интенсивті түрде үйрету, сонымен қатар математика, жобаларды басқару және кәсіпкерлік сияқты байланысты салалардағы біліктіліктерін арттыру. Студенттер ғылыми дәреже алғаннан кейін олар экономиканың көптеген салаларында, соның ішінде коммуникация, қаржы, денсаулық сақтау, өндіріс, менеджмент және басқаларында кіші / орта маман ретінде жұмыс істей алады. Дискурсивтік талдау әдісі Зерттеуші «дискурс» ұғымының қаншалықты кең тарағанын және оның беретін әдістемелік мүмкіндіктерін атап көрсетеді. Шынында да, соңғы жылдары дискурс шындықты талдаудың пәнаралық құралына айналып қана қоймай, сонымен бірге ғылыми қызметтің шегінен шығып, мағынасы еркін түсіндірілетін «қоғамдық игіліктегі» терминдердің біріне айналды. БАҚ мәтіндерін талдаудың әдіснамалық негізі ретінде дискурстық тәсіл туралы айта отырып, біз отандық зерттеушілер берген дискурс ұғымының анықтамаларына сүйенеміз. Е.Н.Чепкина «Орыс журналистік дискурс: мәтінді тудыратын тәжірибелер мен кодтар» монографиясының авторы дискурсты «коммуникацияны ұйымдастырудың әлеуметтік берілген механизмі» деп атаса, И.В.Силантьев «Текст в системе дискурсивтік өзара әрекеттесу» монографиясында былай дейді. «Қазіргі гуманитарлық ғылымдар тілінде «дискурс» термині адам қарым-қатынасының тұрақты, әлеуметтік және мәдени тұрғыдан анықталған дәстүрін білдіреді» . В.И.Карасик әлеуметтік лингвистикадағы ұғымды қарастыру ерекшеліктерін жалпылай келе, «дискурс – адамдардың сол немесе басқа әлеуметтік топқа жату позициясынан немесе сол немесе басқа типтік сөйлеу-мінез-құлық жағдайына қатысты қарастырылатын қарым-қатынас» Дискурс терминінің өзекті лингвистикалық қолданыстарының өзі өте алуан түрлі, бірақ тұтастай алғанда олар дәстүрлі сөйлеу, мәтін және диалог ұғымдарын нақтылау және дамыту әрекеттері болып табылады. Дискурсты кең мағынада қарастыра отырып, лингвист «Дискурс – белгілі бір уақытта, кеңістікте, т.б. коммуникативті әрекет процесінде сөйлеуші, тыңдаушы (бақылаушы, т.б.) арасында болатын коммуникативті оқиға, контекст. Бұл коммуникативті әрекет вербалды, жазбаша болуы мүмкін және вербалды және вербалды емес құрамдастарға ие болуы мүмкін». Мұндай әрекеттерге мысалдар: досымен әңгімелесу, дәрігер мен науқас арасындағы диалог. Дискурс тар мағынада мәтін немесе әңгіме, «коммуникативті әрекеттің аяқталған немесе жалғасатын өнімі, оның жазбаша немесе сөйлеу нәтижесі ретінде түсіндіреді». Медиалингвистикалық әдіс Қазіргі таңда баспасөз медиа саяси, әлеуметтік, экономикалық, діни және басқа да салалардағы ақпарат пен коммуникацияның көзі ғана емес, сонымен қатар ақпарат алушыға ықпал ету құралына айналуда. Т. Добросклонская медиалингвистиканы ғылымның жаңа бағыты ретінде қарастырып, оған мынадай анықтама берген: «Медиалингвистика – баспа, аудиовизуалды және желілік медиамен байланысты қазіргі бұқаралық байланыс құралдарын немесе медиа саласын зерттейтін лингвистиканың бағыты» – деп көрсетеді. «Медиа» термині латынның «media», «medium»сөзінен алынған – құрал, тасымалдаушы деген мағына береді. XX ғасырда «бұқаралық мәдениет» құбылысын анықтап көрсету үшін енгiзiлген. Қ. Есенова «Жалпы БАҚ-тың ақпаратты жеткізу формасына қарай үш түрге бөледі: телевизия, радио және мерзімді баспасөз . Бүгінгі таңда БАҚ- тағы бір түрі ретінде қарыштап дамып, кең құлаш жайған ғаламторды, және электронды бұқаралық ақпарат құралдарын қосу қажет деп ойлаймыз. Қазіргі заманда ақпарат таратуда ғаламтор желісі алдыңғы орында болып отыр. Қазақ тіліндегі медиалингвистикалық тұрғыда Қ.Есенова, Д. Бисмильдина [4], Г.Машинбаева т.б. ғалымдар еңбектерінде қарастырылды. Г. Машинбаева «Теледидар тілінің лингвопрагматикалық аспектілері» атты диссертациясында «Қазақ тілді бұқаралық ақпарат құралдары қазақ тілін дамытуда, оның қолданылу аясын кеңейтуде, сондай-ақ халықтың сауаттылығын арттыруда басты рөл атқарады», – дейді. Ғалым М. Гречихин қазіргі орыс медиадискурсын зерттеуінде «БАҚ мәтіндерінде автор мен адресаттың екеуінің де үлесі бар. Себебі, медиамәтінді жасаған автор мен оны түсініп қабылдаған адресаттың ойы бір жерден шығуы керек. Яғни, ол мәтінді адресат жақсы түсініп, қабылдауы керек. Себебі, медиадискурс сол қоғамның мәдениетін білдіреді», – деген қорытынды жасайды. Қоғамдық қатынастардың екі түрлі аспектісі бар, біріншісі – материалдық логикалық, фактуалды яғни интеллектуалдық, сипаттамалық, объективті, концептуалды фактілі ақпарат. Екінішісі–прагматикалық, яғни бағалаушы, субъективті білім. Бұл ақпараттың міндеті қабылдаушыға әсер ету және коммуникатордың өзі негіздеп отырған объектіге, құбылысқа, оқиғаға қатынасын (көзқарасын) білдіру. Қазіргі қазақ мерзімді баспасөз тілі – коммуникативтік қызметі жағынан үлкен аудиторияны қамтитын беделді жазба нұсқаларының бірі, сондықтан да ол сауатты жазу мен мәдениетті сөйлеудің бірден-бір доминант үлгісіне айналып отыр». Материалдар мен әдістерді сипаттау Қазіргі қазақ медиакеңістігіндегі медиамәтіннің лингвистикалық сипаты мен стилистикалық ерекшеліктерін қарастыру. Осы мақсатта мынадай міндеттер көзделеді: - медиадискурстағы коммуникативті үдерістің өзіндік нақты міндеттерін зерделеу; - медиамәтіндердің тілдік ерекшеліктерін айқындау; - медиамәтіндердегі стильдік құралдар мен амалдарды жеке және бұқаралық санаға әсер ету құралдарды ретінде қарастыру. Зерттеу мәселесі бойынша теориялық материалды зерделеу және жүйелеу процесінде талдаудың, синтездің және дедукцияның жалпы ғылыми әдістері қолданылды. Тәжірибелік материалды талдау үшін: медиамәтінді лингвостилистикалық талдау, салыстырмалы талдау және т.б. әдістер қолданылды. жүктеу/скачать 174,79 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|