Бақылау әдістері Педагогикалық экспериментте қолданылатын негізгі әдістердің бірі бақылау болып табылады. Ол әртүрлі жағдайларда дербес әдіс ретінде және басқа зерттеу әдістеріне қажетті қосымша ретінде қолданылады.
Бақылау экспериментатордың педагогикалық процесті немесе оның жекелеген құрамдастарын мақсатты түрде қабылдауы мен сипаттауы болып табылады.
Бақылау әдісі педагогикалық процестің табиғи барысын бұзбай, объективті нақты материал алатындай, міндеттерді нақты қою, нақты бағдарлама және арнайы әзірленген жоспар негізінде жүзеге асырылады.
Мұғалімдер мен оқушылар қызметінің жеке жақтары; оқу тапсырмаларының орындалу сапасы; білімді меңгеру, ептілік пен дағдыларды қалыптастыру; оқытудағы жаңа нақты нысандар мен әдістерді қолдану нәтижелері; оқушылардың өз жеке ерекшеліктерін көрсетуі, олардың жеке тұлғалық қасиеттерді қалыптастырудағы рөлі; шығармашылық ойлауды, танымдық дербестікті дамытуға ықпал ететін дидактикалық жағдайларды зерделеу; оқушылардың оқу іс-әрекетінің шарттары бақылау объектілері бола алады.
Зерттеу бақылауы үш позициядан ұйымдастырылады: бейтарап, педагогикалық процестің жетекшісі позициясынан және экспериментаторды нақты табиғи қызметке қосқан кезде. Мысалы, педагог-зерттеуші гуманитарлық және гуманитарлық емес мектеп пәндері бойынша, сабақ кезінде оқушылардың зияткерлік бастамаларының құлдырауы мен көтерілуіне бақылау жүргізеді. Мұндай жағдайда ол сыныпта барлығын көз алдында ұстай алатындай, бірақ өзінің барын байқатпайтындай етіп орналасады. Оның барын мұғалім де, оқушылар да сезбесе, тамаша болады. Бақылау екінші позицияда зерттеуші тәжірибелік міндеттерді зерттеу міндеттерімен ұштастыра отырып, сабақты өзі жүргізеді деп болжайды. Және соңғысы, үшінші позиция экспериментаторды қатардағы орындаушы сынайтын барлық танымдық операциялар әрекеттерінің жүйесіне, өздерін оқушы рөлінде сынау үшін, оқушылармен бірге қосуды болжайды.
Қойылған міндеттерге, жағдайларға және қолда бар құралдарға байланысты бақылау ерекше қасиеттерге ие болады.
Ол ішінара немесе тұтас болуы мүмкін, мұнда сәйкесінше жекелеген объектілер немесе барлығы қатарынан (тұтас) бақыланады.
Тікелей бақылауды экспериментатордың өзі жүргізсе, жанама бақылау басқалардың көмегімен жүзеге асырылады (мысалы, сынып жетекшісі ата-аналарға оқушылардың үй жұмысын бақылауды тапсырады).