Өзін өзі тексеруге арналған сұрақтар

1. 
   Инициация дегеніміз не?
   
2. 
   Элонгация дегеніміз не?
   
3. 
   Терминация дегеніміз не?
   

№ 10 дәріс тақырыбы Нуклеин қышқылдарының денатурациясы мен ренатурациясы.

Гиперхромдық эффект.

Денатурация процесінің кооперативтілігі.

Балқу температурасы.

Денатурацияны бағалау әдісі.

Ренатурация және молекулярлық гибридизация.

Нуклеин қышқылдарының денатурациясы – бұл жекеленген негіздер және полинуклеотидті байламдардың целомға вандервальстық байланысының бұзылуы. Нуклеин қышқылының денатурациясы көптеген әсерлермен байланысты: қыздыру, рН өзгерістері, басқа да күштердің төмендеп кетуі және т.б. Ең маңыздысы термикалық денатурация.

Денатурация кезінде ДНҚ-ның екі спиральді молекуласы жеке-жеке байламдарға бөлінеді. ДНҚ-ның 50 %-ы денатурацияланатын температура – балқу температурасы деп аталады. Ол ДНҚ-ның бағалы құрамбөліктерімен байланысты. Г—Ц жұбы үш түрлі сулы орта байланыстарымен стабилденген болса, ал А – Т жұбы тек екеуімен ғана стабильденген, Г – Ц бөлігі жоғары болған сайын, жасуша да стабильді болады. ДНҚ денатурациясы кезінде жарықтың жұтылуы 260 нм толқын ұзындығында жоғарылайды (гиперхромды эффект). Бұл ДНҚ-ның қайталама құрылымының жағдайын бақылап отыруға мүмкіндік береді.

Денатурацияланған ДНҚ ерітіндісін үнемі салқындатып немесе оны балқу температурасынан 20⁰ төмен температурада ұстайтын болса, ол жасушаның қайта қалпына келуіне жағдай жасайды. Керісінше, оны ең төмен температураға дейін салқындатса (0 -20⁰С және одан төмен) денатурацияланған жағдайын ұзағ уақытқа бекітіп тастайды. ДНҚ жасушаларының гомогендігі, концентрациясы, біртектілігі жоғарылаған сайын ренатурацияның жылдамдығы да жоғарылайды. Абсолютті гомогенді ДНҚ-ның денатурацияланған ерітіндісінде соқтығысқан полинуклеотидті байламдар комплементарлығы 0,5-ке тең болуы мүмкін. Бөгде, негіздері басқа кезектестіктегі жасушалардың болмауы ренатурациямен аяқталатын кездесулерді азайтады.

ДНҚ-ның қайталама құрылымы тек әлсіз сулы және гидрофобты байланыстармен стабильденеді. ДНҚ 80—90^о жоғары температурада денатурацияланып (балқу), келесі салқындатуда ренатурацияланады.