Міндеті: Әдістеме ұжымдағы жағымды психологиялық хал- ахуалды қамтамасыз ететін шарттарды анықтауға арналған.
Нұсқау:Ұжымдағы психологиялық хал-ахуалдың қайсысының болса да, көрінуіне баға беріңіз. Бұл үшін, біріншіден, кестедегі сол жақта орналасқан сөйлемді, ал кейін оң жақта орналасқан
сөйлемді оқу керек. Кейін ортасындағы берілген бағалардың, сіздің ойыңыз бойынша, шындыққа сай келетінін шеңбермен белгілеңіз.
Бағалардыңмәні: 3 – қасиет ұжымда әрдайым көрінеді;
1 – оны байқау үшін, жеткілікті түрде көрінеді;
0 – қарама-қайшы қасиеттер (ешқайсысы жеткілікті түрде көрінбейді немесе екеуі де бірдей деңгейде көрінеді).
Кестенің ортасындағы «+» белгісі бар бағалар кестенің сол жағына, ал «–» белгісі бар бағалар оң жағына қатысты болып келеді.
Ұжымда сергек және жарқын
көңіл-күй басым болып келеді
+ ++ 0 - - -
3 2 1 0 1 2 3
Жабырқау көңіл, пессимистік
күйлер басым болып келеді
Өзара қарым-қатынастағы ті-
лектестік, өзара ықыластық
Ұжымда табандылық, адал- дық, риясыздық жоғары баға-
ланып, мұнда еңбек етуге де- ген ықылас өте жоғары
+ ++ 0 - - -
3 2 1 0 1 2 3
Табандылық, адалдық, рия- сыздық жоғары бағаланбай- ды, ұжымдық еңбек етуге де-
ген ықылас жоқ
Ұжым басқа ұжымдармен қа- рым-қатынас жасауға, ынты-
мақтастықта болуға тырысады
+ ++ 0 - - - 3 2 1 0 1 2 3
Басқа ұжымдардан бөлектену ниеті байқалады
Ұжым ішіндегі топтардың арасындағы қарым-қатынаста өзара ықыластылық және тү-
сінушілік орын алуда
+ ++ 0 - - -
3 2 1 0 1 2 3
Топтардың өз арасында қақ- тығыстар болады
Ұжым мүшелері бірге болу-ды, жиі ұжымда болуды, бір-лескен істерге қатысуды, бос уақытты
бірге өткізуді ұната-ды
+ ++ 0 - - -
3 2 1 0 1 2 3
Ұжым мүшелері тығыз қарым- қатынасқа қарсы, жағымсыз көзқараспен қарайды, бірлескен
істерге қатысудан бас тартады
Ұжымның жеке мүшелерінің жетістіктері мен сәтсіздіктері барлығында эмпатия мен шы- найы тілектестікті тудырады
+ ++ 0 - - - 3 2 1 0 1 2 3
Жетістіктер мен сәтсіздіктер басқаларды немқұрайлы қал- дырып, ал кейбір жағдай-
ларда күншілдік пен табалау- шылықты тудырады
Мақұлдау мен қолдау басым
болып келеді, кінәлау мен сын сөз айту жақсы ниетпен болады
+ ++ 0 - - -
3 2 1 0 1 2 3
Сыншыл ескертулер айқын
немесе жасырын дұшпанды- лық сипатқа ие болады
Ұжым мүшелері бір-бірінің ойларына сыйластықпен қа- райды
+ ++ 0 - - -
3 2 1 0 1 2 3
Ұжымда әрбіреу өз ойын бас- ты деп санайды, басқалардың
ойларына шыдамсыз болып келеді
Ұжым үшін қиын заманда ұжым мүшелері арасында эмоционалды бірлесу көрініс
алады. Қашанда «бәрі бірі үшін, бірі бәрі үшін»
+ + + 0 - - -
3 2 1 0 1 2
3
Қиын заманда ұжым мүше- лері болбырап, сасқалақтап кетеді, ұрыстар, өзара кінәлау көрінеді
Ұжымның жетістіктері мен
сәтсіздіктері үшін барлығы өз- дерінікі сияқты уайымдайды
+ ++ 0 - - -
3 2 1 0 1 2 3
Ұжымның жетістіктері мен сәт-
сіздіктері ұжым мүшелерінде ешқандай әсер тудырмайды
Ұжым жаңа мүшелеріне жылы жүзбен және тілектестікпен
қарайды, жаңа жерге үйрену- ге көмектесуге тырысады
+ ++ 0 - - -
3 2 1 0 1 2 3
Жаңа келген адамдар өздерін артық, бөтен сезінеді, оларға қарсы жиі дұшпандылық көр-
сетіледі
Барлығы үшін пайдалы зат жасау керек болған жағдайда, ұжым тез арада жауап береді
+ ++ 0 - - -
3 2 1 0 1 2 3
Ұжымды бірлескен іске кө- теру мүмкін емес, әрқайсысы тек өздерінің қамын ғана ой-
лайды
Ұжымда барлығына әділетті көзқараспен қарайды, мұнда әрқашан әлсіздерді қолдайды, оларға қамқорлық көрсетіледі
+ ++ 0 - - - 3 2 1 0 1 2 3
Ұжым айқын түрде «дәре- желі» және «кемсітілгендер- ге» бөлінеді, әлсіздерге қам-
қорлық көрсетілмейді, жиі оларды келемеждейді
Ұжым мүшелерінде, басшы- лар оны атап өтсе, өздерінің ұжымы үшін мақтаныш се-
зімі туады
+ ++ 0 - - -
3 2 1 0 1 2 3
Ұжымға қатысты жасалған құптау сөздер мен мадақтау- ларға қарсы, мұнда немқұ-
райды көзқараспен қарайды
Нәтижелерді талдау: Әр сұрақ бойынша баллдардың ортақ қосындысы шығарылып, топтың жауап профилі құрастырыла- ды. Кейін бүкіл сауалнама бойынша ортақ шамасы есептелінеді (топ бойынша).
Сауалнаманың нәтижелерін кестеге ыңғайлап және көрнекі түрде орналастыру керек. Бұл жерде жолдар сауалнама сұрақта- ры болса (15 жол), ал бағаналары – топ мүшелерінің жауаптары болады, олардың әрқайсысына жеке нөмір беріледі. Жағымды бағалар торды қызыл түспен (3 бағасы берілсе), қызғылт сары түспен (2 бағасы берілсе) және сары түспен (1 бағасы берілсе), ал теріс бағалар қоңыр, көк және жасыл түспен штрихтау арқылы белгіленеді.
Основы социально-психологических исследований: учебник для вузов / под общей ред. акад. РАО, проф. А.А. Бодалева, акад. РАО, проф. А.А. Деркача, д-ра психол. наук, проф. Л.Г. Лаптева. – М.: Гардарики, 2007. – 334 с. илл. С. 281-283.
