Pisa-2015 халықаралық зерттеуге дайындықТЫ

байланысты  болады.  Әсіресе  қозғалысы  күшті  өнеркәсіп  орындары  көп 
қалалардың үстіндегі ауада микроағзалар өте көп болады. Ал керісінше ауыл, 
орман,  тау,  теңіз  және  Арктика  мұздарының  бетіндегі  ауада  микроағзалар 
мүлдем аз болады.  
Ауада  микроағзаларға  күннің  ультракүлгін  сәулесі  күшті  әсер  етеді. 
Микроағзалар  бактерияларға  қарағанда  әлсіз  болғандықтан,  күн  сәулесінің 
әсерінен  жойылып  кетеді.  Әртүрлі  қоғамдық  орындардың  да  ауасында 
микробтар саны бірдей болмайды. Бұдан адам көп жүретін жерлерде, олар көп 
жиналатын көпшілік орындарында микроағзалар көп болатыны көрініп тұр.  
Жыл  мерзіміне  байланысты  ауадағы  микроағзалардың  саны  мен  сапасы 
өзгерістерге  ұшырап  отырады.  Олардың  ең  аз  болатын  мерзімі   ̶    қыс,  ал  көп 
болатын  кезі   ̶  жаз.  Қыс  кезінде  жер  бетін  қар  жауып  қалады  да,  шаңның 
көтерілуіне мүмкіндік болмайды. Ал жаз кезінде жел шаң-тозаңмен бірге ауаға 
микроорганизмдерді қайтадан ұшырады. Күз бен көктем кезінде жауын-шашын 
жиі болса, микроағзалар азаяды.  
Ашық  жерлерге  қарағанда  бөлме  немесе  үй  ауасында  микроорганизмдер 
көп  болады.  Денсаулық  сақтау  үшін  міндетті  түрде  бөлмеге  ауа  кіргізу 
керек [14].  
 
Тапсырмалар:  
1-
сұрақ.  
Микроағзалар қайда тіршілік етеді? Жауапты бір сөйлеммен жазыңыз.  
2-
сұрақ.  
Неліктен микроағзалар ауада жойылады?  
3-
сұрақ.  
Микроағзалар қандай жерлерде көп болады? Қоршаған ортада олар аз болу 
үшін не істеу керек?  
Тапсырмаларды орындауға арналған ұсыныстар  
1-
тапсырма  
1. 
Кіріспені тауып, мұқият оқыңыз.  
2. Кіріспенің негізгі идеясын анықтаңыз. (Кіріспеде не туралы айтылады?).  
3.  Кіріспенің  негізінде  жауапты  бір  сөйлеммен  беріңіз.  (Микроағзалар 
қайда тіршілік етеді?).  
2-
тапсырма  
1. 2-
азат жолды табыңыз және мұқият оқып шығыңыз.  
2. «
Микроағзалар  бактерияларға  қарағанда  әлсіз»  деген  ең  негізгі  сөз 
тіркесін табыңыз.  
3. Микроағзаларға күннің әсерін табыңыз.  
Осы пікірлердің негізінде бір сөйлеммен жауап беріңіз.  
3-
тапсырма  
1. 3-
азат жолды табыңыз және зейін қойып, оқып шығыңыз.  
2. Микроағзалардың қандай жерде көп болатынын табыңыз.  
3.  Қоршаған  ортада  олар  аз  болу  үшін  не  істеу  керек  екенін  қысқаша 
жазыңыз.  
95 
 

Бағалау кестесі.  
Ең жоғары балл – 3.  
1. 
Дұрыс жауаптың мазмұны келесі:  
- 
микроағзалар топырақта тіршілік етеді.  
2. 
Дұрыс жауаптың мазмұны келесі:  
- 
микроағзалар күннің әсерінен ауада жойылады.  
3. 
Жауапта, кем дегенде, мына екі мысал ескеріледі:  
- 
микроағзалардың  қандай  жерде  көп  болатыны  туралы  жазған  өз  ойы 
қабылданады;  
- 
қоршаған ортада олар аз болу үшін не істеу керек екені жайында айтқан 
оқушының ұсынысы қабылданады.  
 
 
Сабын  
 
6-
мәтін сұрақтарының сипаттамасы  
 
С
ұра
қт
ар
ды
ң 
нөм
ір
і 
Сұрақтар типтері  
Мәнмәтін  
Құзыреттілік  
К
өп
 т
аң
дау
ды
 қ
аж
ет
 
ет
ет
ін
 с
ұр
ақ
та
р 
Қ
ы
сқа
 жа
уа
пт
ы
 қа
ж
ет
 
ет
ет
ін
 с
ұр
ақ
та
р 
Ө
зі
нд
ік
 
Ө
зі
нд
ік
 
К
өп
ш
іл
ік
 
М
ект
еп
 
К
әс
іб
и 
А
қп
ар
ат
ты
 із
де
у 
ж
ән
е 
та
бу
 
Ө
зі
нд
ік
 
Тұ
ж
ы
ры
мд
ау
 
1 
+ 
 
 
 
+ 
 
 
+ 
 
 
2 
 
 
+ 
 
+ 
 
 
 
 
+ 
3 
 
+ 
 
+ 
 
 
* 
 
 
+ 
4 
 
 
+ 
 
+ 
 
 
 
 
+ 
 
№6-мәтін  
 
1.
 
Тарихи мәлімет  
Сабын – тілімізге арабтың «сабун» деген сөзінен енген кірме сөз. Сілтінің, 
сақардың  және  майдың  қосындысынан  жасалған,  суда  еритін  кір  жууға 
арналған  кесек  немесе  қоймалжың  сұйық  зат.  Бүгінде  сабынның  сан  түрлі 
атаулары бар. Сабын өндірісі бұдан 6000 жыл бұрын жүзеге асқанын археолог-
ғалымдар  дәлелдеп  отыр.  Сабынның  адам  баласына  ертеден  белгілі  екендігі 
туралы  Рим  дәрігері  Гален  шығармаларында  жазылған.  Оны  көп  мөлшерде 
өндіру  ХІХ  ғасырда  сода  тәсілі  табылғаннан  кейін  жедел  өркендеді.  Орта 
ғасырларда  сабын  өндіру  жөнінен  Марсель  портты  қаласының  аты  шықты. 
96 
 

Ресейде  сабын  І  Петр  дәуірінде  пайда  болып,  ХІХ  ғасырдың  ортасына  дейін 
ақсүйектерге  ғана  белгілі  болды.  Қазақ  арасында  сабын  сөзі  одан  әлдеқайда 
ертерек  пайда  болғанын  мына  мысалдардан  аңғаруға  болады.  Мәселен,  Бұқар 
жырау (1668-1791 жж) өлеңдерінде мынандай жолдар бар екен:  
Қара қойдың терісін,  
Сабындап жусаң ағармас … [15].  
 
2.
 
Өнер туындысы  
Соңғы  кездері  танымал  болып  келе  жатқан  сабынды  қолдан  жасау  –  көп 
ғасырлардан бері белгілі кәсіп. Бұрынғы кезде сабынды қолдан қажеттілік үшін 
ғана  жасаған  болса,  қазір  бұл  адамдарға  қуаныш  әкелетін  өнерге  айналған. 
Қолдан  сабын  дайындау  бизнесінің  идеясы  өте  қарапайым  және  де  бастаушы 
кәсіпкерге сай.  
- 
бұл  экологиялық  таза  өнім.  Оның  негізі  –  табиғи  балаларға  арналған 
сабын, глицерин, эфир майы, шөптер.  
- 
тазартудан  бөлек  (негізінен  сол  үшін  қолданылады)  ол  косметикалық 
тұрғыдан да әсер етеді. Ал бұл әр адам үшін өте маңызды.  
- 
қолдан  жасалған  сабынның  сыртқы  пішіні  де  тартымды.  Бұл  дүкендегі 
ұсқынсыз,  химиялық  хош  иісті  сабын  кесегі  емес,  оның  әр  шығарылымы 
өздігінен қызықты әрі ерекше.  
- 
сабынды  қолдан жасау  барысында клиенттің қалауы  мен  қажеттіліктері 
ескеріледі. Құрамы, түсі, көлемі, пішіні- барлығы да арнайы тапсырыс бойынша 
жасалына алады.  
- 
қолдан  жасалған  сабын  жас  балаларға  да,  жасы  үлкендерге  де  ерекше 
сыйлық бола алады [16].  
 
Тапсырмалар:  
1.
 
Бұхар жыраудың өлеңінен нені аңғаруға болады?  
А) Қара қойдың терісінің ағармауы. 
 
В)
 
Сабын сөзінің пайда болуы.  
 
2.
 
Сабынның қоғамдағы пайдасы?  
Жауабыңызды бір сөйлеммен жазыңыз.  
 
3.
 
Мәтінге сәйкес келмейтін ақпаратты табыңыз.  
А) Балаларға арналған сабын – экологиялық таза өнім.  
В)
 
Сабын – жоғары май 
қышқылдарының тұ
здары. 
 
С) Қолдан жасалған сабын ерекше сыйлық бола алады.  
 
4.  «Бастаушы  кәсіпкер»  дегені  нені  білдіреді?  (5  жол).  Жауабыңызды  өз 
сөзіңізбен айтыңыз.  
 
Тапсырмаларды орындауға арналған ұсыныстар:  
1-
тапсырма  
97 
 

1.
 
1– 
мәтінді мұқият оқыңыз.  
2.
 
10,11 жолдарды табыңыз.  
3.
 
Сұрақты тағы бір рет оқыңыз.  
 
2-
тапсырма  
1. 2 мәтінді де оқып шығыңыз.  
2.Ойыңызды қорытындылаңыз.  
3. 
Жауабыңызды бір сөйлеммен жазыңыз.  
 
3-
тапсырма  
1. 2-
мәтінді мұқият оқыңыз.  
2. 
Тапсырмаға зейін аударыңыз.  
3. 
Мәтінде айтылмаған ақпаратты табыңыз.  
 
4-
тапсырма  
1. 4-
сұрақты зейін қоя оқыңыз.  
2. 
Мәтіннен 5-жолды табыңыз. Оны мұқият оқып шығыңыз.  
3. 
Ойланыңыз, 5 – жолдың негізгі идеясы қандай?  
 
Кестені толтырыңыз (6-кесте).  
Бағалау кестесі.  
Ең жоғары балл – 4  
1.
 
В.  
2.
 
Оқушының тазалау мақсатында айтқан ойы.  
3.
 
В.  
4.
 
Бизнес.  
 
Темекінің зиянына арналған 9 кеңес  
 
7-
мәтін сұрақтарының сипаттамасы  
С
ұра
қт
ар
ды
ң 
нөм
ір
і 
Сұрақтар типтері  
Мәнмәтін  
Құзыреттілік  
К
өп
 т
аң
дау
ды
 қ
аж
ет
 
ет
ет
ін
 с
ұр
ақ
та
р 
Қ
ы
сқа
 жа
уа
пт
ы
 қа
ж
ет
 
ет
ет
ін
 с
ұр
ақ
та
р 
Ө
зі
нд
ік
 
Ө
зі
нд
ік
 
К
өп
ш
іл
ік
 
М
ект
еп
 
К
әс
іб
и 
А
қп
ар
ат
ты
 із
деу
 ж
ән
е 
таб
у 
Ө
зі
нд
ік
 
Тұ
ж
ы
ры
мд
ау
 
1 
 
+ 
 
 
+ 
 
 
+ 
 
 
2 
 
 
+ 
 
+ 
 
 
 
+ 
 
3 
 
+ 
 
+ 
 
 
 
 
 
+ 
4 
 
+ 
 
 
+ 
 
 
+ 
 
 
98 
 

№7-мәтін  
 
1.
 
Герман ғалымдарының зерттеуінше бір сигарет адам өмірін 12 минутқа 
кемітеді.  
2.
 
Жыл  сайын  дүние  жүзінде  темекі  шегудің  салдарынан  4  млн.  адам 
қайтыс  болады  екен.  Бүгінде  жер  шарында  1,2  млрд.  адам  темекі  шегетін 
көрінеді.  
3.
 
Темекіде  смола  заттарының  көп  мөлшері  болады.  Ол  заттар  шылым 
шеккенде  дене  мүшелеріне  жеңіл  түрде  өтіп  кетеді.  Егерде  адам  күніне  бір 
пачкі  сигарет  тартатын  болса  оның  өкпесіне  700  г  смола  түседі,  оның 
құрамында  100-ге  жуық  әртүрлі  канцерогендік  заттар  бары  анықталған.  Ол 
канцерогендік  заттардың  (қатерлі  ісік  тудыратын  заттар)  ішіндегі  ең  қауіптісі 
бензпирен болып есептеледі.  
4.
 
Темекінің түтіні автомилдердің шығаратын зиянды заттарынан да 4-есе 
көп зиянды болады.  
5.
 
20 сигар тарту арқылы, адам күніне бір сигареттің түтінінен 580-1100 
есе артық кір ауамен дем алғандай болады.  
6.
 
Егерде адам 15 жасынан бастап темекі тартса оның өмір сүру жасы 8 
жылға  қысқарады.  15  жасында  темекі  тарта  бастаған  адамдар  5  есе  көп  өкпе 
қатерлі ісігінен қайтыс болады.  
7.
 
Темекі  –  адам  денсаулығына  қауіптілігімен  қатар  өзіне  тәуелді  ететін 
өнім. Ашығында темекіні тастау адамның мықты ниетіне, ерік-күшіне, сабыр-
төзіміне көп байланысты.  
8.
 
Тек бір тал темекі тартқан адамның бүйрегіндегі бездерден арденалин 
және  норадреналин  деп  аталатын  гармондардың  бұзылуы  басталады. 
Асқазанның  қышқыл  сұйықтығы  (запыран)  артады.  Адамның  тыныс  алуы 
тездейді. Жүрек соғу жиілеп, оның қалыптан артық жұмыс істеуіне алып келеді. 
Қан қысымы артады. Міне, мұның бәрі бір тал темекідегі никотиннің әсерінен 
болған  жайттар.  Мұның соңы адамды аса  қауіпті  асқынған  ауруға  душар  етуі 
әбден мүмкін.  
9.
 
Шылымқорлар шетінен ұмытшақ болады. Олардың күш-қуаты азайып, 
шаршауы  көбейеді.  Әлсізденеді.  Әрекет  етуге  құлықсызданады.  Тәбеті 
тартпайды. Ұйқысы қашады [17].  
 
Тапсырмалар:  
1-
сұрақ.  
Бірінші,  екінші,  алтыншы  кеңестің  қайсысында  темекі  зиянынан  адам 
өмірінің  қысқаруы  туралы  нақты  айтылған?  Жауабыңызды  бір  сөйлеммен 
жазыңыз.  
 
2-
сұрақ.  
Мына  сурет  қай  кеңеске  сәйкес  келеді  (3.8-сурет)?  Кеңестің  нөмірін 
жазыңыз.  
99 
 

 
 
3.8-
сурет – 7-мәтіннің тапсырмасы  
 
3-
сұрақ.  
Мәтінге сәйкес келмейтін ақпаратты табыңыз.  
А) Темекі – адам денсаулығына қауіпті.  
В) Шылымқорлар ұмытшақ.  
С) Шылымқорлар ұйқышыл.  
 
4-
сұрақ.  
Қай  кеңесте  темекінің  зияны  туралы  кеңірек  айтылған?  Кеңестің  нөмірін 
жазыңыз.  
 
Тапсырмаларды орындауға арналған ұсыныстар  
 
1-
тапсырма  
1. Бірінші сұрақты мұқият оқыңыз.  
2. 1, 2, 6 кеңестерді зейін қойып оқыңыз.  
3. Ойды нақтылайтын тірек сөздерге назар аударыңыз.  
4. Жауабыңызды өз сөзіңізбен жазыңыз.  
 
2-
тапсырма  
1. 
Суретті мұқият қараңыз.  
2. 2-
сұрақты қайталап оқыңыз.  
3. 
Мәтінмен  суреттің  қандай  байланысы  бар  екені  және  суреттің  қандай 
жағдайды бейнелеп тұрғаны туралы ойланыңыз.  
4. 
Кеңестің нөмірін жазыңыз.  
 
3-
тапсырма  
1. 7, 
9, мәтінді аяғына дейін мұқият оқыңыз.  
2. 
Сұрақты және жауаптар нұсқасын тағы бір рет оқып шығыңыз.  
3. 
Дырыс жауапты жазыңыз.  
 
4-
тапсырма  
1. 
Төртіншісұрақты мұқият оқыңыз.  
100 
 

2. 
Мәтінен 8, 9 кеңесті тауып, тағы бір оқып шығыңыз.  
3. 
Кеңестің нөмірін жазыңыз.  
 
Бағалау кестесі:  
Ең жоғары балл – 4  
1.
 
6 – 
кеңес.  
2.
 
7 – 
кеңес.  
3.
 
С.  
4.
 
9 – 
кеңес.  
 
 
 
Денсаулыққа пайдалы 5 кеңес  
 
8-
мәтін сұрақтарының сипаттамасы  
 
С
ұра
қт
ар
ды
ң 
нөм
ір
і 
Сұрақтар типтері 
Мәнмәтін 
Құзыреттілік 
К
өп
 т
аң
дау
ды
 қ
аж
ет
 
ет
ет
ін
 с
ұр
ақ
та
р 
Қ
ы
сқа
 жа
уа
пт
ы
 қа
ж
ет
 
ет
ет
ін
 с
ұр
ақ
та
р 
Ө
зі
нд
ік
 
Ө
зі
нд
ік
 
К
өп
ш
іл
ік
 
М
ект
еп
 
К
әс
іб
и 
А
қп
ар
ат
ты
 із
де
у 
ж
ән
е 
та
бу
 
Ө
зі
нд
ік
 
Тұ
ж
ы
ры
мд
ау
 
1 
+ 
 
 
 
+ 
 
 
+ 
 
 
2 
 
 
+ 
 
+ 
 
 
 
 
+ 
3 
 
+ 
 
 
 
 
* 
 
 
+ 
4 
 
 
+ 
 
+ 
 
 
 
 
+ 
5 
+ 
 
 
 
+ 
 
 
+ 
 
 
 
№8-мәтін  
 
1. 
Көз  –  адамдардың  айналадағы  нәрселерді  көруіне  мүмкіндік  беретін 
энергиясы.  Сондықтан  көзді сақтау  қажет.  Компьютердің  алдында ұзақ  уақыт 
отырмаңыз.  Күн  көзіне  қарсы  киетін  көзілдірігіңізді  міндетті  түрде  тексеріп 
алыңыз.  Өйткені  оның  да  кері  әсері  көп.  Ең  бастысы  дұрыс  тамақтаныңыз. 
Біздің  көру  клеткаларымызға  лосось,  скумбрия,  тунец,  анчоус  сынды 
балықтардың құрамындағы майлы қышқылдар өте пайдалы. Көздің көруін сәбіз 
де жақсартады. Өйткені оның құрамында көзге мол әсерін тигізетін лютеин мен 
бета-каротин бар. Сол сияқты күнделікті миндаль жеп тұрсаңыз, Е дәруменімен 
құнарланасыз, катарактадан сақтанасыз.  
101 
 

2. 
Асқазан-ішек  жолдарының  біздің  өміріміздегі  маңыздылығын  сөзбен 
айтып жеткізу қиын. Дұрыс жұмыс істейтін асқазан әдемі тері, дені сау шаш, 
белсенді зат алмасудың кепілі. Сондықтан, әрбір адамның күнделікті рационы 
пайдалы  тағамдардан  құралуы  керек.  Фаст-фуд,  жартылай  фабрикат  сынды 
«асқазан  жауларын»  рационнан  өшіріп  тастауға  тырысыңыз.  Ас  қорыту 
жұмысын  жақсартқыңыз  келсе,  күніне  тым  болмағанда  4-5  шақырым  жаяу 
жүріңіз. Газдалмаған суды көп ішіңіз, жиі ішілген су тағамдардың тез сіңуіне 
жол  ашады.  Тамақ жеп отырып  сөйлеуден  аулақ  болыңыз.  Жүріп бара жатып 
тамақ  жемеңіз.  Компьютер  не  теледидар  алдында  тамақ  жеуге  болмайды. 
Қышқыл сүтті өнімдер мен көкөністерді, жемістерді барынша көп пайдалануға 
тырысыңыз.  Бұл  өнімдер  тез  қорытылып  қана  қоймай,  құрамындағы 
дәрумендері  және  пайдалы  заттары  сізге  энергия,  көтеріңкі  көңіл-күй 
сыйлайды.  
3. 
Тіс – адамның ең жанды жері. Тісті күніне екі рет жуып тұрған абзал. 
Таңертеңгісін, кешке астан соң, ұйқы алдында. Себебі астан кейінгі қалдықтар 
тіс қуыстарында қалып қойған, тістің шіруіне алып келеді. Тіс ауруы – күтпеген 
кезде  келетін  қонақ.  Ауруға  қарсы  көмекшілердің  бірі  –  шүйгіншөп  тұнбасы 
мен  камфор  спирті.  Осы  тұнбалардың  біріне  шайылған  мақтаны  тісіңізге 
бассаңыз, ауруды тежейді. Сондай-ақ, ауруды бәсеңдетуге орамалға қапталған 
мұз  кесектерін  бетіңізге  басу  көмектеседі.  5-6  тамшы  йод  пен  1  қасық  тұзды 
алып,  оны  1  стақан  суда  ерітіп,  ауру  тісіңізді  шайыңыз.  Тіс  ауруына  қарсы 
сарымсақ, пияз және тұз көмектеседі. Бұл тағамдарды уатып, тіске басу арқылы 
аурудан  арыла  аласыз.  Мақта  тығынын  самырсын  майында  жібітіп,  ауырған 
тісіңізге немесе қызыл иекке 10-15 минут басып, 1,5-2 сағаттан соң тағы бір рет 
қайталасаңыз, нәтижесін көресіз.  
4. «
Еңсені тік ұстау» туралы ой ұмытылып кетпеуін қадағалау керек. Кей 
адамдар  ұмытпау  үшін  көрінетін  жерге  осы  сөзді  қағазға  жазып,  іліп  қояды. 
Сымбатты түзеуге арналған жаттығулыр: Жаяу көп жүріңіз. Иықты айналдыра 
көп жаттығу жасаңыз. Дененің бар бөлігі қатысатын жаттығу жасаңыз. Иогамен 
айналысыңыз.  Бой  қисая  бастаса,  төбеңізде  шар  тартып  тұр  деп  елестетіңіз. 
Басыңызға  кітап  қойып  жүріңіз.  Өзіңізді  сән  моделі  санаңыз.  Тұрған  кезде 
салмақ табанның әр бөлігіне бірдей түсуі тиіс. Қарынды ішке тартыңыз. Анда- 
санда қабырғаға сүйеніп, түзуленіп тұрыңыз.  
5. 
Естеріңізде болсын! Егер сіз жоқ дегенде он минут күлсеңіз, ағылшын 
психологтарының  айтуы  бойынша,  сіздің  ұйқыңыз  тынышталып,  санаңыз 
серігіп,  жігеріңіз  артады.  Егер  өлең  айтқанды  ұнататын  болсаңыз  және  де 
өлеңді күнде айтсаңыз, онда өміріңіз әлдеқайда ұзарады. Зерттеулер көрсетіліп 
отырғандай  ән  салу  тек  қана  кеуде  бұлшық  еттерін  ғана  дамытып 
қоймайды,сонымен  қатар  жүрек  бұлшық  еттерін  де  нығайтады.  Өмірге 
қуанышпен қараңыз. Оптимист болуға тырысыңыз. Қорқыныш сезімін жеңуге 
тырысыңыз. 
Өзіңізбен 
өзіңіз 
жеке 
болуға 
уақыт 
табыңыз. 
Айналадығыларыңыздың  сізден  тым  көп  нәрсе  талап  етуін  болдырмаңыз. 
Өзіңізге  ұнамайтын  нәрсені  ұнайтындай  кейіп  танытпаңыз.  «Бұл  менің 
102 
 

қолымнан  келмейді»  деген  сөзді  сирек  айтуға  тырсыңыз.  Дене  сымбатыңызға 
көңіл бөліңіз [18].  
 
Тапсырмалар:  
1-
сұрақ.  
Салауатты  өмір  салтын  қалыптастыру  үшін  қай  кеңестен  бастаған  жөн? 
Жауабыңызды бір сөйлеммен жазыңыз.  
2-
сұрақ.  
«Ауырып ем іздегенше, ауырмайтын жол ізде» деп жан мен тән саулығына 
байланысты айтылған ойға қатысты бір сөйлем жазыңыз.  
3-
сұрақ. Бірінші, екінші, үшінші кеңестен адам ағзасына зиянын тигізетін 
ақпараты бар үш сөйлем жазыңыз.  
4-
сұрақ.  Бесінші  кеңеске  сәйкес,  стресс  жағдайында  ең  алдымен  қандай 
ұстанымда болу қажет? Жауабыңызды бір сөйлеммен жазыңыз.  
5-
сұрақ.  
Мына  сурет  қай  кеңеске  сәйкес  келеді  (3.9-сурет)?  Кеңестің  нөмірін 
жазыңыз.  
 
 
3.9-
сурет – 8-мәтіннің тапсырмасы  
 
Тапсырмаларды орындауға арналған ұсыныстар  
 
1-
тапсырма  
1. 
Мәтінді зейін қойып оқып шығыңыз.  
2. Әр сөйлемді түсініп, зерделеңіз.  
3. 
Әрбір  кеңесте  не  туралы  айтылады  және  қандай  мәселе  көтерілетінін 
анықтаңыз.  
4. Сөйлемдердің мәнін түсініп, жауабын өз сөзіңізбен жазыңыз.  
 
2-
тапсырма  
1. 
Мәтінді көз жүгіртіп қарап шығыңыз.  
2.  Жан  мен  тән  саулығына  байланысты  айтылған  сөздің  мағынасын 
ашатын сөйлемді табыңыз.  
103 
 

3. Сөйлемдердің мәнін түсініп, жауабын өз сөзіңізбен жазыңыз.  
 
3-
тапсырма  
1. 
Тапсырманы мұқият оқыңыз.  
2. 
Мәтіннен 1,2 және 3 кеңесті тауып, тағы бір оқып шығыңыз.  
3. Әр кеңестен адам ағзасына зиянын тигізетін ақпараты бар сөйлемдерді 
тауып, жауабын өз сөзіңізбен жазыңыз.  
 
4-
тапсырма  
1. 
Суретті мұқият қараңыз.  
2. 
Оның детальдарына (адамның іс-әрекетіне, заттарға)назар аударыңыз.  
3. 
Оқылған мәтінмен суреттің қандай байланысы бар екені және суреттің 
қандай жағдайды бейнелеп тұрғаны туралы ойланыңыз.  
4. 
Кеңестің нөмірін жазыңыз.  
Бағалау кестесі:  
Ең жоғары балл – 5  
 
1. 2-
кеңес. Дұрыс тамақтану қажет.  
2. Дұрыс тамақтанып, адам денсаулығына зиянын тигізетін жат әдеттерден 
аулақ болғаны жөн.  
3. 
Компьютердің  алдында  ұзақ  уақыт  отырмаңыз.  Фаст-фуд,  жартылай 
фабрикат  сынды  «асқазан  жауларын»  рационнан  өшіріп  тастауға  тырысыңыз. 
Астан  кейінгі  қалдықтар  тіс  қуыстарында  қалып  қойған,  тістің  шіруіне  алып 
келеді.  
4. 
Оптимист болуға тырысыңыз.  
5. 2-
кеңес.  
 

жүктеу/скачать 4,99 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: