Плазмадағы кейбір реакциялар. Иондардың химиялық активтігі жоғары.
Қайта зарядталу процестері маңызды роль атқарады:
симметриялық Не+ + Не Не + Не+ ;
симметриялық емес Не+ + Н Не + Н+ ;
диссоциативті емес Хе+ + С2Н6 С2Н6+ + Хе ;
диссоциативті Ar+ + CH4 CH3+ + H + Ar.
Н атомының ауысуы -
N2+ + Н2 N2H+ + H ;
CH4+ + CH4 CH5+ + CH3 ;
Ne+ + H2 NeH+ + H ;
Ауыр бөлшектер ауысатын реакциялар: протонның ауысуы - H2+ + H2O H3O+ + H;
ауыр атомның ауысуы - J+ + CH3J J2+ + CH3;
қайта топтасу - CH3+ + CH4 C2H5+ + H2;
ассоциация - CH3J+ + CH3J (CH3J)2+.
Электр разрядындағы реакциялар
Электр разрядындағы реакциялар
Озон алу:
О2 (3g-) О2* (3u-) 2О: ;
О: + О2 О3.
Аммиак синтезі. N2 N2+;
N2+ + H2 N2H+ + H;
N2H+ + H2 N2H2 + H+; N2H2 → NH3.
Метаннан ацетилен алу.
СН4 СН3 СН2 С2Н4 С2Н2.
Сонымен бұл бөлімде жүйені таза химиялық активтендіру тәсілдерінен (катализ, тізбекті реакциялар) басқа физикалық тәсілдер де бар екені қарастырылды. Зат молекулалары жарық немесе жылдам бөлшектердің (электрон, протон, нейтрон және т.б.) әсерінен активтенеді. Мұндай әсерлер нәтижесінде электронды-қозған күйдегі реакцияға түсу қабілеті жоғары молекулалар түзіледі. Жарық әсерінен қозу бір актпен өтеді:
Молекула + жарық кванты қозған күй.
Жылдам бөлшектермен әсер бергенде молекула бөлшекпен соқтығысып, алдымен ионданады, сосын иондардың кері рекомбинациясы қозған молекулалардың түзілуіне алып келеді. Мұндай активтену жылулық активтенуден қатты өзгешеленеді, онда молекулалар соқтығысқанда тербелмелі және айналмалы қозған бөлшектер түзілетін.
Химиялық процестерді жарық және бөлшектер әсерімен активтендірудің басқа тағы бір ерекшелігі – олардың жоғары таңдамалылық қабілеті. Реагенттер реакцияға жоғары энергетикалық күйде түсетін болғандықтан, элементар реакцияларлың өнімдерінің бұл жағдайда артық жоғары энергиясы болады, бұл химиялық реакцияларды төмен температурада өткізуге мүмкіндік береді. Төмен температурада реагенттер химиялық тұрақты, яғни кейбір реакциялардың талғағыштығы жоғарылайды; жүйе зерттелетін температуралы аралық кеңейеді; төмен температурада физикалық әдістремен зерттегуе жеткілікті мөлшерде лабильді бөлшектерді (атомдар, бос радикалдар) жинауға мүмкіндік туады.
Затқа қуатты энергия импульсымен әсер ету қысқа уақыт аралығында активті бөлшектердің жоғары концентрациясын алып, олардың жойылу кинетикасын зерттеуге жағдай жасайды.