По страницам Красной книги Казахстана

68

 

Insecta 

Насекомдар 

Насекомые

69

  Insecta 

Насекомдар 

Насекомые

А

раның  сирек  кездесетін  түрі. 

Тропика  фаунасымен  бай-

ланысты  ежелгі  туыс  өкілі. 

Күнгей  Кавказдың  шығысынан  бас-

тап,  солтүстік-батыс  және  шығыс 

Ираннан  Пакистанға  дейін,  соны-

мен  қатар  Орта  Азия  мен  Синц-

зян-Ұйғыр  автономиялы  ауданында 

(Қытайда)  таралған.  Қазақстанның 

оңтүстік-батысынан  (Қаратау  жота-

сынан)  белгілі.  Көбіне  құрғақ  сары 

топырақты  тік  жарлар  мен  т. б.  те-

гіс емес жер бедерінде тіршілік етеді. 

Сонымен  қатар  таудың  төменгі  бел-

деуінен  белгілі.  Ұшу  кезеңі  сәуір 

соңынан қыркүйек соңына дейін со-

зылады.  Ымырт  пен  түнде  белсенді. 

Түр әр түрлі тұқымдас өсімдіктерінің 

гүлдерінде  кездескен,  сірә,  Capparus 

spіnosa  L.  олиготрофы  болып  табы-

лады.  Жерде,  сары  топырақты  тік 

жарларда шағын топ болып ұялайды. 

Түрді  қорғау  үшін  шектен  тыс 

мал  жаюды  тоқтату,  ұялаған  жер-

лерін  қорғау  және  шағын  қорықтар 

ұйымдастыру қажет. 

Р

едкий  вид  пчел.  Представитель 

древнего  рода,  который  счита-

ется  дериватом  тропической 

фауны. Распространен от восточного 

Закавказья,  северо-западного  и  вос-

точного  Ирана  до  Пакистана,  Сред-

ней Азии 

и  Синцзян-

Уйгурского  автономного  района 

(Ки тай).  В  Казахстане  отмечен  на 

юго-западе  (хр.  Каратау).  Обитает 

преимущественно в сухих лессовых 

полупустынных  стациях,  придер-

живаясь лессовых обрывов и других 

неровностей  рельефа.  Известен  так-

же из нижнего пояса гор. Лётный пе-

риод  продолжается  с  конца  апреля 

по конец сентября. Активен в сумер-

ках  и  ночью.  Вид  отмечен  на  цвет-

ках  растений  различных  семейств, 

но, по-видимому, является олиготро-

фом на Capparis spinosa L., предпочи-

тая  его  другим  растениям.  Гнездит-

ся небольшими колониями в земле, в 

лессовых  обрывах.  Для  сохранения 

вида  необходимы  исключение  пере-

выпаса, охрана мест гнездования, со-

здание микрозаповедников.

С

аны  қысқарып  бара  жатқан 

түр.  Ежелгі  тропикалық  туыс 

өкілі.  Орта  Азия,  Қазақстан, 

Солтүстік-Батыс  Моңғолияда  тарал-

ған.  Тау  мен  тау  етектерінде  тір-

шілік  етеді.  Қазақстанда  Iле  Алата-

уы мен Жоңғар Алатауының төменгі 

белдеуі  мен  тау  етегі  шөлдерінен 

(Iле  өзенінің  орта  ағысынан)  бел-

гілі. Сары топырақты тік жарлар мен 

тапталған  құмдарда  ұялайды.  Ұшу 

кезеңі  сәуірдің  соңы-мамырдың  ба-

сынан бастап, қыркүйек аяғына дейін 

созылады. Аналықтары ерінгүлділер 

мен бұршақ тұқымдастар гүлдерінен 

табылған.  Proxylocopa  s. str. -дан 

айыр машылығы Аncylocopa өкілдері 

күндізгі  түрлер  болып  табылады. 

Шағын  топтар  құрайды.  Санының 

қысқаруына  адамның  шаруашылық 

әсері  (ұялаған  орындарын  бұзу, 

мал ды  орынсыз  көп  жаю  және 

т. б.)  тиіп  отыр.  Түрді  қорғау  үшін 

ұялайтын  орындарын  қорғап,  мал-

ды  шектен  тыс  бағуды  қысқарту  ке-

рек. Қорықтар мен шағын қорықтар 

ұйымдастыру қажет. 

С

окращающийся  в  численнос-

ти  вид.  Представитель  древне-

го  тропического  рода.  Распро-

странен в Средней Азии, Казахстане, 

северо-западной  Монголии.  Обита-

ет в горах и предгорьях. В Казахста-

не  отмечен  в  нижнем  поясе  гор  За-

илийского,  Джунгарского  Алатау  и 

предгорной  пустыне  (среднее  те-

чение  р.  Или).  Связан  гнездова-

нием с обрывами из лесса или 

слежавшегося  песка.  Лётный 

период длится с конца апреля-

начала  мая  до  конца  сентября. 

Самки  отмечены  на  цветках 

губоцветных  и  бобовых.  В 

отличие от Proxylocopa s. str., 

представители Ancylocopa яв-

ляются  дневными  видами.  Обра-

зует  небольшие  колонии.  Числен-

ность 

сокраща-

ется  вследствие  воздействия  ант-

ропогенных  факторов  (перевыпас, 

разрушение мест гнездования). Для 

сохранения  вида  необходимы  охра-

на  мест  гнездования,  исключение 

перевыпаса,  создание  заповедников 

и микрозаповедников.

Жылтырбауырлы проксилокопа — 

Проксилокопа блестящебрюхая

Proxylocopa (Ancylocopa) nitidiventris F. Sm., 1878

Күреңтүсті проксилокопа — Проксилокопа рыжевато-красная

Proxylocopa (Proxylocopa) rufa Friese, 1901

Ұ

сақ  құмыты  шыбындарына  жа-

тады. Сирек кездесетін түр, тара-

лу аймағы шағын. Қазақстаннан 

сипатталынып  жазылған  жеке  типті 

туыстың өкілі. Солтүстік Тянь-

Шаньның  оңтүстік-шығыс 

сілемдерінде,  Бөгеті  және 

Торайғыр  тауларын-

да  таралған.  Ор-

таша  биіктіктегі 

таудың тасты да ла-

лы  баурайларында  тір-

шілік етеді. Дернәсілдері 

түйесіңірде  (At ra pha xіs  py-

rі fo lіa,  A.  replіcata,  A. vіrgata)  өсіп  да-

миды.  Қуыршақтануы  мен  қыстап 

шығуы  топырақта  өтеді.  Көктемдік 

және  жазғы  мезгілде  екі  рет  ұрпақ 

береді.  Екінші  ұрпағының  ере-

сегі  шілденің  бірінші  жартысында 

ұшады. Ересегі 12–16 сағаттан артық 

тіршілік  етпейді.  Санының  азаюы-

на  малды  шектен  тыс  жаю  мен  дала 

өрттері  қатты  әсер  етіп  отыр.  Түрді 

қорғау үшін Солтүстік Тянь-Шаньнан 

бұрын пайда болған таулардың орта-

ша биіктігіндегі биотоптарды қорғау 

қажет. Шағын қорықтар 

ұйымдастырған жөн. 

О

тносится 

к мелким 

м у х а м -

галлицам.  Вид 

ред кий,  с  узко-

локальным ареалом. 

Представитель  монотипи-

ческого рода, описанного из 

Казахстана.  Распространен  в 

юго-восточных  отрогах  Се-

верного Тянь-Шаня, в горах 

Богуты и Торайгыр. Обита-

ет  на  каменистых  остеп-

ненных  склонах  среднего-

рий. Личинки развиваются на 

курчавках (Atraphaxis pyrifolia, 

A.  replicata,  A.  virgata).  Окук-

ливание  и  зимовка  проис-

ходят  в 

почве. За 

весенне-летний  сезон  развивается 

2 поколения. Вылет имаго 2-го поко-

ления  происходит  в  первой  полови-

не  июля.  Продолжительность  жиз-

ни имаго не превышает 12–16 часов. 

На  численность  сильно  влияют  пе-

ревыпас  скота  и  степные  пожары. 

Для  сохранения  вида  необходима 

охрана  биотопов  сред-

невысотных 

останцо-

вых гор, более древних 

по  происхождению, 

чем  Северный  Тянь-

Шань.  Возможна  орга-

низация  микрозапо-

ведников.

Қ

азақстанның  тек  құмды  шөл-

дерінен  белгілі.  Сирек  кезде-

сетін  түр.  Қазақстаннан  си-

патталынып  жазылған  құмыты 

шыбынның  жеке  типті  туысының 

өкілі.  Жергілікті  түр.  Жоңғар  Ала-

тауы,  Шолақ  таулары,  сонымен 

қатар,  Сырдария,  Шу, 

Iле  өзендерінің  жайыл-

маларынан 

белгілі. 

Құмды шөлдерде тіршілік 

етеді,  шөл  өзендерінің 

аңғарларынан  кездесе-

ді.  Дернәсілдері  көмке-

рілген  қылшада  (Ephe-

d ra  lo matolepіs)  дамиды. 

Беріште  қуыршаққа  айнала-

ды, қуыршақ алды кезеңінде 

қыстап  шығады.  Дамуы  бір 

жылға  созылады.  Ересегі  сәуір 

соңы  мен  мамыр  басында  ұшады. 

Ересек даралары 6–10 сағат тіршілік 

етеді. Малдың шектен тыс жайылуы 

түрдің санын азайтып отыр. Түрдің 

тіршілік  ететін  мекендерін  қорғау 

қажет.  Құмды  шөлдерде  шағын 

қорықтар ұйымдастыру керек. 

В

ид  редкий,  извес-

тен  только  из  пес-

чаных пустынь Ка -

захстана. Представитель 

монотипического  рода 

мух-галлиц, 

который 

опи сан  из  Казахстана. 

Эндемик. Распространен в 

Джунгарском Алатау, в горах 

Чулак, а также в поймах рек 

Сырдарьи, Чу, Или. Обитает в 

песчаных  пустынях,  встре-

чается  по  долинам  пустын-

ных рек. Личинки развивают-

ся на хвойнике окаймленном (Ephe d-

ra lo ma to le pis). Окукливаются в галле, 

зимует эфедромия в стадии предку-

колки. Генерация одно годичная. Вы-

лет имаго 

происходит  в 

конце апреля  — начале мая. Продол-

жительность жизни имаго не превы-

шает 6–10 часов. Вид страдает от пе-

ревыпаса скота. Необходима охрана 

мест обитания, желательно создание 

микрозаповедников в песчаных пус-

тынях.

Бөгеті құмытысы — Атрафаксиола богутинская

Atraphaxiola bogutensis Fedotova, 1986

Жетілмеген эфедромия  — Эфедромия недоразвитощупиковая

Ephedromyia debilopalpis Marikovskij, 1953

68

белдеуі  мен  тау  етегі  шөлдерінен 

(Iле  өзенінің  орта  ағысынан)  бел-

гілі. Сары топырақты тік жарлар мен 

тапталған  құмдарда  ұялайды.  Ұшу 

кезеңі  сәуірдің  соңы-мамырдың  ба-

сынан бастап, қыркүйек аяғына дейін 

созылады. Аналықтары ерінгүлділер 

мен бұршақ тұқымдастар гүлдерінен 

табылған.  Proxylocopa  s. str. -дан 

айыр машылығы Аncylocopa өкілдері 

күндізгі  түрлер  болып  табылады. 

Шағын  топтар  құрайды.  Санының 

қысқаруына  адамның  шаруашылық 

әсері  (ұялаған  орындарын  бұзу, 

мал ды  орынсыз  көп  жаю  және 

т. б.)  тиіп  отыр.  Түрді  қорғау  үшін 

ұялайтын  орындарын  қорғап,  мал-

(Iле  өзенінің  орта  ағысынан)  бел-

гілі. Сары топырақты тік жарлар мен 

тапталған  құмдарда  ұялайды.  Ұшу 

кезеңі  сәуірдің  соңы-мамырдың  ба-

(Iле  өзенінің  орта  ағысынан)  бел-

гілі. Сары топырақты тік жарлар мен 

тапталған  құмдарда  ұялайды.  Ұшу 

гілі. Сары топырақты тік жарлар мен 

тапталған  құмдарда  ұялайды.  Ұшу 

кезеңі  сәуірдің  соңы-мамырдың  ба-

сынан бастап, қыркүйек аяғына дейін 

созылады. Аналықтары ерінгүлділер 

мен бұршақ тұқымдастар гүлдерінен 

табылған.  Proxylocopa  s. str. -дан 

айыр машылығы Аncylocopa өкілдері 

күндізгі  түрлер  болып  табылады. 

Шағын  топтар  құрайды.  Санының 

қысқаруына  адамның  шаруашылық 

әсері  (ұялаған  орындарын  бұзу, 

мал ды  орынсыз  көп  жаю  және 

т. б.)  тиіп  отыр.  Түрді  қорғау  үшін 

ұялайтын  орындарын  қорғап,  мал-

сынан бастап, қыркүйек аяғына дейін 

сынан бастап, қыркүйек аяғына дейін 

созылады. Аналықтары ерінгүлділер 

мен бұршақ тұқымдастар гүлдерінен 

табылған.  Proxylocopa  s. str. -дан 

айыр машылығы Аncylocopa өкілдері 

күндізгі  түрлер  болып  табылады. 

созылады. Аналықтары ерінгүлділер 

мен бұршақ тұқымдастар гүлдерінен 

табылған.  Proxylocopa  s. str. -дан 

айыр машылығы Аncylocopa өкілдері 

сынан бастап, қыркүйек аяғына дейін 

созылады. Аналықтары ерінгүлділер 

созылады. Аналықтары ерінгүлділер 

мен бұршақ тұқымдастар гүлдерінен 

табылған.  Proxylocopa  s. str. -дан 

айыр машылығы Аncylocopa өкілдері 

күндізгі  түрлер  болып  табылады. 

Шағын  топтар  құрайды.  Санының 

қысқаруына  адамның  шаруашылық 

әсері  (ұялаған  орындарын  бұзу, 

мал ды  орынсыз  көп  жаю  және 

айыр машылығы Аncylocopa өкілдері 

күндізгі  түрлер  болып  табылады. 

Шағын  топтар  құрайды.  Санының 

Шағын  топтар  құрайды.  Санының 

Шағын  топтар  құрайды.  Санының 

қысқаруына  адамның  шаруашылық 

қысқаруына  адамның  шаруашылық 

әсері  (ұялаған  орындарын  бұзу, 

мал ды  орынсыз  көп  жаю  және 

т. б.)  тиіп  отыр.  Түрді  қорғау  үшін 

ұялайтын  орындарын  қорғап,  мал-

Шағын  топтар  құрайды.  Санының 

қысқаруына  адамның  шаруашылық 

әсері  (ұялаған  орындарын  бұзу, 

қысқаруына  адамның  шаруашылық 

әсері  (ұялаған  орындарын  бұзу, 

қысқаруына  адамның  шаруашылық 

әсері  (ұялаған  орындарын  бұзу, 

мал ды  орынсыз  көп  жаю  және 

т. б.)  тиіп  отыр.  Түрді  қорғау  үшін 

ұялайтын  орындарын  қорғап,  мал-

мал ды  орынсыз  көп  жаю  және 

т. б.)  тиіп  отыр.  Түрді  қорғау  үшін 

жүктеу/скачать 14,33 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: