ПОӘК 042-18. 39 06/01-2013 10. 09. 2013 ж. №1 басылым

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 187 

 

 

187 

Бірінші 

– 

педагогтардың 

 

ақпараттық 

– 

коммуникациялық 

технологияларды  қолдану  мүмкіндiктерiн,  ақпараттық  мәдениетiн  дамытуда 

бағытталған  бiлiктiлiк  көтеру  курстары.  Мұндай  курстардың  арнайы 

бағдарламасы  жасалып,  сол  бағдарлама  бойынша  бiлiм  беру  ұйымдарының 

өзiнде жұмыс бағдарламалары жасалып, облыстық, республнкалық Мұғалiмдер 

бiлiмiн  жетiлдiру  институттарында  жедел  түрде  тақырыптық  курстар 

ұйымдастырылуы  қажет.  Ол  курстарды  ұймдастырушылар  мен  онда  дәрiс 

оқитын педагог кадрлардың бiлiктiлiгiн көтеру - ол өз aлдына бөлек әңгіме.  

Екiншiсi  -  бiлiм  беру  ұйымдарындағы  педагог  -  кадрлapға  әкiмшiлiк 

тарапынан  қойылатын  талантар.  Талан  қaтaң,  дұрыс  қойылған  жағдайда 

педагогтардың  компьютерлiк  -  библиографиялық  сауаттылығы  мәселесi, 

ұйымдағы  педагогикалық  қауымдастық,  педагогикалық  қызмет  пен 

педагогикалық  процестi  модернизациялауға  деген  ұмтылыc,  aқпараттық  - 

коммуникациялық  технологияларды  қолданудaғы  психологиялық  кедергiлердi 

жою,  қызығушылық  мәселелерi  де  өзiнiң  оң  шешiмiн  табары  сөзсiз.  Тағы  бiр 

айта  кeтeтін  мәселе  –педагог-кадрларды  мерзiмдi  аттестациялауда  оларға 

қойылатын  талаптар  жүйесiне  aқпараттық  мәдениет  деңгейiн  есепке  алуға 

негiзделген талаптарды белгiлеп, енгiзу қажет.  

Үшінші  –  білім  беру  ұйымдарында,  оқу  кабинеттерінде  компьютерлік 

базаның  болуы.  Республикадағы  білім  беру  ұйымдарында  компьютерлік  база 

бірітіндеп  қалыптасып  келеді.  Бірақ  осы  уақытқа  дейінгі  шетелдік  және 

отандық  тәжірибе  көрсеткеніндей,  білім  беру  ұйымдарын  компьютерлермен 

толық  қамтамасыз  ету  ақпараттық  мәдениетті  қалыптастыру  және  дамыту 

мәселесін  толық  шеше  алмайды.  Сондықтан  дәл  қазіргі  таңда  ең  маңыздысы-

алдыңғы екі фактор. 

Сонымен,  aқпараттық  -  коммуникациялық  технологияларды  оқыту 

процесiнде  қолдануға  байланысты  педагог  –  кадрлардың  бiлiктiлiгiн  көтеру 

қазiргi кезеңде бiлiм  берудi  aқпараттандырудың  маңызды  міндеттерiнiң бiрiне 

айнальш  отыр.  Бұл  маңызды  мiндеттi  шешпейiнше,  бiлiм  беру  ұйымдарының 

техникалық базасын нығайтy, компьютерлердi желiлерге қосу, электронды оқу 

құpалдарын дайындау ешқандай нәтиже бермейдi. Бұл -өте  күрделi, ауқымды 

мәселе,  сондықтан  оның  нормативтiк,  ұйымдастырушылық,  гылыми  - 

әдiстемелiк және оқу - әдiстемелiк жақтарына тоқталып өтпеске болмайды. 

Педагогикалық  бiлiм  берудiң  нормативmiк  базасы  (бiлiм  берудiң 

мемлекеттік  стандаpттары  мен  оқу  пәндерінің  типтiк  бағдарламалары)  бiлiм 

берудi  дамытудың  қазiргi  заманғы  басым  бағыттарын  белгiлi  бiр  дәрежеде 

бейнелей алуы тиiс. 

Стандарттағы  бiтiрушiлерге  қойылатын  бiрыңғай  талаптар  жүйесiн 

болашақ педагог-мамандардың aқараттық  - коммуникациялық құзырлылығына 

қойылатын талаптармен толықтыру қажет.  

 

Ұйымдастырушылық тұрғыдан қарастырғанда: 

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 188 

 

 

188 

- орта және жoғары кәсiптiк оқу орындарында педагогикалық бiлiм алып 

жатқан  стyденттердің  ақпараттық  -  коммуникациялық  технологиялар  жайлы 

жалпы бiлiммен қатар, педагогикалық қызметiне байланысты кәсiби бiлiм мен 

дағдыларды игеруiне;  

-  бiлiм  беру  ұйымдарындағы  педагог  -  қызметкерлердің  қазiргi  заманғы 

бiлiм  берудiң  қажеттiлiктерiне  сай  aқпараттық  -  коммуникациялық 

технологияларды қолдануға байланысты бiлiктiлiктерiн көтерулерiне мүмкiндiк 

берiлiп, барлық жағдай жасалуы керек.  

Мәселенің  ғылыми-әдістемелік  жағы  педагогтардың  ақпараттық-

коммуникациялық  құзырлылғының  қажеттi  деңгейiн  анықгаумен  және  сол 

деңгейге  жетyдi  қамтамасыз  eтeтiн  негiзгi  (студенттер  үшiн)  және  қосымша 

(мұғалiмдер үшiн) бiлiм беру бағдарламаларын жасаумен байланысты.  

Мұнан  басқа,  бiлiктiлiктi  көтеруге,  мұғалiмдердiң  өз  бiлiмiн  көтepyiне, 

оларды  кәсiби  қайта  даярлауға  арналған  бағдарламаларды  жасауға  негiз 

болатын оқу-әдістемелік  базаны құру мен дамытудың да маңызы зор.  

Зерттеулерде 

мұғалiмдердің 

ақпараттық-коммуникациялық 

біліктіліктерін көтеруге байланысты жұмыстардың 3 кезеңi атап көрсетілген: 1) 

Компьютермен, түрлi коммуникациялық жүйелермен алғашқы танысу;  

2)  Ақпараттық  -  коммуникациялық  технологиялардың    жеке  түрлерiн 

терең, зерттеу, жұмыc iстей бiлу дaғдыларын қалыптастыру; 

3) Ақпараттық - коммуникациялық технологияларды мұғалiм қызметiнде, 

жеке пәндердi оқытуда қолдана бiлyдi меңгеру.  

Үлгі№2 

Әрине,  отандық  бiлiм  беруде  ақпараттық  -  коммуникациялық 

технологияларды  жеке  пәндердi  оқытуда  қолдануға  байланысты  атқарылған 

жұмыстap жоқ деуге болмайды. Көптеген электрондық оқулықтар, электронды 

оқу  бағдарламалары,  мультимедиялық  оқу  бағдарламалары  жасалды  және 

жасалып та жатыр.  

Компьютердің  жүйелік  блогында  iшкi,  сыртқы  құрылымдарымен  

байланыс  жасауға  арналған  арнайы  тарақша  қосқыш  түрі  порттары  бар.  Олар 

тiзбектi жене параллель қосылатын болып екіге белiнедi. Осы порттар apқылы 

әр  түрлi  құрылғылар  aрасында  ақпараттарды  тасымалдауға  (жiберуге  жене 

қабылдауға)  болады.  Егер  eкi  немесе  бiрнеше  компьютердi  порттары  apқылы 

байланыстыратын  болсақ  бұл  компьютерлердiң  арасында  алмасу  жұмысын 

жүргiзуге  мүмкiндiк  туады.  Осылай  байланыстырылған  компьютерлер  тобы 

компьютерлiк желi құрады. 

Компьютерлік  желі  дегенiмiз  -  ресурстарды  (дискi,  принтер, 

коммуникациялық  құрылғылар)  тиiмдi  пайдалану  максатында  бiр-бiрiмен 

байланыстырылған компьютерлер. Желi жұмыс жасау үшiн арнайы аппараттық 

жене программалық  жабдықтар болуы  қажет.  Желi  арқылы  оған  қосылған  кез 

келген компьютердегі ақпаратты жедел қарауға болады. 

 

4-нұсқа 

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 189 

 

 

189 

Үлгі№1 

Компьютерлiк желiлер масштабы мен мүмкiндiгi бойынша ерекшеленедi. 

Ең  шағын  желiлер  жергiлiктi  деп  аталады  да,  бірнеше  компьютерді  біріктіру 

үшін  қолданылады.Мұндай  ортақ  ресурстарды  (дискжетек,  принтер,  сканер 

жене басқа қымбат қурылрылар) тиiмдi пайдалану мақсатында құрылады. 

Компьютер  желiге  желiлiк  тақташа,  модем  немесе  жоғары  жылдамдқты 

сандық  телефондық  қызмет  (ISDN)  торабы  арқылы  қосылады.  компьютердi 

желiге телефон желiсi apқылы қосу үшін желiлiк тақша емес модем қажет.  

Жергiлiктi  есептеуiш  желiлер  -  саны  шектеулi  (әдетте  100  дейiн) 

компьютерлердi  бiр  ұйым  немесе  мекеме  iшiнде  біріктіру  үшiн  қолданылады. 

Жергiлiктi  есептеуiш  желi  шектеулi  аймақтағы  (бiр  бөлмеде,  бiр  мекемеде, 

зауыт  немесе  бекетте  т.с.с)  компьютерлердi  бiрiктiредi.  Мекемелердегi 

жергiлiктi  желі  әр  түрлі  бөлiмдер  мен  қызметкерлер  арасында  тығыз 

ақпараттық технологиялық байланыс орнату үшiн құрылады.  

Жергiлікті  желіге  қосылған  компьютерлер  бір-бірімен  қысқа  жиілік 

байланыс  желісімен  (әдетте  он,  жүз  метр)  біріктірілген.  Сондықтан  жергілікті 

желі  арқылы  сандық  ақпаратты  жоғары  жылдамдықпен  беруге  болады. 

ақпараттың берілуі сапалы болу үшін байланыс желісі өте ұзын болмауы керек. 

Желі ұзын болған сайын сигналдың өшуі мен бөгеуіл шамасы артып кетеді. 

Телекоммуникациялық  есептеуіш  желілер  үлкен  қашықтықты  және 

пайдаланушыларды 

молынан 

қамтитын 

есептеуіш 

желілер 

телекоммуникациялық  есептеуіш  желілер  деп  аталады.  Телекоммуникациялық  

желілер – ақпарат алмасу және оны өңдеуді бөлісу желісі, ол өзара байланысқан 

жергілікті  желілерденқұралады  (абоненттік  жүйелер).  Мұндай  масштабтағы 

желілер аппараттық, ақпараттық, программалық сияқты қоғамдық ресурстарды 

ұжымдаса  пайдалану  мақсатында  құрылады.  Телекоммуникациялық  желіні 

пайдаланушыларының,  өздерінің  қай  жерде  орналасқанына  қарамастан 

ақпаратты  жедел  түрде  кез  келген  қашықтыққа  жіберуге,  сонымен  қатар 

желіден қажет мәліметті дер кезінде алуға мүмкіндік бар. 

Телекоммуникациялық желiлердiң аппараттық қамтамасыз eтiлуі әр түрлi 

типтегi  компьютер,  байланыс  құрылғыларыры,  абоненттік  жүйе,  байланыс 

тораптары,  бiрдей  немесе  әр  түрлi  деңгейде  желiлер  жұмысын  үйлестiруге 

арналған  адаптерлiк  құылғлардан  тұрады.  Телекоммуникацияльщ  желiлерде 

ақпаратты  жiберу  телефондық,  телеграфтық,  телевизиялық  жене  спутниктiк 

жүйе  байланыстары  арқылы  жүзеге  асырылады.  Ақпарат  алмасу  барысында 

деректердi аналогтық жене цифрлық кодтау қолданылады.   

Телекоммуникациялық  желiлердiң  ақпараттық  қамтамасыз  етiлуi  -  желi 

шешетiн  меселеге  бағытталған  бiртұтас  ақпараттық  қор  болып  табылады.  Бұл 

қор  барлық  тұтынушылардың  (абоненттер)  ортақ  пайдалануына  және  жеке 

абоненттерге 

арналған 

деректер 

житығы. 

Онда 

бiлiм 

базасы, 

автоматтандырылан  деректер  базасы  (жергiлiктi  жене  тарқатылған,  қоғамдық 

және дepбес пайдалануға арналған) қамтылған. 

 Интернет  желiсi  әр  түрлi  масштабтағы  желiлердің  өзара  бiрiктiрiлyi 

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 190 

 

 

190 

мүмкiн. Мысалы, кабельмен жаластырылған  жергiлiктi желi аймақтық желiге, 

ал  әр  түрлi  аймақтық  желiлер  телефон  желiсi  арқылы  байланыстырылуы 

мүмкін.  Үлкен  қашықтықта  желiаралық  байланыс  орнату  қажет  болғанда 

кабельдiк 

желiлердi 

пайдалануға 

болмайды. 

Мұндай 

жағдайда 

телекоммуникация  каналдары:  телефон,  радио  релелiк  байлaныс,    талшықты-

оптикалық  байланыс,  ғарыштық  жасанды  cepіктері  арқылы  байланыс  т.б. 

қолданылады.  

Әр  түрлi  желiлердi  түйiстiру  шлюз  деп  аталатын  apнaйы  компьютерлер 

немесе  программалар  арқылы  қамтамасыз  eтледі..  Шлюздер  бiр  желiден 

қабылданған  деректер  форматын  баcқa  желiдегi  деректер  форматына 

түрлендiредi.  Әр  түрлi  масштатағы  желiлердi  бiрiктiру  нәтижесiнде  қалалар, 

елдер  және  континттер  apacында  өзара  aқпарат  алмасу  мүмкiндiгi  берiледi. 

Aқымды  желi  немесе  Интерпет  –  адамзаттың    ақпараттық  технология 

саласындағы жеткен жетiстiктерiнiң бiрi.  

Интернет  -  (aғылшынша  Internet  -  желiаралқ  байланыс)  бүкіл  Жер  шары 

бойынша ақпарат ағынын таратуды қамтамасыз ететін желiлер жиынтығы.  

Мысалы:  жергiлiктi  желi  арқылы  жiберiлген  хабар,  басқа  континентте 

пайдаланушығa  жетпес  бұрын  бiрнеше  корпоративтік  және  аймақтық  желілер 

арқылы өтуі мүмкін. 

Үлгі№2 

Интернетке байланыстың кең мүмкiндiгiн қолдану мақсатында қосылады. 

Бұл  жағдайда  корпоративтi  желiге  рұқсат  етiлмеген  сырттан  қосылудан  қрғау 

меселесi  туындайды.  Осындайда  шлюздiк  компьютер  желi  әкiмдiгi  рұқсат 

берген ақпаратты ғана өткiзудi қамтамасыз eтетін бранмауэр рөлiн атқарады. 

Интернет  -  компьютерлiк  желiлердің  iшiнде  жаппай  қолданылатыны 

болып табылады; ол ондаған миллион пайдаланушыларға қызмет көpceтeтiн 2 

млн-нан 

астам 

тораптық, 

компьютерлердi 

қамтиды. 

Интернет 

пайдаланушыларының саны ай сайын шамамен 1 млн-ға өсiп отырады . 

Жергілікті  желі  -  компьютерлердi  бiрiктiру  үшiн  қолданылады. 

Компьютерлiк  желiлер  компьютерлерден  басқа  да  желiлiк  құрылғылардан 

тұрады.  Бұл  құрылғы  желi  арқылы  жiберуге  арналған  ақпаратты  түрлендiруге 

мүмкiндiк бередi.  

Ақпарат  -  желiлер  арқылы  берiлетiн  сигналдарғa  түрлендiрiледi  (кодтау 

процесi), осыдан кейiн сигнал қайта түрлендiрiледi (декодтау процесi).  

Компьютерлер,  жергiлiктi  желiге  желiлiк  тақша  деп  аталатын 

интерфейстiк блок - желiлiк адаптер арқылы қосылады.  

 

5-нұсқа 

Үлгі№1 

Желiлiк  адаптер  –  компьютердің  байланыс  желiсiмен  сәйкестендірiлуiн 

қамтамасыз ететін  құрылғы.  

Кең  таралған  адаптерлерге:  Ethernet,  Token  Ring  жене  ArcNett  типтерi 

жатады.  Адаптердiң  әр  типi  деректердi  тарату  жене  желiмен  қатынасудың 

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 191 

 

 

191 

нақты бiр технологиясына сейкес келедi.  

Ақпарат байланыс тораптары арқылы сандық түрде берiледi.  

Байланыс желiсiнiң сымды жене сымсыз түрлерi бар.  

Желiлік  құрылғыларға -  концентратор мен коммутаторлар  жатады.  Олар 

дерек  алмасу  сапасын  жақсартады  жене  дepeктepдi  таратудың  әр  түрлi 

стандартын қолданатын желiнiң әр түрлi бөлiктерін бiрiктiредi. 

Кабельді  тікелей  жалғау  екі  компьютердi  желiгe  қосудың  Direct  СаЫе 

Connection (DCC) - тiкелей кабельдiк жалгау деп аталатын қарапайым әpi тиiмдi 

тәсiлi  бар.  Бұл  жағдайда  қосымша  желілік  құрылғылардың  қажетi  жоқ: 

компьютерлер бiр-бiрiнe параллель немесе тiзбектi порттары арқылы қосылады.  

Тiкелей  жалғауда  компьютерлердiң  бiрi  -  жетекшi,  екiншici  жетекте 

болады.  Жетекшi  компьютерден  жетектегi  компьютердiң  бумаларына, 

дискiсiне,  принтерiне  қатынacы  қамтамасыз  етiледi.  Жетектегi  компьютердiң 

дискілерi  мен  оған  қосылған  принтері  жетекшi  компьютерге  қатысты  желiлiк 

болып  қалады.  Жетекші  компьютерден  дepeктepдi  бiр  компьютерден  екiншi 

компьютергe жiберудi басқаруға болады.  

Тiкелей  кабельдік  жалғаудың  кемшiлiгi  -  дерек  тасымалдау 

жылдамдығьның  баяулығы.  Сол  себептi  тiкелей  жалғау  мекемелерде    сирек 

қолданығранымен,  ұурмыстық  жағдайда  қолдануға  ыңғaйлы.  Ткелей  жалғау 

арқылы  бiрнеше  адам  қатысып  ойнайтын  көптегeн  компьютерлік  ойындар 

жұмыс iстейдi.  

Eкiдeн көп бiрнеше компьютердi бiр-бiрiмен байланыстыру үшін тiкелей 

жалғау жеткiлiксiз. Бұл Жағдайда әрбiр компьютерге желiлік тақша орнатылуы 

қажет,  оларды  бiр-бiрiмен  кабель  арқылы  байланыстырып,  компьютерлердiң 

бiрлескен  жұмысые  басқаруға  арналған  арнайы  программаларды  iскe  қocy 

керек. Егер компьютерлер бiр-бiрiнен өте алшақ орналаспаса, олар үшін ортақ 

желiлік  жабдық  пайдаланылады  да,  олар  бiр  программалық  қамтамасыз  ету 

дecтeciмeн басқарыла бередi. Осындай желіні жергілікті желі  деп атайды.  

Жергiлiктi  желiнiң  eкіi  түpi  бар:  клиент-сервер  жене  бiр  деңгейлі  (бiр 

рангiлi),  яғни  тең  дережелi  желi.  Егер  желiде  оны  басқаруға  арнайы  бөлiнген 

файлдық сервер деп аталатын қуатты компьютер бар болса, онда олар клиент-

сервер  түрiнe  жатады.  Клиент-сервер  желiсiндегi  серверден  басқа 

компьютерлер - жұмыс стaнциялары немесе клиенттер, яғни тұтынушылар деп 

аталады.  

Сервер  -  opтақ  пайдалануға  арналған  барлық  pecypcтapды  қамтитын 

компьютер.  Opтақ  ресурстарды  пайдалану  үшiн  сервер  қосулы  болуы  қажет. 

Серверге  принтерлер,  модем,  оpтақ  қолданбалы  программалар  (мысалы, 

электрондық  пошта),  факстар  және  т.б.  қосылады.  Желiдегi  жұмыстың  көп 

бөлiгiн  сервер  aтқарады.  Клиент-сервер  типiндегi  желiлер  қамтылан 

ресурстарды  толығырақ  қолдануға  мүмкiндiк  бередi.  Әдетте,  сервер  жұмыс 

өнiмдiлігімен  жене  қатты  дискiдегi  aқпарат  көлемiнiң  үлкендiгiмен 

ерекшелeнеді.  

 

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 192 

 

 

192 

Үлгі№2 

Мұндай  желiде  барлық  ресурстар  -  дерек  жинақтаушы  дискiлер 

(накопители),  принтерлер,  модем,  CD-ROM  (компакт-диск)  дискілер  серверге 

қосылады.  Сол  себептi  opтaқ    ресурстармен  жұмыс  жасау  үшiн  алдымен 

сервермен байланысу қажет.  

Бiр  деңгейлi  желiде  барлық  жұмыс  станциясы  қайсы  бір  мғрынасында 

басқалары  үшiн  сервер  қызметiн  aтқapaды.  Олар  ортқтастырылған  желi 

ресурстарын бiрдей қолдана алады және ресурстарды бөлудi бақылап отыратын 

қyaтты  ортақ  сервер  компьютер  болмайды.  Бiр  деңгейлi  желiлердің  маңызды 

ерекшелiгi  -  онымен  жұмыс  iстey  үшiн  арнайы  программалық  жабдықтың 

қажетi жоқ.  

Деңгейлерi  бiрдей  жергiлiктi  желiлерде  әрбiр  жұмыс  станциясы 

басқалары  үшiн  cepвepдiң  қызметiн  атқара  бередi.  Мысалы,  бiр  компьютерге 

принтер, басқасына компакт- диск орналастыруға арналған дискжетек (дискiнi 

айналдырып  мәлiмет  алатын  құрылғы)  қосылуы  мүмкiн.  Егер  мұндай  желi 

Windows  2000  операциялық  жүйесi  арқылы  басқарылса  және  шалғай  құрығры 

ортақ  ресурс  ретiнде  анықталса,  онда  желiдегi  әрбiр  тұтынушы  осы 

ресурстардың барлығын пайдалана бередi. Бiрақ принтер қосылған компьютер 

iскe  қосылмай  тұрса,  онда  желi  арқылы  басуға  мәлiмет  шығара  алмаймыз. 

Бiрдей  деңгейлi  жергiлiктi  желiнi  құру  өте  жеңiл  және    осындай  тәсiлмен 

байланысқан компьютерлер кез келген мәселенi тиiмдi түрде шеше алады.  

 

6-нұсқа 

Үлгі№1 

Windows  2000  операциялық  жүйесi  оpтақ  пайдалануға  арналған 

дepeктepдi  кез  келген  компьютердi  пайдалануына  толык  мүмкiндiк  бередi. 

Мұндай  басқаруды  -  жүйелiк  саясат  немесе  жүйелiк  ереже  деп  те  атайды. 

Жергiлiктi  желiдегi  жұмыстарды  басқаруға  жауапты  және  жүйелiк  саясатты 

реттейтiн маманды - жүйе басқарушысы немесе жүйелiк әкiм (администраторы) 

деп атайды.  

 Жергiлiктi  желi  топологиясы  жергiлiктi  желiдегi  компьютерлердiң  бiр-

бiрiмен геометриялык байланысу тәсiлi топология деп аталады. Байланыстыру 

топологиясының бiрнеше түpi бар:  

1.  Ең  қарапайым  топология  түpi  -  шина  .  Мұндай  желiде  барлық 

компьютерлер тiзбектi түрде бiр кабельге жалғанады.  

2.  Caқинa  топологиясы  деп  аталатын  желi  байланысында  барлық 

компьютерлер тұйық сақина түрiндегi кабельге жалғанады   

3.  Файлдық  серверлерге  негiзделген  желiде  компьютерлер  бiр-бiрiмен 

жұлдыз схемасы түpiндe жалғанады.  

4.  Құрылғандардың  құрамы  мен  программалық  жабдығы  топологияға 

байланысты анықталады. Желi топологиясын мекеменiң қажетiне қарай таңдап 

алады.  Егер  мекеме  көп  қабатты  үйде  орналасса,  онда  оның  әр  қабатындағы 

жеке cepвepiн  байлaныстыратын  бүкiл  мекемеге ортақ бiр  сервер берiлiп,  оны 

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 193 

 

 

193 

ақшақар    (снежинка)  схемасы  деп  атайды,  көбiнесе  осы  топологияны 

пайдалaнған тиiмдi.  

 Жергiлiктi желi атқаратын қызметі мекемеде Windows 9х, Windows 2000 

Profesional  жене  Windows  NT  W  orkstation  операциялық  жүйелерi  орнатылған 

бiрнеше компьютер болса, олардыжергiлiктi желiге коскан орынды.  

Жергілікті желінің қамтамасыз ету мүмкіндіктері: 

-

 

Ақпараттың 

арнайы 

серверлерде 

сақталуы, 

бірнеше 

пайдаланушылардың қандай да бір дерекупен жұмыс істеуі; 

-

 

Бірнеше  пайдаланушылар  қолданатын  программалық  жабдықтарды 

файлдық дискілердің серверлерінде бір ғана данадан сақтау; 

-

 

Электрондық  пошта  мен  топтық  жоспарлауды  пайдаланатын 

пайдаланушылардың ұжымдық жұмыс істеуі мен құжат айналымы; 

-

 

Желілік принтерлерді бірлесіп пайдалау; 

-

 

Интернетке қосылу мүмкіндіктері; 

-

 

Ақпараттың  резервтік  көшірмесіналу  және  орталықтандырылған 

қорғау. 

Бiр рангiлi желi құру үшiн жоғарыда aйтылған операциялық жүйелерi бар 

стандартты  программалық  жене  желiлiк  жабдықтар  (кабельдер,  желiлiк 

адаптерлер)  қажет.  Тек  MS-  DOS  операциялық  .жүйесiнде  жұмыс  iстейтiн 

компьютерлердi Workgroups Add-On for Dos программасын орнатқаннан кейiн 

желiге қосуға болады.  

Үлгі№2 

Бiр-бiрiне  жақын  орналасқан  бiр  рангiлi  желiге  қосылған  бiрнеше 

компьютер  жұмыс  топтарына  бiрiктiрiледi.  Жұмыс  топтарын  құру  барысында 

мекеменің  құрылымын  ескеру  қажет,  мыcлы,  бухгалтерия  бөлiмi 

компьютерлерiн  «Бухгалтерия  тобына»  т.с.с.  Жұмыс  тобындағы  барлық 

компьютерлер сервер немесе тұтынушы (клиент)қызметiн атқара алады. Жұмыс 

тобының  мүшелерi  өз  компьютерлерiне  қосылған  ресурстарды  өздiгiмен 

ортақтаса  пайдалануға  бередi.  Жұмыс  тобына  арналғFан  тіркеу  жұмыстары 

жүргiзiлмейдi,  себебi  мұнда  пайдаланушыны  тіркеу  және  компьютерлердi 

орталықандыpлған  басқару  атқарылмайды.  Windows  2000  Professional 

операциялық  жүйесi  басқаруымен  жұмыс  iстейтiн  әрбiр  компьютер  өзiнiң 

қорғану саясатын және жеке тіркеу жазбаларын жүзеге асырады.  

Желiдегi компьютерлер санының артуына (10 apтық) қарай мәлiметтердi 

тасымалдау  қиындaй  түceдi.  Мұндай  жағдайда  cepвepi  бар  желi  құрып, 

компьютерге  ресурстар  мен  тұтьшушыларды  орталықтан  басқару  мүмкiндiгiн 

беретiн қуатты Windows 2000 Server операциялық жүйесiн орнатқан абзал.  

7-нұсқа 

Үлгі№1 

Ортақ  деректер  базасының  каталогi,  желiлiк  ресурстар  мен  бiрыңғай 

қорғаныс  саясатын  бөлiсудiң  орталықтандыpлған  тәсiлi  бар  компьютерлер 

тобының домен атауы болады.  

 

ПОӘК 042-18.39.1.06/01-2013 

10.09.2013 ж.  № 1 басылым  

410 беттің 194 

 

 

194 

Әрбiр дoмeнгe жеке ат берiледi. Доменнің деректер базасы каталогi домен 

бaқылаушысында  (контроллер)  сақталады.  Әрбiр  доменде  тек  бiр  ғана  негiзгi 

бaқылаушысы  болады.  Mүмкiндiгiншe  бiр  немесе  бiрнеше  резервтiк  домен 

бақылаушы болғаны дұрыс.  

Windows  2000  Professional  операциялық  жүйесi  әр  түрлi  қызмет 

көpceтeтін  бiр  пайдаланушығa  арналған  станцияларын  серверлермен 

байланыстыруға  есептелген.  Компьтер  желiге  қосылғаннан  кейiн  бiрiншi  рет 

іске қосылғанда операциялық жүйе DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol) 

cepвepiн  іздейді.  Мұндай  типтегi  серверлер  компьютерлерге  желiде  бiрiн-бірі 

табу  үшiн  адрес  меншiктейдi.  Егер  желiде  DHCP  cepвepi  онда  операциялық 

жүйе  автоматты  түрде  қосылғаннан  компьютерлердi  анықтай  алатын  режiмге 

ауысады.  Windows  2000  Professional  операциялық  жүйесi  орнатылған 

компьютерлер  кейiнiрек  қосылса,  олар  автоматты  түрде  жұмыс  тобына  кіреді. 

Мұндай механизмдi IР-адрестеу (Automatic IP-addressiing) деп  атайды.  

Желiдегi  компьютерлер  жұмысын  программа  басқарады,  барлық 

компьютерлердiң  бiр-бiрiне  жiберетiн  және  қабылдайтын  ақпараттары 

араласпай, тиянақты жеткiзiлу үшiн, олар бipтілмен – ортақ ережемен байланыс 

жасауы  керек.  Компьютерлердің  бiр-бiрiмен  байланыс  жасау  ережесi  желілік 

хаттама деп  аталады.  

Windows  2000  Professional  операциялық  жүйесi  aқпарат  тасымалдау 

жылдамдығы  жоғары  желiмен  жұмыс  істeyгe  мүмкіндік  бередi.  Транспорттық 

хаттаманы таңдау желi топологиясына байланысты. Мicrosoft фирмасы мекеме 

iшiнде  желiмен  жұмыс  істеу  үшiн  TCP/IP  хаттамасын  қолдануды  ұсынады. 

NetWare бар жергiлiктi жeлiлерде пакеттердi желi белiктерi және тор арасында 

маршрутизациялау 

мүмкiндiгiн 

беретiн 

IPX/SPX 

(Internet 

Packet 

ExchangejSequeneed  Packed  Exchange)  хаттамасы  қолданылады.  Мicrosoft 

фирмасының  3Соm  компаниясымен  бірігіп  құрғaн  Point-to-Point  Тunneling 

Protocol (РРТР) хаттамасы: арқылы ceнiмдi байланыc құpy мүмкiндiгiн бередi. 

РРТР  тутынушылардың  Интернет  арқылы  корпоративтi  байланысқан  кезде 

«туннельдi»  ұйымдастыру  үшiн  қолданылады.  Мекеме  aқпаратты  жоғалтып 

алмау  мақсатында  ayқымды  инфрақұрылымды  құру  қажеттiлiгiнен  құтылады. 

жуырда корпорация осы хаттаманың бірқатар кеңейтүлерiн шығарды.  

Windows  2000  -  корпоративтiк  жеке  меншiк  ұйымдастыpуға  арналған 

бірқaтар жаңа хаттамаларды қамтамасыз етедi: L2TP (Layer 2 Tunneling Protocol 

-  екiншi  деңгейлі  туннельдiк  хаттама),  IPSec  (Internet  Protocol  Security  –

Интернеттегі  қayiпсiздiк  хаттамасы)  жане  EAP(Extensible  Authentication 

Protocol -  аутентификацияны кеңейту хаттамасы).  

Active  Dirесtoгу  -  үлкен  жергiлiктi  желi  әкімнің  (администратор) 

жұмысын  жеңiлдетедi,  пайдаланушының  бар  eкeнiн  (аутентификация) 

құрылғылары  және  ресурстарра  қатынасты  басқару  есебiнен  ақпарат 

қауiпсiздiгiн  қамтамасыз  етедi.  Active  Directory  -  ақырғы  пайдаланушының 

дербес iздеу, қажеттi аппараттық ресурспен және желiге бiр рет қосылу процесi 

шеңбеpiндe қосымшалармен қатынас құруын жеңiлдетедi. Ол қосымшалар мен 

 

жүктеу/скачать 5,95 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: