Сурет. 5.2.1: ХҚК басшылығына сәйкес жеңілдету шаралардың баспалдақтары

Қызыл жобасының ЭӘЫБ    

5,2-тарау. 

 

 

ZT52-0156/MM1021 

Желтоқсан 2015 ж. 

V1.0 соңғы нұсқасы 

 

Бет 272 

 

алдында әзірлеуді жалғастыруға тиіс.    Бұл басқару жоспарлары  ESMS  маңызды бөлігі болып 

табылады.    

 

Барлық  қалдық  ықпалдардың  тізбегімен  қатар,  барлық  маңызды  әлеуметтік-экономикалық 

ықпалдар  сипатталды,  ал  жеңілдету  және  сауықтыру  бойынша  ұсынылатын  шаралар 

тұжырымдалды.  Әлеуметтік-экономикалық  ықпалдарды  жіктеу  үшін  Халықаралық  қоршаған 

ортаға  ықпал  жасауды  бағалау    қауымдастығының  мына  өлшемдері  пайдаланылды 

1

  (IAIA) 

және WAI өзгертілген: 

 

Ықпалдар сипаты: Әлеуметтік-экономикалық ықпалдар сипаты бойынша оң және теріс болуы 

мүмкін.        Адамдардың  әлеуметтік  және  экономикалық  өмір  сұру  салаларын  жақсартатын 

ықпалдар  оң  деп  жәктеледі.  Және  керісінше,  адамдардың  әлеуметтік  және  экономикалық 

өмір сұру салаларына залал келтіретін ықпалдар теріс болып саналады 

2

.  

 

Ықпалдардың  себептері  мен  салдары:  Әлеуметтік-экономикалық  ықпалдар    тура,  жанама 

немесе  жиынтық  болуы  мүмкін.  Шартты,  тура  әлеуметтік-экономикалық  ықпалдар  олардың 

көзі Жоба болып табылатын себеп-салдарлық байланыстың тізбегінде бірінші ықпалдар болып 

саналады.  Жанама  әлеуметтік-экономикалық  ықпалдар  –  бұл  олардың  көзі  Жоба  болып 

табылатын  себеп-салдарлық  байланыстың  тізбегінде  екінші,  үшінші  және  кейінгі    ықпалдар 

болып  саналады.  Жиынтық  әлеуметтік-экономикалық  ықпалдар  бір  уақытта  біреуден  көп 

қолданылатын    тура  немесе  жанама  ықпалдың    немесе  өткенде,  қазір  және  келешекте 

жасалатын  қызметтің  өзге  түрлеріне  қосылатын  қандай  да  бір  қызметтің  үдеме  ықпалының 

нәтижесі болып табылады 

3

. 

 

Әлеуметтік-экономикалық  ықпалдарды  дұрыс  белгілеу  үшін,  төменде  келтірілген  есептер  ол 

әлеуметтік-экономикалық  ықпал  үшін  оған  ұшыраған  адамдардың  санына  тең  болуы  мүмкін 

ықпал  жасау  масштабын  (ықпал  жасау  ұзақтығы  мен  көлемі)  ,  ықпал  жасау  ұзақтығын  және 

ықпал  жасау  объектілерінің  сезімталдығын  (ол  халықты  ықпал  жасау  көзіне  жақындығынан 

тәуелді  санаттарға  бөлетін  және  адамдардың  әлжуаз  топтарының  ықпалға  ұшырағыштығын 

қарайтын ыпқалдың қарқындылығы ретінде қаралатын)есепке алады. 

 

Әлеуметтік-экономикалық  ықпалдардың  маңыздылығын  бағалау  үшін  мына  өлшемдер 

пайдаланылды, 

олар 

Халықаралық 

қоршаған 

ортаға 

ықпал 

жасауды 

бағалау  

қауымдастығының (IAIA) әдістемесінен алынды және Қызыл жобасы үшін  WAI бейімделді. 

 

Жиынтық  әлеуметтік-экономикалық  ықпалдар=  Qti  (ықпал  жасау  ұзақтылығы)  x  Qsi  (ықпад 

жасау көлемі ) x Qji (ықпал жасау қарқыны) 

 

                                                           

1

 

IAIA (2000) Әлеуметтік ортаға бағалауды әзірлеу . Интернеттегі беті www.ext.nodak.edu/IAIA

 

2

 

Ванклей  Ф.  (2000),  Әлеуметтік  ортаға  ықпалдарды  бағалау.  Қоршаған  ортаға  ықпалдарды  бағалау  бойынша 

анықтама , 1 том. (ред. Дж. Петтс), 301-326.- бет Оксфорд: Блэкуэлл Саенс.

 

3

 

Бэрроу С (1997) Қоршаған және әлеуметтік ортаға ықпалды бағалау . Лондон: Арнольд.

 

Қызыл жобасының ЭӘЫБ    

5,2-тарау. 

 

 

ZT52-0156/MM1021 

Желтоқсан 2015 ж. 

V1.0 соңғы нұсқасы 

 

Бет 273 

 

Бұл есептердің негізінде әлеуметтік-экономикалық ықпалдың маңыздылығы мына санаттарға 

бөлінеді: 

 



  Есеркілмейтіндей аз:  1 мен 2 аралығында (теріс немесе оң); 



  Төмен: 3 пен 12 аралығында (отрицательное или положительное); 



  Орташа: от 13 до 31 (теріс немесе оң); және 



  Жоғары: от 32 до 64 (теріс немесе оң).  

 

Әлеуетті әлеуметтік-экономикалық тәуекел немесе мүмкіндік  - бұл әлеуметтік-экономикалық 

ықпалдың маңыздылығын оның пайда болу мүмкіндігімен үйлестіретін қызмет.  

 

5.2.1

 

Анықтамалар: 

 

Ықпал  жасау  көлемі:  Ықпалға  ұшыраған  адамдардың  санына  жатады.      Кесте  5.2.1  ықпал 

жасау көлемін сандық бағалау үшін пайдаланылатын жіктеме ұсынылды: 

 

Кесте 5.2.1: Ықпал жасау көлемі (Q

s

i) 

 Масштаб (сандық) 

Масштаб (сапалық) 

Балл 

Өте аз саны 

100 адамнан кем 

1 

Аз саны 

100 – 1 999 адам 

2 

Орта саны 

2 000 – 9 999 адам 

3 

Үлкен саны 

10 000 адамнан астам 

4 

 

Ықпал  жасау  ұзақтығы:  Ықпал  жасау  уақытына  жатады.  Ықпал  жасау  ұзақтығы  Жобаның 

кестесіне  сәйкес  белгіленді.  Кесте  5.2.2  ықпал  жасау  ұзақтығын  сандық  бағалау  үшін 

пайдаланылатын жіктеу ұсынылды: 

 

Кесте 5.2.2: Ықпал жасау ұзақтығы (Q

s

i) 

Масштаб (сандық) 

Масштаб (сапалық) 

Балл 

Қысқа мерзімді 

1 жылға дейін 

1 

Орта мерзімді  

1 жылдан 9 жылға дейін 

2 

Орта мерзімдіден 

жоғары мерзімдіге 

дейін 

10-20 жыл 

3 

Ұзақ мерзімді  

20 жылдан астам 

4 

 

Ықпал  жасау  қарқындылығы  :  Ықпал  жасау  қарқындығы  ықпалмен  байланысты  шығындар 

мен пайдалардың деңгейіне байланысты.  Ықпал жасау қарқындылығын белгілеу мәнмәтініне 

тәуелді,  демек,  олардың  ықпал  жасау  көзіне  жақындығының,  тұрақтылығының,  бейімділігі 

мен  әлжуаздығының  есебімен  ықпалға  әлеуетті  ұшыраған  топтар  және  жеке  адамдар  үшін 

салыстырмалы  шығындар  мен  пайдаларды  қоса  алып,  бірнеше  ауыспалы  параметрлердіі 

факторын  есепке  алады.  Мына  кестеде  (Кесте  5.2.3)  ықпалға  ұшыраған  топтар  және  жеке 

адамдар  үшін  шығындар  мен  пайдалардың  сандық  деңгейін  белгілеу  үшін  пайдаланылатын 

жіктеу келтірілді: 

Қызыл жобасының ЭӘЫБ    

5,2-тарау. 

 

 

ZT52-0156/MM1021 

Желтоқсан 2015 ж. 

V1.0 соңғы нұсқасы 

 

Бет 274 

 

 

Кесте 5.2.3: Ықпал жсау қарқындылығы - Ықпалдар (Qji) 

Қарқындылығы  

Балл 

Есеркілмейтіндей  аз  –  Қарқындылығы 

есеркілмейтіндей 

аз 

ықпал/қолайлы 

ықпал.  

 

Олар  қоғамдастықтар/жеке  адам  немесе 

адамдардың  топтары  өте  тұрақты  және 

бейімді  болып  табылады  ма,  содан 

тәуелді 

ықпалға 

әлеуетті  ұшыраған 

топтар/жеке  адамдар  үшін  шығындар 

мен 

пайдалардың 

өте 

төмен 

ара 

салмағы. 

 

Адамдардың белгілі әлжуаз топтарына ең 

төмен ықпалы. 

1 

Төмен  –  Төмен  теріс  ықпал  /қолайлы 

ықпал. 

 

Жоғары  тұрақты  және  бейімді  ықпалға 

әлеуетті  ұшыраған  топтар,  алыстағы 

қоғамдастықтар  үшін  шығындар  мен 

пайдалардың 

төмен 

ара 

салмағы; 

адамдардың  белгілі  әлжуаз  топтарына 

төмен ықпалы. 

2 

Орташа  –  Орташа  теріс  ықпал  /қолайлы 

ықпал. 

 

Олар  орташа  тұрақты  және  бейімделген 

аз 

алыстағы 

қоғамдастықтар/жеке 

адамдар  болып  табылады  ма,  содан 

тәуелді 

ықпалға 

әлеуетті  ұшыраған 

топтар/жеке  адамдар  үшін  шығындар 

мен  пайдалардың  орташа  ара  салмағы; 

белгілі әлжуаз топтарына орташа ықпалы 

3 

Жоғары  –  Жоғары  теріс  ықпал  /қолайлы 

ықпал. 

 

Олар 

орташа 

тұрақтылық 

пен 

бейімділіктің  төмен  деңгейімен  жақын 

орналасқан 

қоғамдастықтар/жеке 

адамдар  болып  табылады  ма,  содан 

тәуелді 

ықпалға 

әлеуетті  ұшыраған 

топтар/жеке  адамдар  үшін  шығындар 

мен  пайдалардың  жоғары  ара  салмағы; 

белгілі  әлжуаз  топтарына  ауқымды 

ықпалы 

4 

Ескертпе: Оң ықпалдар үшін шығындардың пайдаға ара салмағы кері 

тәртіппен қаралады: пайдалар шығындарға.

 

 

Қызыл жобасының ЭӘЫБ    

5,2-тарау. 

 

 

ZT52-0156/MM1021 

Желтоқсан 2015 ж. 

V1.0 соңғы нұсқасы 

 

Бет 275 

 

Жеңілдету  шараларды  қабылдауға  дейін  әлеуметтік-экономикалық  ықпалдардың  жалпы 

маңыздылығын белгілеуден кейін, жеңілдету және сауықтыру бойынша ұсынылатын шаралар 

қолданылды  деп  болжамдап,    сол  баллдық  жүйенің  негізінде  қайта  бағалау  жүргізеді. 

Жеңілдету  және  сауықтыру  бойынша  шаралардың  мақсаты  жиынтық  теріс  әлеуметтік-

экономикалық ықпалдарды болдырмау/ ықшамдау / өтеу/ орнын толтыру немесе жиынтық оң  

әлеуметтік-экономикалық  ықпалдарды  максималды  көбейту.  Мүдделі  тараптармен  өзара 

әрекет ету жөніндегі жоспары (SEP – Басқару жоспары 10) Жобаның оң ықпалын максималды 

көбейтуге  және  теріс  ықпалды  төмендетуге  көмектесетін  басқарушылық  шараларды 

белгілейді.  Сонымен  қатар  ҚОЫБ  тұрпатты  әдістемесі  сияқты,  ӘОЫБ  әдістемесі  жеңілдету 

шараларын  қолдануға  дейін  және  кейін  Жобаның  әр  кезеңінде  (құрылыс,  пайдалану  және 

жабу)  барлық  жобалық  қызмет  түрлерінен  ықпалдардың  маңыздылығын  есептеу  үшін 

пайдаланылды.  

 

ӘОЫБ  сонымен  қатар  ол  адам  қызметінің  нәтижесінде  жеке  адамдарға  немесе  олардың 

популяциясына зиынды ықпалдарының мүмкіндігін сандық білдіру процессін өзімен білдіретін 

тәуекелдерді бағалау кіреді: 

 

Тәуекел = ықпалдың маңыздылығы х туындау мүмкіндігі   

 

Бұл  есепті  орындау  үшін,  мүмкіндігі  санатына  бөлінді:  есеркілмейтіндей  аз,  төмен,  орташа 

және  жоғары.  Тәуекел  әлеуметтік-экономикалық  ықпалдар  мәнмәтінінде  қаралды,  онда 

қандай да бір оқиғаның мүмкіндігі қоғамдастықтарға әлеуметтік-экономикалық ықпалдардан 

тәуелді жеңіл айырмалы. Әлеуметтік-экономикалық ықпалдарды жеңілдету бойынша шаралар 

қайталану тәуекелінің есебімен әзірленді.   

 

Әлеуметтік-экономикалық ықпалдардың жеңілдеу және жақсаруы   

 

Жеңілдету  және  жақсарту  бойынша  іс-шаралардың  мақсаты  тиісті  қолайсыз  әлеуметтік-

экономикалық  ықпалдардың  жиынтық  маңыздылығын  болдырмаудан/  төмендетуден, 

ықшамдаудан  немесе  орнын  толтырудан/өтеуден    не  оң  әлеуметтік-экономикалық 

ықпалдардың  жиынтық  маңыздылығын  көбейтуден  тұрады.  Жеңілдетуге  және  жақсартуға 

дейін    әлеуметтік-экономикалық  ықпалдардың  жиынтық  маңыздылығын  белгілеуден  кейін, 

жеңілдету және сауықтыру бойынша ұсынылатын шаралар ықпалға қатысты қолданылды деп 

болжамдап,  жоғарыда  сипатталған,  бағалаудың    сол  баллдық  жүйесін  пайдаланумен 

ықпалдарға қайта бағалау жүргізіледі. Сөйтіп, қалдық ықпал ретінде белгілі, жеңілдету немесе 

жақсарту шараларынан кейін, ықпалдардың жиынтық маңыздылығы белгіленеді.   

 

Әлеуметтік-экономикалық ықпалдардың мониторингі    

 

Барлық  ірі  Жобаларда  әлеуметтік-экономикалық  ықпалдарды  алдын  ала  бағалаудың  көлімі 

мен  дәлдігіне  ықпал  жасайтын  көп  ауыспалы  параметрлері  бар.  Бұл  міндет  олар  мүмкін 

болғанға  дейін  көп  жыл  бұрын  Жобаның  әрекеті  мен  ықпалын  бағалауға  тура  келетін  кезде, 

Қызыл жобасының ЭӘЫБ    

5,2-тарау. 

 

 

ZT52-0156/MM1021 

Желтоқсан 2015 ж. 

V1.0 соңғы нұсқасы 

 

Бет 276 

 

бұдан  да  қиындайды.  Сондықтан,  таза  болжамды  тәсіл  жеткіліксіз  болып  табылады,  демек, 

"Полиметаллға"  әлеуметтік-экономикалық  мониторингінің  кешендік  бағдарламасын  енгізу 

қажет болады.   

Қызыл жобасының ЭӘЫБ    

5,3-тарау. 

 

 

ZT52-0156/MM1021 

Желтоқсан 2015 ж. 

V1.0 соңғы нұсқасы 

 

Бет 277 

 

5.3

 

Жеке экологиялық және әлеуметтік аспектілері үшін әдістемені қолдану   

 

Әр  ықпалды  бағалау  бөлімінде  тәсілді  және  әдістемені  қолдану  ХҚК  тиісті  тиімділігі 

стандартымен  және  өзге  қолданылатын  өлшемдерімен  және/немесе  осы немесе  өзге  салаға 

жататын  міндеттермен  байланысты  қаралды.  Жоғарыда  сипатталған,  экологиялық  және 

әлеуметтік ықпалдарды бағалаудың жалпы әдістемелерінен басқа, биоәртүрлілігіне, халықтың 

денсаулығы  мен  қауіпсіздігіне,  көлік  пен  мәдени  мұраға  ықпалды  бағалау  үшін,  арнаулы 

әдістемелер және олардың модификациялары қолданды.   Бұл әдістемелер тиісті бөлімдерде 

егжей-тегжейлі сипатталды.    

 

Ықпалдың  маңыздылығын  белгілеу  басқару  жоспарларын  қолдану  қажеттілі  мен  саласын 

белгілеумен  үйлесімде  тиісті  жеңілдету  стратегияларды  белгілеу  үшін  негіз  ретінде 

пайдаланылды.  Экологиялық  және  әлеуметтік  аспектілерді  басқару  жоспарының  (ESPM) 

құрылымы мен тәсілі 8-тарауда қаралды.  

 

Қызыл жобасының ЭӘЫБ    

Тарау 5.4 

 

 

ZT52-0156/MM1021 

Желтоқсан 2015 

V1.0 соңғы нұсқасы 

 

Page 277 

 

5.4

 

Парниктік газдарды шығару және климатты өзгерту   

 

Осы  тарауда  "Қызыл"жобасының  құрылысы,  пайдалану  және  жабу  процессінде  Парниктік 

газдарды  (ПГ)  шығару  көлемі,  сондай-ақ  ол  Жобадағы  климатты  өзгертуі  (мысалы, 

температураның    және    жауын-шашын  көлемінің  өзгеруі)  мүмкін  әлеуетті  ықпал  қаралады 

және бағаланады.  

 

Тарау  2012  Халықаралық  Қаржы  Корпорациясының  Тиімділігі  стандарттарына 

1

    (ХҚК  ТС), 

сондай-ақ  оларға  сілтеме    осы  тараудың  тиісті  бөліктерінде  берілетін  (қараңыз)    басқа 

қолданылмалы озық әдістерге сәйкес даярланды. 

 

5.4.1:_ХҚК_Тиімділігі_стандарттарының_басты_талаптары__Парниктік_газдары'>Кесте 5.4.1: ХҚК Тиімділігі стандарттарының басты талаптары   

Парниктік газдары 

 

Климаттың өзгеруі 

 

СЭ1 

тәуекелдер 

мен 

ықпалдарды 

белгілеу 

процессінде  ПГ  шығарындыларды  бағалаудың 

орындалуын талап етеді.   

 

СЭ1  тәуекелдер  мен  ықпалдарды  белгілеу 

процессінде 

климаттың 

және 

бейімделу 

мүмкіндіктердің  өзгеруімен  байланысты  тиісті 

тәуекелдердің қаралуын талап етеді.  

 

СЭ 3 энергияны, суды, сондай-ақ өзге де ресурстар 

мен 

материалдық 

шығындардың 

шығысы 

мәселелерінде  тиімділікті  арттыру  шараларын 

қарауды  талап  етеді.    Сонымен  қатар  жобаны 

жобалау  және  пайдалану  сатысында  жобаны  іске 

асырумен 

байланысты, 

қызметтен 

ПГ 

шығарындыларының 

көлемдерін 

қысқарту 

нұсқаларын 

қарау 

қажет. 

Жылына 

СО2 

баламасының 25 мың тоннадан жоғары көлемінде 

атмосфераға зиянды шығаруды жүргізетін жобалар 

бойынша  жоба  бойынша  жұмыстар  учаскелерінің 

шекараларында 

тура 

шығарындылардың 

көлемдерін,  сондай-ақ    дүниежүзінде  танылған 

әдістемелерге  (яғни      ҮАКӨСТ)  сәйкес,  учаске 

шекараларынан 

тыс 

энергияны 

өндірумен 

байланысты, 

тура 

емес 

шығарындылардың 

көлемдерін белгілеу қажет.

 

СЭ  4  жобалар  климаттың  өзгеруінің,  жобаның 

ықпалының негативті салдарын тартатын халық 

үшін, орын алған негативті салдарын ауырлатуы 

мүмкін    фактіні  есепке  алуды  талап  етеді,  неге 

десең  климаттың  өзгеру  нәтижелері  олардың 

әлжуаздығын    көбейтуі  мүмкін;  кәсіпорындар 

климаттың  өзгеруінің  нәтижесінде  ушығуы 

мүмкін, 

басымды 

табиғи 

ресурстарға 

тәуекелдерді  және  қолайсыз  ықпалдарды 

белгілеуге тиіс.

 

 

Эмиссиялардың  көлемдеріне  және  жоғарыда  сипатталған  процесстер  мен  осы  бағалауға 

енгізілген  есептерге  қатысты  барлық  деректер  Клиентпен  ұсынылған,  жобаның  техникалық-

экономикалық  негіздемесінде  бар  ақпаратта  негізделген.  Мүмкіндігі  бойынша  осы  деректер 

бірлігі  және  дәйектілігін  қамтамасыз  ету  үшін  және  әдістеме  дұрыс  есептелуіне  көз  жеткізу 

үшін толықтырылды, бірақ деректердің егжей-тегжейлі аудиті жүргізілген жоқ.    

 

 

 

                                                           

1

  Халықаралық  Қаржы  Корпорациясы  (ХҚК).  2012.  ХҚК  экологиялық  және  әлеуметтік  тұрақтылығы 

бойынша Тиімділігі стандарттары. Қаңтар 2012ж. 

Қызыл жобасының ЭӘЫБ    

Тарау 5.4 

 

 

ZT52-0156/MM1021 

Желтоқсан 2015 

V1.0 соңғы нұсқасы 

 

Page 278 

 

5.4.1

 

Кіріспе 

 

Көміртегі  мен  Парниктік  газдардың  шығарындыларымен  байланысты  ең  көп  әлеуетті 

ықпалдар – бұл климаттың жаһандық  жылуы және өзгеруі.  Жоба деңгейінде, жаһандық жылу 

жобадан  алыс,  онымен  байланысты  емес  және  оған  қатысы  жоқ  бір  нәрсе  көрінуі  мүмкін, 

бірақ  ХҚК  3  Тиімділік  стандарты  енді  жылына  25  мың  тоннадан  артық    CO2  өндіретін 

кәсіпорындар 

дүниежүзінде 

танылған 

әдістемелерге 

сәйкес 

жыл 

сайын 

бұл 

шығарындылардың көлемдерін белгілеуге тиіс.   Бұл шығарындылардың көлемдерін білу және 

оларды  төмендету  бойынша  кейінгі  жұмыс,  бірақ  онда  жоба  орналасқан  ел  үшін  ғана  емес 

және жаһандық деңгейде маңызды үнемдеуге әкелуі мүмкін. 

 

ПГ шығарындылары Елде ерекше қызығушылық білдіреді: “Қазақстанда Парниктік газдардың 

(ПГ)  жалпы  шығарындыларының  көлемі  көміртегі  диоксиді  баламасының  250-ге  жуық 

миллион тоннасын құрайды, ол бүкіл орталық-азиялық өңірде халықтың жан басына шаққанда 

ең жоғары маңызы және әлемдегі меншікті шығарындылардың ең жоғары көрсеткіші (2008ж. 

ЖІӨ  бірлігіне  көміртегі  диоксидінің  5.41  килограммы)  болып  табылады.  Климаттық 

өзгерістер ертеден келе жатқан экологиялық проблемалар туралы айтпағанда, Қазақстан 

экономикасының,  өмір  сүру  сапасының  және  энергетикалық  қауіпсіздігінің  өсуіне  маңызды 

қауіп-қатерді  өзімен  білдерді.      Климаттық  ерекшеліктер  әлдеқашан  өзгерістерге  ұшыраған, 

бұл  ретте  жақын  арадағы  он  жылдықта  қолайсыз  ықпалдың  маңызды  көбеюі,  оның  ішінде 

мұздықтар  мен  өзен  ағынының  қысқаруы,  су  ресурстарының  қысқаруы,  тасқындар  мен  ауа-

райы катаклизмалары тәуекелінің көбеюі күтіледі.”

2

 

 

Климаттық өзгерістерді төмендетуден басқа, энергия тиімділігін арттыру және  жаңартылатын  

энергия  көздерінің  технологияларын  пайдалануды  кеңейту    кен  орнының  қасында  тұратын 

жергілікті халыққа, солай және тау өңдеу кәсіпорнының өзіне пайда әкелуі мүмкін.   

 

Энергияны  тиімді  пайдалану  бойынша  шаралар  жергілікті  бөлгіш  желіге  жүктемені 

болдырмауға  ,  сондай-ақ  операторлардың  қаражатын  үнемдеуге  көмектесуі  мүмкін. 

Жаңартылатын    энергия  көздерінің  технологияларын  пайдалану  сөйтіп,  объектідегі  ауаның 

сапасын  жақсартып,  дизель-генераторлармен  өндірілетін  энергияны  өтеу  есебі  арқылы  кен 

орнында эмиссиялардың көлемін төмендетуі мүмкін.   Жаңартылатын технологиялар және де 

отынның қазбалы түрлерін жеткізу қажеттілігін қысқартуға және демек,  отынды жеткізу санын 

төмендетуге  және  теориялық  тұрғыдан  кенішті  жабудан  кейін,  жергілікті  халыққа  оң  мұра 

қалдыруға  қабілетті. 

 

                                                           

2

  "Қоршаған  ортаны  бағалау  (қысқаша  шолу)",  Азия  даму  банкі    -  Серіктестіктің  елдік  стратегиясы: 

Қазақстан  2012-2016,  Азия  даму  банкінің  деректері  бойынша.  2011.  Елдің  экологиялық  ахуалы  туралы 

есеп - Қазақстан;  

Климаттың өзгеруі және қарымта шаралар туралы  талдамалы есебі (Қазақстан); Климаттық тәуекелдер 

мен  бейімделуді  басқарудың  жол  картасы.  Манила  (кеңес  берушілердің  жарияланбаған  есептері, 

қараша). 

Қызыл жобасының ЭӘЫБ    

Тарау 5.4 

 

 

ZT52-0156/MM1021 

Желтоқсан 2015 

V1.0 соңғы нұсқасы 

 

Page 279 

 

 

5.4.2

 

Бағалау көлемі  

 

Парниктік газдардың (ПГ) шығарындыларының көлемі жыл сайынғы және жиынтық негізінде 

жоба  үшін  есептелді.        Есептер  жоба  5  жылдан  астам  консервациялауда  тұрған,  әлдеқашан 

салынған  кенішті  өзімен  білдерді  және  жаңа  ұсыныстар  бұрын  өңделменген  кеңістікке  жаңа 

өндірістер  өтуінің  маңызды  көлемін  болжамдайды  деп  танып,  Қызыл  жобасының  есебіне 

жатқызылатын  ПГ  шығарудың  таза  өсуін  белгіледі.  Жоба  қызметінің  нәтижесінде  ПГ  жаңа 

шығарындылары 

сөзсіз. 

 

Бұл 

шығарындылардың 

көлемі 

Парниктік 

газдардың 

шығарындыларын  қысқарту  бойынша  Хаттамада  белгіленген  стандартты  әдістемелердің 

көмегімен есептелді.    

 

Парниктік  газдардың    шығарындыларын  қысқарту  бойынша  хаттамада  шығарындылар 

төменде сипатталған және бейнеленген үш санатқа бөлінді: 

 



  1 санат  - тура шығарындылар: кәсіпорынға немесе жобаға тиесілі немесе оның 

бақылауында тұрған көздерден шығарындылар; 



  2 санат – жанама шығарындылар: энергетикалық компаниядан салып алынған 

электр энергияны тұтыну нәтижесінде шығарындылар; және 



  3  санат  –  жанама  шығарындылар:  компаниямен  байланысты,  бірақ  онымен 

бақыланбайтын, өзге жанама шығарындыларды есепке алуға мүмкіндік беретін 

есептіліктің  қосымша  санаты,  мысалы,  мердігер  құызметінің  нәтижесіндегі 

шығарындылар. 

 

 

Сурет 5.4.1: ПГ шығарындыларының шекаралары (Көзі: Парниктік газдардың 

шығарындыларын қысқарту жөніндегі хаттама) 

 

Қызыл жобасының ЭӘЫБ    

Тарау 5.4 

 

 

ZT52-0156/MM1021 

Желтоқсан 2015 

V1.0 соңғы нұсқасы 

 

Page 280 

 

ХҚК  тиімділігі  стандарттарының  талаптарына  сәйкес  Қызыл  жобасы  үшін  белгіленген 

шығарындылардың  көлемі 1 және 2 санатқа түседі.   

 

5.4.3

 

2 санат: Жанама шығарындылар – Қазақстанның энергетикалық желісі  

 

Кәсіпорынның шегінен тыс өндірілген және Қазақстандық ұлттық желі бойынша импортталған 

электр  энергияны  пайдалану  нәтижесінде  туындаған  шығарындылардың  есебі  «Қазақстан 

бойынша  көміртекті    шығарындылар  коэффициенттерін  есептеу  бойынша  есеп»  ЕҚҚДБ 

тапсырмасы бойынша дайындалған есепте негізделді. 

 

Есепте 2020ж. өндірілген электр энергияның күтілетін құрамы белгіленген (төменде қараңыз). 

Барлық  кезеңде  жаңартылатын  энергия,  гидроэлектр  энергия  және  ядролық  энергия  сияқты, 

көміртектің төмен шығуымен өндірілген энергияның көлемін көбейту байқалуына қарамастан, 

бұл факт электр энергия өнідірісінің жалпы көлемін көбейтумен тегістелді және электр энергия 

көздерінің  құрылымында  бұрыңғыдай  қазбалы  отында  және  арзан  көмір  отынында  жұмыс 

істейтін электр станциялар басым . 

 

 

Сурет 5.4.2: Қазақстанда желілік электр энергияның құрылымы болжамдалады   

(Қазақстан бойынша көміртекті шығарындылардың коэффициенттерін есептеу бойынша есеп - ЕҚҚДБ) 

Қызыл жобасының ЭӘЫБ    

Тарау 5.4 

 

 

ZT52-0156/MM1021 

Желтоқсан 2015 

V1.0 соңғы нұсқасы 

 

Page 281 

 

 

Өндірілген электр энергияның әр МВт*сағ бөлінетін  CO2 санын білдіретін шығарындылардың 

коэффициенттері  сонымен  қатар  осы  есепте  электр  энергияның  жобалық  құрылымында 

берілді. Көрсеткіштері төменде 5.4.2 кестеде көрсетілді. 

 

жүктеу/скачать 57,11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: