Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған балаларды оқыту мен тәрбиелеудің көрнекі әдістерінің жиынтығы

Тірек-қимыл аппараты бұзылған балаларды оқыту мен тәрбиелеудің әр кезеңіндегі әдістердің арақатынасы балалардың моторикалық,танымдық және сөйлеу қабілеттерінің деңгейімен және мұғалімнің алдында тұрған міндеттермен анықталады.

Оқыту әдісі-дидактикалық тапсырмаларды орындауға бағытталған мұғалім мен оқушының бірлескен,өзара байланысты қызметі.Қазіргі арнайы педагогикада әдістердің бірнеше ондаған классификациясы белгілі.

Алайда,білім көзі бойынша балалардың танымдық іс-әрекеті және нақты дидактикалық тапсырмаларды (жаңа білімді байланыстыру,қайталау, шоғырландыру,практикалық қолдану және бақылау) жүзеге асыратын әдістер бойынша білімнің кең таралған топтарын оқыту.

Церебральды сал ауруы бар балаларға арналған білім беру интеграциясы жағдайында,оқушы популяциясының өзіндік ерекшеліктерін ескере отырып, осындай жағдайларда оң нәтижеге әкелетін жұмыс формалары мен әдістерін таңдау қажет.Инклюзивті білім беру аясында тірек-қимыл аппараты бұзылған балалармен жұмыс жасауда визуалды,практикалық және ауызша,мотор-кинестетикалық әдістер қолданылады.

Көрнекі әдістерге:бақылау,иллюстрация,көрсету жатады.

Көрнекі әдістер жаңа материалды зерттеуде де,оны шоғырландыруда да қолданыла алады.Жаңа материалды зерттеуде олар жаңа білімді қалыптастырудың тәсілі,ал оны бекіту кезінде-тәжірибе тәсілі.

білім.Көрнекі әдістерді қолдану церебральды сал ауруы бар балалар үшін, әсіресе әлеуметтік және кейде сенсорлық депрессия жағдайында болғандықтан өте маңызды.Осы әдісті қолдану туынды фактордың теріс әсерін жеңуге мүмкіндік береді.

Бақылау әдісі мақсатты,жүйелі,баланың қоршаған әлемнің заттары мен құбылыстарын қабылдау ұзақтығымен ерекшеленеді.Көбінесе бұл балаларға табиғаттағы,өсімдіктер тіршілігіндегі,жануарлардың мінез-құлқындағы өзгерістерді байқауға,адамдардың жұмысын байқауға,фактілер мен құбылыстарды талдауға,жалпылауға үйрету үшін қолданылады.

Бақылау объектілері сонымен қатар арифметикалық жазбалар,тақырыптар жиынтығы,сандар,геометриялық фигуралар және т.б. Орта мектепте оқушылар эксперименттерді,көрнекі құралдардың,мәтіндердің, механизмдердің,машиналардың және т.б. жұмысын бақылайды.Бұл әдісті белсенді қолдану,қоршаған шындықты сенсорлық білім негізінде балаларда визуалды-бейнелі ойлауды дамытуға,зейінін белсенді етуге,жағдай жасауға мүмкіндік беретіндігімен түсіндіріледі.

Бұл әдіске қойылатын негізгі талаптар:

- байқау мақсатының анықтығы,оның оқушыларға түсінікті болуы;

- оқушылардың байқауға қызығушылығы;

- жиынтықты бөліп,жоспарға сәйкес мониторинг жүргізу жеке,кезең бойынша бақылау міндеттері;

- бақылау нәтижелерін жазбаларға,графиктерге жазу:

- бақылау нәтижелері бойынша қорытынды жасау,оларды талқылау және бағалау;

Иллюстрация-статикалық күйдегі объектілердің студенттеріне арналған презентация:репродукциялар,фотосуреттер,манекендер,табиға заттар.

Әр иллюстрация анық,мақсатты және мәтінмен байланысты болуы керек, және түсіндірме бөлігіне мүмкіндігінше жақын орналасуы керек.

Олар ауызша презентацияны сүйемелдей алады,осылайша оқушылардың танымдық белсенділігін арттырады,білімді қайталау мен бекіту кезінде қолдануға болады.Бірақ кейбір жағдайларда олар зерттеушілік сипатқа ие бола отырып,өзіндік маңызға ие болады..

Бұл әдіске қойылатын негізгі талаптар:

- материалды мұқият таңдау (табиғи заттар,модельдер немесе кескіндер) және демонстрацияның орны мен сипатын анықтау (статикалық күйде немесе қозғалыста);

- тірек-қимыл аппараты бұзылған балалардың мүмкіндіктері мен қажеттіліктерін ескере отырып,көрсетілімдердің оңтайлы саны;

- иллюстрациялар мен көрсетілімдердің сапасын,олардың сенімділігін, орындалу кезіндегі қауіпсіздігін қамтамасыз ету (қауіпсіздікті сақтау қозғалыс қиындықтарымен,үйлестірудің нашарлауы салдарынан өте маңызды,қолдардағы қозғалыстарға шектеулер жазатайым жағдайға әкелуі мүмкін;

- оқушыларды көрсетілімнің мақсаты мен мазмұны туралы хабардар ету;

- қабылдаудың айқындылығы мен дәлдігін қамтамасыз ету;

- ұжымдық бұзушылықтар және қорытындылардың тәуелсіздігі (жаңа материалды ұсыну кезінде).

Демонстрация дегеніміз-динамика,даму,қозғалыс жағдайындағы объектілерді оқушыларға көрсету:эксперименттер,фильмдер мен бейнелер,дыбыстық жазбалар,жұмыс механизмдері,машиналар,қимыл модельдері және т.б.

Көрнекі құралдар ретінде жағдайға байланысты (оқу міндеті,жабдықтардың болуы және т.б.),табиғи заттар,көлемді көрнекі құралдар (мультфильмдер, мазақтар),көрнекі (суреттер,репродукциялар),схемалық (карталар, диаграммалар,диаграммалар, диаграммалар) қолданылады.

Оларды пайдалану кезінде келесі негізгі ережелерді сақтау қажет:

- тірек-қимыл аппараты бұзылған балалардағы окуломоторлы бұзылуларды ескеру;

- қолды үйлестірудің болмауын ескеру;

- қабылдаудың артықшылықтарын уақтылы ұсынуға;

- сұрақтар қою арқылы оқушылардың өздік жұмыстарын ынталандыратын, түсіндірмені көрсетумен бірге жүру;

- артықшылықтарды сауалнамада және қайталауда қолдану;

- артықшылықтардың эстетикалық көрінісіне қамқорлық жасау;

-оқушыларды дайындауға және жөндеуге тарту;

Дыбыстық,динамикалық және дыбыстық-көрнекі құралдар-бұл магнитофондар,кинофильмдер және фильмдер,мультимедиялық құралдар (интерактивті тақта,компьютерлік технологиялар) ерекше орынға ие.

Алайда,оқу уақытының 25% -дан астамы үшін кинотеатр мен кинопленкаларды қолдану тиімсіз болып саналады.Дыбыстық құралдар үшін бұл уақыт одан да қысқа, өйткені тірек-қимыл аппараты бұзылған балалар сөйлейтін адамды көрмей-ақ мұқият тыңдай алмайды.Арнайы білім беруде оқыту визуализацияны кеңінен қолдануға негізделген.Төменгі сыныптарда табиғи заттар мен иллюстрациялық-көрнекі құралдарға артықшылық беріледі:суреттер,картиналар,пәндік-операциялық және графикалық жоспарлар және т.б.,бірақ дерексіз-символдық визуализацияның рөлі (карталар,диаграммалар,кестелер,диаграммалар және т.б.) біртіндеп артады.

Ауыр моторикалық бұзылулары бар балалармен жұмыс жасауда көрнекі әдістерді қолдануды талдауды қорытындылай келе,олардың әлеуметтік тәжірибесінің кедейлігін ескере отырып,көрінудің табиғидығына басымдық беру керек екенін ескертеміз.