Ерекшелік
|
сипаттамасы
|
Рецепторлары адекватты тітіркендіргішке өте сезімтал
|
Әрбір рецептордың адекватты немесе барабар тітіркендіргіші болады,рецептор сол тітітіркендіргішке жоғары сезімтал болып келеді.Мысалы көздің торлы қабығындағы рецепторлар жарық сәулесіне өте сезімтал,сондықтан көру
талдағышы жарықтың аздаған квантын қабылдай алады
|
Рецепторлары адекватты емес тітіркендіргішке сезімталдығы төмен
|
Рецепторға адекватты емес тітіркендіргішпен әсер еткенде ол оның әсерін қабылдайды,алайда оның сезімталдығы өте төмен болады немес әрекет тұрпайы сипат алады.Мәселен,көзге тиген соққы оның адекватты емес тітіркегдіргіші болып табылады да,
қатты соққы тигенде жарқыл пайда болады.
|
Адаптация
|
ұзақ әсер ететін тіріркендіргішке бейімделу (тітіркендіргіш әсеріне рецепторлардың сезімталдығының төмендеуі)
|
Ақпаратты ажырату, өңдеу және кодтау
|
Тітіркендіргіш тіралы ақпарат топтасқан серпіністер түрінде жеткізіледі. Олардың стандартты өлшемдері болады (амплитудасы, ұзақтығы, формасы). Топтасқан серпіністердің саны, жиілігі, ұзақтығы тірікендіргіш сипатына қарай әр түрлі болады
|
Анализатор
|
Бөлім
|
Рецепторлық
|
Өткізгіш
|
Орталық
|
Зрительный
|
|
|
|
Соматосенсорлық (лемниск жолы)
|
- тері рецепторлары
- проприорецепторлар
|
терінің (жанасу және қысым сезімдерін) және ет рецепторларының серпіністері жұлын түйіні (1-нейрон) дорзалды/артқы бағандары сопақша ми Голля және Бурдах ядролары (2-нейрон) қиылыс таламустың вентралды ядролары (3-нейрон)
|
Ми сыңарлары қыртысының соматосенсорлық аймағы (артқы орталық қатпар)
|
Соматосенсорлық (жұлын-таламус жолы)
|
- тері рецепторлары
- проприорецепторлар
|
Ауырсыну, температуралық сезімдерінің серпіністері жұлын түйіні (1-нейрон) жұлынның сұр затының артқы мүйіздері (2- нейрон) жұлын-таламустық жолы таламустың вентралды ядролары (3-нейроны)
|
Ми сыңарлары қыртысының соматосенсорлық аймағы (артқы орталық қатпар)
|
Есту
|
Корти мүшесінің сезгіш түкті жасушалары (ішкі құлақта орналасқан)
|
Ұлудың спиралды түйінінен- есту жүйкесі (мидың VIII жұп жүйкесі құрамында) - сопақша ми (кохлеарлы ядролардың нейрондары) - есту тракты - жоғарғы олива нейрондары - ортаңғы ми төрт төмпешігінің төменгі бұдырлары - ішкі (медиалды) бүгілмелі дене.
|
Ми қыртысының самай бөлімі
|
Тепе-теңдік
|
самай сүйегінің лабиринтінде орналасқан (кіреберіс аппараты), кіреберіс және үш имекті арнадалардан тұрады
|
кіреберіс жүйке талшықтары (мидың VIII жұп жүйкесінің құрамында) сопақша ми, Швалбе, Бехтерева, Дейтерса, Манакова ядролары) жұлын, мишық, ортаңғы ми (қөз қозғалтқыш ядро), вегетативті ганглилер, торлы құрылым.
|
артқы орталық қатпардың төменгі бөлігі.
|
Иіс сезу
|
рецепторлары мұрынның жоғарғы кеуілдерінің кілегей қабатында орналасқан – иіс эпителиі.
|
. Иіс жүйкесі торлы сүйекті тесіп өтеді ми сауыты, иіс пиязшығы (2-нейрон) иіс тракті (tractus olfactorius), ол маңдай бөлігінің негізімен өтеді иіс орталығы. Иіс тракті бірнеше будадан тұрады, олар мидың түрлі бөліктеріне бағытталады: пириформды қыртысқа, иіс сезу ядросына, лимбиялық жүйенің жүйке құрылымдарына, гипоталамустың вегетативтік ядроларына, торлы құрылымға және т.б.
|
самай бөлігінің ішкі беті, гиппокамп.
|
Дәм сезу
|
Дәм рецепторлары – дәм сезу баданалары, әрбіреуі 2-6 қабылдағыш және тірек жасушалардан тұрады.
|
Рецепторлардан – бет жүйке (VII) талшығы (дабыл ішегі), тіл-жұтқыншақ (IX) жүйкесі сопақша мида tractus solitarius ядросы (1-нейрон) ми бағаны жалғыз будасы (2-нейрон), оның аксоны медиалды ілмек құрамында таламус ядролары (3-нейрон).
|
артқы орталық қатпардың төменгі бөлігі (силви сайы).
|
