Психология ғылымының дүниеге келуі 1879ж. Вундтін

САНА ТУРАЛЫ ТҮСІНІК
•
Сана – психика дамуының жоғары сатысы 
ретінде, ең алдымен, жалпы жəне 
болмыстағы елеуліні тану қабілеті сияқты 
қасиетімен ерекшеленеді.
•
Жеке адам санасы мен қоғамдық сана 
диалектикалық бірлікте болады. Жеке 
адам санасы оның болмысын ғана 
бейнелеп қоймайды, сонымен бірге 
адамзат жинақтаған білімді меңгеру 
нəтижесі де болып табылады. Екінші 
жағынан, қоғамдық сана жеке адамдар 
мен бұқара көпшіліктің шығармашылық іс-
əрекетінің нəтижесінде қалыптасады.

САНА ТУРАЛЫ ОЙДЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫ
•
Сана туралы ғылым бұл кезен Декартын сана ұғымен байланысты. Жан
жөнiндегi танымдар қандай құбылыс — өзгерiстерге енгенiмен өмiрлк iс-
əрекеттiң қозғаушы күшi — жан деген тұжырымға ешбiр келтiреалмады. Тек
ХҮIII ғ. психология бiлiмiнiң дамуында Рене Декарт жаңа есiгiн ашты. Ол адамны
өн iшкi мүшелерi ғана емес, тiптi дене əрекетiнiң де жанға ешқандай қатысы
болмайтыны жынде пiкiр айтып, дəлелдедi. Бұл жантану ғылымының кейiнгi
желiсiне үлкен ықпал жасады. Декарт ғылымға екi түсiнiктi — рефлекс
жəне сананы бiрдей енгiздi. Бiрақ ол өз тағылымында жан мен тəндi бiр-
бiрiне қарсы қойды, өзара тəуелсiз екi болмыс материя жəне рух жасайтынын
уағыздады. Сондықтан да психология тарихында бұл Декарт тағылымы
«дуализм» (екi тарапты) атауын алды.
•
Дуалистер көзқарасында, психикалық табиғат ми қызметiнің өнiмi емес, мидан
тыс, оған тəуелсiз, өз бетiнше жасайтын құбылыс екенi түсiндiрiлдi. Бұл бағыт
ғылымда объективтi идеализм деп аталды.
•
Дуалистк тағлиматты арқау етiп ХIХ ғ. психологиясында психофизиологиялық
параллелизм атанған идеалистiк бағыт кең өpiс алды. Бұл бағыттың мəнi:
психика жəне тəн қатар, бiрақ өзара тəуелсiз жасайды. Мұндай идеалистiк
көзқарасты дəрiптеушiлер Вундт, Эббингауз, Спенсер, Рибо, Джемс, т.б.

САНА ПСИХОЛОГИЯСЫ ӨЗ ЗЕРТТЕУЛЕРIН 5
БАҒЫТТА АЛЫП БАРДЫ:
•

жүктеу/скачать 0,68 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: