Психология ғылым ретінде пайда болуы (пайда болу тарихы). Психология пәні, міндеттері, принциптері мен әдістері
Темперамент мәселесін И.П.Павловтың және Шелдонның еңбектерінде зерттеу
жүктеу/скачать 79,12 Kb.
|
Типтік емтихан сұрақтары-2
- Бұл бет үшін навигация:
- Тепе-теңдік - қозу және тежелу процестерінің тепе-теңдігі.
- 3) Эктоморфты
| 29
Темперамент мәселесін И.П.Павловтың және Шелдонның еңбектерінде зерттеу. Темпераменттің физиологиялық негіздерін ғылыми тұрғыдан дәлелдеген академик И.П.Павловтың ілімі темперамент туралы түсінікті ғылыми жоға салды. И.П.Павлов жүйке процестерінің кейбір жалпы қасиеттерінің темперамент типтерімен байланысы туралы теорияны ұсынды және ізбасарларының еңбектерінде эксперименттік растау алды. Жүйке жүйесінің типтері ми қабығындағы қозу, тежелу, процестерінің үш негізгі белгісінің (күші, тепе-теңдігі, қозғалғыштығы) жиынтығынан құрастырылады. Жүйке процестерінің күшіне – ми қабығының жұмыс істеу қабілеттілігі, яғни сыртқы ортаның түрлі тітіркендіргіштеріне мидың төзімділігі жатады. Тежелу процестерінің үш негізгі белгісі – күші, тепе-теңдігі, қозғалғыштығы деп, олардың бірінің екіншісіне алмаса алу қабілеттілігін айтады. Жүйке процестерінің тепе-теңдігі деп қозу мен тежелудің бір-біріне тең келуін айтады. Қозу күші жүйке жасушасының жұмыс қабілеттілігін көрсетеді. Ол өзін функционалды төзімділікте көрсетеді, яғни, қарама-қарсы тежелу күйіне өтпей, ұзақ немесе қысқа мерзімді, бірақ қатты толқуға төтеп беру қабілетінде. Тежелу күші деп тежелуді жүзеге асыру кезіндегі жүйке жүйесінің функционалдық жұмыс қабілеттілігі түсініледі және жойылу мен дифференциация сияқты әр түрлі тежегіш шартты реакцияларды қалыптастыру мүмкіндігінде көрінеді. Тепе-теңдік - қозу және тежелу процестерінің тепе-теңдігі. Екі процестің күштерінің арақатынасы бір процестің күші екіншісінің күшінен асып кеткен кезде сол индивидтің салмақты не болмаса салмақты емес екенін шешеді. АҚШ-та В.Шелдонның өткен ғасырдың 40-жылдарында тұжырымдалған темперамент тұжырымдамасы танымал болды. Шелдонның көзқарастары сонымен қатар дене мен темперамент адамның бір-бірімен байланысты екі параметрі болып табылады деген болжамға негізделген. Темпераменттің негізін эмбриологиялық тұрғыда түсіндіруге тырысты. Үш типті бөліп көрсетті: 1) Эндоморфты – (эндодермадан ішкі мүшелер жақсы дамиды); темперамент типі висцеротония (латын тілінен аударғанда «ішкі мүшелер» дегенді білдіреді) тамаққа тәуелділікпен, эмоционалды біркелкілікпен, жарылғыш эмоциялар мен әрекеттердің болмауымен сипатталады. Өзінің сезімдерін еркін бейнелейді; 2) Мезоморфты - (мезодермадан бұлшық еттер жақсы дамиды); темперамент типі - соматотония («дене»), денесі түзу және нығыз. Сезім және ойларында тұйықтық, физикалық белсенділікке, агрессивтілікке бейім келеді. 3) Эктоморфты – (тері мен жүйке талшықтары жақсы дамиды); темперамент типі - церебротония («ми»), арық, ішкі мүшелері әлсіз дамыған. Қол-аяқтары ұзын, жіңішке, бұлшық еттері әлсіз. Мұндай адам тұйық, интровертті және өмірдің қиын жағдайларында жалғыз болуды қалайды. жүктеу/скачать 79,12 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|