Психология пәні,салалары және даму тарихы

Психология пәні,салалары және даму тарихы

Психология психикалық құбылыстардың пайда болу, даму және қалыптасу заңдылықтары туралы ғылым. Психикалық құбылыстар бiздi қоршап тұрған сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының мидағы әр түрлi бейнелерi болып табылады. Психикалық құбылыстардың мәнiн ғылыми тұрғыдан түсiну арқылы ғана жан-жақты танып білуге болады. Осы мәселенiң ғылыми тұрғыда олардың заңдылықтарын психология ғылымы қарастырады. Психология ерте замандардан келе жатқан бiлiм салаларының бiрi. Оның дүниеге тұңғыш келген жерi ежелгi Греция. «Психология» терминi гректiң екi сөзiнен тұрады: оның бiрiншiсi «псюхе»-«жан», екiншiсi «логос» - «iлiм», сонымен, бұл сөз «жан туралы iлiм» деген ұғымды бiлдiредi. Бiрақ, психолгияны «жан туралы iлiм» демей, психика туралы ғылым деп түсiнген дұрыс.

• Психология психикалық құбылыстардың пайда болу, даму және қалыптасу заңдылықтары туралы ғылым. Психикалық құбылыстар бiздi қоршап тұрған сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының мидағы әр түрлi бейнелерi болып табылады. Психикалық құбылыстардың мәнiн ғылыми тұрғыдан түсiну арқылы ғана жан-жақты танып білуге болады. Осы мәселенiң ғылыми тұрғыда олардың заңдылықтарын психология ғылымы қарастырады. Психология ерте замандардан келе жатқан бiлiм салаларының бiрi. Оның дүниеге тұңғыш келген жерi ежелгi Греция. «Психология» терминi гректiң екi сөзiнен тұрады: оның бiрiншiсi «псюхе»-«жан», екiншiсi «логос» - «iлiм», сонымен, бұл сөз «жан туралы iлiм» деген ұғымды бiлдiредi. Бiрақ, психолгияны «жан туралы iлiм» демей, психика туралы ғылым деп түсiнген дұрыс.

Психология пәні

• іс-әрекет субъектісі – адам;
• ▪ өзін-өзі реттеуіне қажет тұлғаның жүйелі өз
• сапалары;
• ▪ адам психикасының қалыптасуы мен
• әрекеттік қызметке келу заңдылықтары;
• ▪ адамның болмысты бейнелеу қабілеттері
• және оны тануы;
• ▪ нәтижесінде өзінің сыртқы дүниемен өзара
• ықпалдасты байланысын реттеу.

Психологияның салалары
Қазiргi психология сан салалы ғылым оның қырықтан астам салалары бар. Оларды тудырған қоғамның нақтылы талап-тiлектерi өмiрiмiзде болып жатқан ғылыми-техникалық, экономикалық прогрестiң, дамудың әсерi. Психологияның кейбiр салалары еңбек үстiнде адам санасы қалай қалыптасатындығын зерттейдi. Психолгия педагогикалық, медициналық, әскери, инженерлiк т.б. болып бiрнеше салаларға бөлiнедi. Психологиялық ғылымдардың келесi бiр топқа енуiне даму принципi басты негiз болады. Бұларға мектепке дейiнгi бала психологиясы, жас өспiрiм, балаң, кәмел жас, егде жастағылар психологиясы, патологиялық психология, психикасы кемiс адамдарды зерттейтiн, салыстырмалы, зоопсихология, этнология дейтiн салалары кiредi. Қоғам мен жеке адамның қарым-қатынасын зерттейтiн әлеуметтiк психология, тұрмыс пен биологиялық факторлардың бала психикасына әсерiн балалар психологиясы, жануарлар мен адам психикасының ұқсастықтары мен айырмашылықтарын қарастыратын салыстырмалы психология деп аталатын салалар болып табылады.

Психология салалары

Жалпы психология
Еңбек психологиясы
Жас кезеңдер психологиясы
Өнер психологиясы
Ғаламшарлық психология
Әскери психология
Денсаулық психологиясы
Әлеуметтік психология
Педагогикалық психология
Инжинерлік психология
Спорт психологиясы
Заң психологиясы
Медициналық психология
Саналықтан тыс психология
Психология ғылымының даму тарихы 2- кезеңге бөлінеді. Оның біріншісі 2500 жылға созылған, ежелгі гректің ғалымы Аристотель есімімен байланысты. 2500 жылға созылған осы кезеңде психология басқа ғылымдармен (философия, медицина, әдебиеттану, жаратылыстану т.б.) аралас дамыды. Оның 2-ші тарихы 1879 жылдан басталады. Осы жылы неміс ғалымы В.Вундт Лейпцигте тұңғыш лаборатория ұйымдастырып, дербес эксперименттік ғылым болуына себепкер болды.
Психологияның даму кезеңдері
• 1- ші кезең
Психология жан туралы ғылым.
• 2-ші кезең
Психология сана туралы ғылым.
• 3-ші кезең
Психология мінез-құлық туралы ғылым.
• 4-ші кезең
Психиканың заңдылықтары мен
механизмдерін зерттейтін
ғылым.
1 кезең (психология жан туралы ғылым). Психологияға мұндай анықтама осыдан 2000 жыл бұрын берілді. Көптеген жүзжылдықтар бойы, ХYIIғ. дейін психология «жан туралы» ғылым болып келді. • «Жан психологиясын» ғылым деп
атауға бола ма?
Адамға таныс емес құбылыстарды жан арқылы
түсіндіруге тырысты
2 кезең (психология сана туралы ғылым). ХҮІІ ғасырда жаратылыстану ғылымының дамуымен байланысты.Ойлай алу, сезе алу қабілетін сана деп аталады .ХҮІІ ғасырда
жаратылыстану ғылымының дамуымен байланысты.Ойлай
алу, сезе алу қабілетін сана деп атады.
• Зерттеудің негізгі әдісі адамның өзін-өзі бақылауы болды, яғни интроспекция («ішке үңілу») әдісі арқылы зерделеу
болды.
Психологияның дамуының үшінші кезеңі ХХ ғасырдан басталады. Адам «басындағы» ойлар, сезімдер ағымын көру мүмкін емес екендігін байқаған көптеген ғалымдар ХХ ғасырдың басында мынандай қортындыға келді: психология ғылым ретінде қалыптасуы үшін көруіге мүмкін болатындарды ғана
бақылауы керек.Нақтырақ айтсақ:адамның реакциясын, мінезін және іс-әрекетін (қылығын) бақылау. (Іс-әрекетті туғызушы
мотивтер ескерілмеді)
• Бихевиоризм – мінез-құлық туралы ғылым.
Психологияның дамуының 4-ші кезеңі
Диалектикалық материализм философиясы көрсектендей, психика – ол жүйке жүйесінің қызметінен туындайды. Ми және ЖЖ туындайтын физикалықхимиялық процестер – материалдық, ал психика материалдық емес, ол осы процестердің нәтижесі.

жүктеу/скачать 398,45 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: