ҚР ақпарат саясаты. Бақ-ның дамуы
жүктеу/скачать 19,22 Kb.
|
Сейиткулиева Сабина 2
- Бұл бет үшін навигация:
- Қолданылған әдебиеттер: Қазақстан (Қазақ елі) тарихы 2016 Т.О. Омарбеков Қазақстан тарихы 2009 Қ.С. Қаражан
|
ҚР ақпарат саясаты. БАҚ-ның дамуы Қазақстан Республикасының ақпараттық нарығының даму тарихын тәуелсіздік алған сәттен бастап бірнеше шартты кезеңдерді бөліп көрсетуге болады. Бірінші кезең – посткеңестік кезең, 1992 жылға дейін БАҚ-қа мемлекеттік монополияның басым болуымен сипатталды, бұл кезде тәуелсіз БАҚ іс жүзінде болмаған. Екінші кезең – қалыптасу және өсу – 1992-1996 жж., мемлекеттің БАҚ-қа ықпалының бірте-бірте төмендеуімен және ақпараттық кеңістіктегі үстемдікпен, сондай-ақ мемлекеттік емес БАҚ-тың қарқынды дамуымен, үлесінің қысқаруымен сипатталады. Үшінші кезең – либералды, БАҚ нарығындағы сапалық және сандық өзгерістермен, бұрынғы мемлекеттік БАҚ, полиграфиялық кәсіпорындарды жаппай жекешелендіру және мемлекет меншігінен шығару, БАҚ-ты мемлекеттік қаржыландыру мен субсидиялаудан мемлекеттік ақпараттық саясатты жүзеге асыру үшін мемлекеттік тапсырыстарға көшу. Отандық ақпараттық кеңістік дамуының бұл кезеңі 1996-1997 жылдары басталды. Осы кезеңде ақпарат нарығы тұрақты өсу кезеңіне аяқ басты, оған БАҚ-ты экономикалық қолдау және отандық БАҚ нарығының бәсекеге қабілеттілігін арттыру шараларын қабылдау ықпал етті. 2001 жылдан 2004 жылға дейін мерзімді басылымдар ҚҚС-тан босатылды, телерадиокомпаниялардың өз өнімдеріне ҚҚС «нөлдік мөлшерлемесі» болды. 2002 жылдан бастап радиожиіліктерді пайдаланғаны үшін жыл сайынғы алымдар алынып тасталды, лицензиар компаниялардан радиожиілік рейтингіне рұқсатты бастапқы бергенде ғана алынады. Телерадио хабарларын тарату үшін жиіліктерді алу процесінің ашықтығын қамтамасыз ету мақсатында радиожиіліктерді пайдалану құқығын беру жөніндегі конкурс комиссиясының құрамына Парламент депутаттары мен үкіметтік емес ұйымдардың өкілдері енгізіледі. Төртінші кезең – ақпарат нарығын «ұстау» немесе «саясиландыру». 2008 жылдан бастап жекелеген ірі қаржылық, өндірістік және саяси топтардың бастамасымен Қазақстанның ақпараттық нарығында әртүрлі медиа-компанияларды біріктіру процесі басталды. Бұл үдеріс әлсіз БАҚ-тың нарықтан ығыстырылуына және бірқатар жеткілікті күшті және бәсекеге қабілетті медиахолдингтердің қалыптасуына ықпал еткенін атап өткен жөн. Мұндай медиа корпорациялардың құрылуы Қазақстанда жүргізіліп жатқан әлеуметтік-экономикалық және демократиялық реформалардың елеулі жетістіктерінің бірі болып табылады. Осылайша, медианарықтағы сапалы өзгерістердің нәтижесінде мынадай көрініс пайда болды. Егер 1990 жылға дейін Қазақстанда небәрі 10 республикалық мемлекеттік баспа басылымы шығып, 21 телерадио арнасы хабар тарататын болса, қазіргі таңда елімізде 2695 бұқаралық ақпарат құралы жұмыс істейді. Жалпы құрылымдағы басым көпшілігі – 90% – газеттер (1619) және журналдар (808), 9,5% – электронды БАҚ (63 телекомпания, 42 радиокомпания, 146 кабельдік телевидение операторы және 6 спутниктік хабар таратушы) және 0,5% – жаңалықтар. агенттіктер (11). Жұмыс істеп тұрған 2695 БАҚ-тың 436-сы (16%) мемлекеттік, 2259-ы (84%) мемлекеттік емес. Қазақстан Республикасы Байланыс және ақпарат министрлігі отандық БАҚ-ты тіркеу бойынша тұрақты жұмыс жүргізуде. 2010 жылғы 15 қыркүйектегі жағдай бойынша 10 777 БАҚ тіркелді, 1 915 БАҚ қайта тіркеу рәсімінен өтті. Жыл сайын тіркелген БАҚ саны орта есеппен 1000-1200 бірлікке артып келеді. ЭЛЕКТРОНДЫҚ БАҚ Бірыңғай ақпараттық кеңістікте электронды БАҚ ерекше орын алады. Республикада 257 электронды БАҚ бар, оның 63-і телекомпания (өз арналарында хабар тарататын), 42-і радиокомпания, 146-ы кабельдік телевидение операторы, 6-сы спутниктік хабар тарату операторы. Мемлекеттік электрондық БАҚ – 16, мемлекеттік емес – 241. БАСПА БАҚ Республиканың ақпараттық кеңістігінде баспа БАҚ басым, олардың Қазақстандағы бұқаралық ақпарат құралдарының жалпы санындағы үлесі 90%, жұмыс істеп тұрған баспа БАҚ-тардың жалпы саны 2427 бірлікті құрайды. Барлық баспа басылымдары газет-журнал болып бөлінеді. а) Газеттер Қазіргі таңда елімізде 1619 газет жұмыс істейді, оның 328-і (20%) мемлекеттік, 1291-і (80%) мемлекеттік емес. Айта кетерлігі, соңғы жылдары жаңа мемлекеттік емес БАҚ-тардың пайда болуына байланысты газеттер саны артып келеді, ал мемлекеттік БАҚ саны дерлік сол деңгейде қалып отыр. б) Журналдар Журналдарға қатысты жағдай дерлік бірдей. Мәселен, еліміздің ақпараттық кеңістігіндегі ең үлкен үлес мемлекеттік емес басылымдарға тиесілі – 79% (636 журнал), ал мемлекеттік басылымдардың үлесі – 21% (172). Бұл ретте журналдардың жалпы саны газет санынан екі есе дерлік аз – небәрі 808 дана. Соңғы бес жылда жаңа мемлекеттік емес БАҚ пайда болуына байланысты журналдар саны өсті. ЖАҢАЛЫҚ АГЕНТТЕРІ Соңғы бес жылда ақпараттық агенттік сегментіндегі жағдай өзгерген жоқ. 2006-2010 жылдар аралығында ақпарат агенттіктерінің саны 11 бірлікті құрады, оның 1-і мемлекеттік, 10-ы мемлекеттік емес. АЙМАҚТЫҚ БАҚ Аумақтық ерекшелігіне қарай БАҚ республикалық және аймақтық болып бөлінеді. 2010 жылғы 15 қыркүйектегі жағдай бойынша жұмыс істеп тұрған 2695 БАҚ-тың 1728-і облыстық, республикалық, тиісінше 967-сі. Аймақтық БАҚ-тың тақырыптық бағыты: қоғамдық-саяси – 312; ақпараттық – 563; жарнама – 821; балалар – 32. Соңғы бес жылда облыстық және республикалық бұқаралық ақпарат құралдарының саны біркелкі өсуде. Қолданылған әдебиеттер: Қазақстан (Қазақ елі) тарихы 2016 Т.О. Омарбеков Қазақстан тарихы 2009 Қ.С. Қаражан https://tilalemi.kz/article/818-.html жүктеу/скачать 19,22 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|