Қр президенті н назаРбаевтың Жолдауы ЖолдаРынан алмас арзықұлов



Pdf көрінісі
бет3/9
Дата21.01.2017
өлшемі0,93 Mb.
#2402
1   2   3   4   5   6   7   8   9

әдебиеттеР:
1.  Кривенький  В.В.  Ресей  саяси  партияларының  салыстырмалы 
жаңа мәліметтері // Ресей ұлттық саяси партияларының тарихы 
. М .,1997. с .123-130; ВЧК қызыл кітабы / М.И. Лацис ред. Т .1-2. 
М .,1922(2- е. шығару -1989).
2.  мысалы: Баранов М.В. Қазіргі Заманғы Ресей саяси партиялары 
: қалыптасуы, ерекшеліктері, болашақтың: ізденуі дисс . Автореф 
.  канд  .  ст  .  құйылған.  Ғылымдардың.  М.,2001.  13-14б;  Пляйс 
Я.А,  Ресейдегі  партиялық  құрылыс.  Саясаткерлермен  ресей 
диссертациялық зерттеулердің талдауы // полис .2007.№5. 156 б.
3.  Sartori G. Parties and Party Systems: A Framework for Analysis. Vol 1.
N.Y., Cambridge 17 ,1976.
4.  Fish S . The Advent of Multipatism in Russia :1993-1995// Post - Soviet 
Affairs ,1995. Vol .11.№4. 
5.  Рябов A. «Өкімет партиясы» Ресейдің қазіргі заманғы саяси жүйесі 
// Карнеги мәскеу орталығы : ғылыми баяндамалар .1988. Вып 
.22// http :// www . ru yavlinsky . / news / phtml index . id =2416
6.  Федералды заң «Қоғамдық бірлестіктер туралы»//.1995.№21.№82-
ФЗ;  Федералды  заң  «  Федералды  заңға  өзгерістер  мен 
толықтырулар енгізу туралы «Қоғамдық бірлестіктер туралы».// 
Ресей федерациясы .1998.№28; заңы «Саяси партиялар тура-
лы»// http :// base . www . ru spinform . / fwx show . Regnom =1437
7.  1995  жылға  сайлаудың  қортындысы  және  сайлау  системасын 
баяндау  //  1995  жылғы  Мемлекеттік  Думадағы  депутаттардың 
сайлауы. Электрондық санақ. М., 1996.
 8.  Барабанов  М.В.  Қазіргі    Ресейдегі  саяси  партияларлардың 
жағдайы, ерекшелігі, болағашы: Автореф. Ғылыми дәреже зерт. 
М., 2001. 
 9.  Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы, Конституциялық 
заң күші бар, «Қазақстан Республикасының сайлауы туралы» // 
Казахстанская правда. 30 сентябрь 1995. 
 10.  Қазақстан Республикасының Конституциялық заңы «Қазақстан 
Республикасының  сайлауы  туралы»  (өзгертулер  мен 
толықтырулар енгізілген). Алматы: ТОО «Баспа», 1998.
 11.  Ресей Федерациясы саяси партияларының тіркелген  тізімі: //
http:// rosregistr.ru/iudex.php?menu=3010000000; ) Қазақстандағы 
саяси  партия  //  http://www.akorda.kz/www/www_akorda_kz.nsf/
sections?OpenForm&id_doc=E8DA86C639C47E954625723E001
1ADA6&lang=ru&L1=L1&L2=L1-4  
 12.  ҚР Президентінің ҚР Парламентінің II сессиясының ашылуын-
да    сөйлегенсөзі//http:www.akorda.kz/www/www_akorda_kz.nsf/
sections?Open  Form&id_doc=98F2D256CA617479062574D8007
238FO&lang=L2&L2=L2-15
 13.  Федоринов  В.Е.  Ресейдегі  саяси  партиялардың  дамуы  мен 
қалыптасу жағдайындағы плюрализ. Автореф. М., 2002. 
 14.  Становая Т.   Ресейдегі «партиялық өкімет» нені білдіреді? //
РИА «Жаңалықтар».8 маусым 2005. 

38
№2(42) 2014
Ғ Ы Л Ы М И - С А Р А П Т А М А Л Ы Қ   Ж У Р Н А Л
ІШКІ САЯСАТ
 15.  Булуктаев  Ю.О.,  Дьяченко  С.,  Кармазина  Л.    Қазақстандағы 
саяси  партиялар,  1998  жыл:  Анықтама.  Алматы,  1998.  С.34; 
Дьяченко С., Кармазина Л., Сейдуманов С. Қазақстандағы саяси 
партиялар. 2000 жыл: Анықтама. Алматы, 2000.
 16.  Ашимбаев Д.А., Парламент сайлауының саяси қортындысы // 
ЦКТ «Репутация». 6 қазан 2004.
 17.  Конституциялық заң «Қазақстан Республикасының сайлауы тура-
лы» // http://election.kz/portal/pageid=73,48269&_schema=PORTAL; 
Ресейдің Федералдық заңы «Ресей Федерациясының Мемлекеттік 
Думасы Федералдық жиналысы туралы заң».                                                            
18.  Морякова Т. Путин  «Бірыңғай  Ресейді» басқарады // http://www.
utro.ru/articles/2008/04/15/730941.shtml 

39
№2(42) 2014
Ғ Ы Л Ы М И - С А Р А П Т А М А Л Ы Қ   Ж У Р Н А Л
ІШКІ САЯСАТ
Саяси 
коммуникациялардың 
даму бағыттары: 
Еуразиялық кеңістік 
және Қазақстан
Гүлмира СҰлтанбаева, 
әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің 
БАҚ менеджменті және жарнама кафедрасының 
профессоры
Қ
азақстандық БАҚ-тағы саяси коммуникация, қоғамдық 
өмірдегі саяси насихат, бұқара көпшіліктің саяси мінез-
құлын зерттеу бүгінгі күннің өзекті мәселесіне айналуда. 
Саяси  коммуникацияның  ең  маңызды  формаларының  
бірі – БАҚ арқылы жүзеге асуы. Сондықтан БАҚ-тағы 
саяси коммуникация билік пен бұқара арасындағы ақпаратты тартушы, 
реттеуші, бағдарлаушы құрал ретінде ерекше маңызды  болғандықтан 
зерттеу тақырыбын өзекті деп санауға болады. 
шығыс Еуропа мен Орталық Азия елдеріндегі саяси коммуника-
цияны,  саяси  насихат,  саяси  мінез-құлықты  зерттеу  бүгінде  өзекті. 
Жаһандану  кезеңінде  Еуразия  елдеріндегі  саяси  сабақтастықтың 
ұқсастықтары  мен  айырмашылықтарын  айқындау  маңызды 
қадамның  бірінен  саналады.  ТМД  елдері  арасындағы  саяси  бай-
ланыстарды,  олардың    айырмашылықтары  мен  саяси  үдерістердің 
ерекше  белгілерін  және  еуразия  елдеріндегі  тарихи  сабақтастық 
тәжірибесін  дамуын  айқындауда  саяси  коммуникация  саласындағы 
қолданбалы  зерттеулердің  қажеттігі  туындауда.  Қазақстанның  сая-
си құрылысының ерекшеліктерін ескере отырып, Еуразия елдерінің 
саяси  коммуникацияның  теориялық,  әдістемелік  және  тәжірибелік 
негіздерін зерттеу осы аймақтың одан әрі дамуын жобалау мен болжа-
уда маңызды болып отыр. 
Еуразия елдеріндегі саяси коммуникацияның дамуы бірнеше фак-
торлармен айқындалады. Алдымен, Еуразияда территориясындағы 

40
№2(42) 2014
Ғ Ы Л Ы М И - С А Р А П Т А М А Л Ы Қ   Ж У Р Н А Л
ІШКІ САЯСАТ
мемлекеттердің  геосаяси  жағынан    орналасуы  мен  саяси  және 
экономикалық  ықпалдасуы,  шоғырлануы  ықпал  етіп  отыр.  Бұл 
осы  аймақтағы  тәуелсіз  республикалардың  мемлекеттік  ақпарат 
саясатын  жүргізуі  мен  ақпараттық  қауіпсіздік  мәселелерінде 
ұқсас  тенденциялардың  байқалуымен  де  ерекшеленеді.  Мәселен, 
бұрынғы  кеңестік  одақ  елдерінде  коммуникация  құралдарының 
техникалық  жағынан  дамуына  байланысты  ақпараттық  саясат 
күрделі өзгерістерге ұшырауда. Саяси ақпарат тек техникалық даму 
деңгейіне ғана емес, саяси идеологиялық сипатына, ақпарат тарату 
көзіне  де  байланысты  жүзеге  асуда.  Солардың  ең  ерекше  тенден-
циясын атасақ, қазіргі заманда бұқаралық саяси ақпараттандыруда 
басты ерекшелігі - нақты қадағау жүйесінсіз  өте ауқымды түрлі 
хабарламаның  берілуі  және  таралуы.  Нәтижесінде  қоғамның 
белгілі  бөлігі  саясаттан  тыс  (аполитизация)  қалады.  Осы  тәсілді 
коммуникация  теориясын  зерттеушілер  «ақпараттық  бөлшектеу» 
деп те атайды [1]. Бөлшектеу тәсілі нақты саяси мақсатты көздейді. 
шығыс Еуразия және Орталық Азия елдеріндегідей Қазақстандық 
БАҚ нарығы да «ақпараттық бөлшектеу» саясатынан аттап өте ал-
мады. Бұған ақпарат нарығындағы түрлі сипаттағы, түрлі бағыттағы 
басылымдардың  қаптап  жарық  көруі  (дайжест  басылымдар, 
бақыланбайтын электрондық газеттер, көңіл көтерушілік басылым-
дар және т.б.) мен телеарналардағы «ток-шоу» бағдарламалары мен 
радиоэфирлердегі музыкалық-ойын хабарлары дәлел. 
Саяси ақпараттандырудың келесі тенденциясы – идеологиялық-
насихаттық  қондырғының  ақпараттық  ағынды  қатаң 
бағындыруы  болып  отыр.  Бұл  тәсіл  әсіресе  саяси  партиялар 
мен  қозғалыстардың  мерзімді  басылымдарына  тән  [2].  Қазіргі  са-
яси  өмірде  насихатты  негіздеу  саласында  бірқатар  тенденциялар 
байқалуда. Оның ішінде аудиторияның әлеуметтік ерекшеліктеріне  
байланысты түрлі басылымдардың бөлшектенуі ерекше байқалуда. 
Ақпараттандырудың  «қалаулы  иллюзия»  тәсілі  кеңінен  тарап 
отыр. Қоғамдық пікірден байқалатыны бірінші орында ақпараттың 
терең заңдылығы, ішкі әсерлі сипаты емес сыртқы көрінісі, әсіресе 
жарқын  сенсациялық  мәні  тұрады.  Сенсациялық  –  аудиторияның 
мәліметтерді  қабылдауына,  ұғынуына    кедергі  келтіретін  саяси 
насихаттың бір құралы болып саналады. Егер сенсация газеттік ба-
сылым үшін басым болса, онда ол коммерциялық емес саяси мақсат 
ұстанғаны.
«Сары  басылымдардың»  пайда  болуы  Қазақстан  және  басқа 
да  бұрынғы  кеңестік  елдердің  ақпарат  нарығындағы  заңды 

41
№2(42) 2014
Ғ Ы Л Ы М И - С А Р А П Т А М А Л Ы Қ   Ж У Р Н А Л
ІШКІ САЯСАТ
құбылыс  деуге  болады.  Осы  сипаттағы  басылымдардың  көптеп 
шығарылуы  мен  «электрондық  сары  басылымдардың»  пайда  бо-
луы  БАҚ  дифференциясының  саяси  жүйеде  орын  алғаны  деу-
ге  болады.  Мәселен,  веб-басылымдардың  ішінде  «Навигатор» 
-  биліккке  байланысты  негізделмеген,  объективті  емес  материал-
дар мен сын жариялауда батылдық танытып отыр. Республикалық 
«Караван»  және  аймақтық  «замана»  газеттері  мен  оның  көптеген 
қосымшалары дайджест материалдар, көңіл көтерушілік сипаттағы 
әңгімелермен шектелуде әрі мемлекеттік органдар бұл басылымдар-
дан аса  қауіптене қоймайды. Керісінше, БАҚ нарығындағы «сары 
басылымның»  ұлғаюы  мен  көбеюі  «ақпараттың  бөлшектенуі» 
тәсілінің өміршеңдігін растай түседі. Иллюзиялық көрініске жетудің 
келесі  тәсіліне  әлемдегі  байсалды  әлеуметтік  саяси  мәселелерге 
тиісті  ақпараттарды  ығыстырып,  көңіл  көтерушілік  сипаттағы  ма-
териалдарды  ұсыну  жатады  [3].  «Ығыстыру»  тәсілінің  өзіндік 
ерекшелігі  –  бұқаралық  иллюстрациялық  журналдардың  жарық 
көруі  болып  отыр.  Сапалы  басылымдардың  талдамалық  сипа-
ты  кездейсоқ  емес.  Өйткені  нақты  ақпаратсыз  әлеуметтік  басқару 
мүмкін емес және талдамалы әдебиет нақ сол әлеуметтік механизм 
тұтқасын ұстап отырғандар үшін қажет. Осыдан саяси насихаттың 
қайшылығы  –  азшылыққа  арналған  жеңілдетілген  концепцияның 
байсалды негізделуі мен  көпшілік үшін иллюзиялық көрініс келіп 
шығады  [4].  Елдегі  басылымдардың  ішінде  республикалық  және 
корпоративтік    иллюстрациялық  журналдар  ерекше  орын  алады. 
Бұлар  «сапалы  басылымдар»  категориясына  жататын  «Exclusive», 
«Мир  Евразии»,  «Kazakhstan»  және  т.б.  журналдар.  Халықаралық 
бизнес  басылымдар  бизнес-элита  аудиториясына  бағытталған.  Ба-
сылымдар  негізінен  инвестиция,  энергетика,  экономика,  мұнай 
бизнесі, PR және маркетинг мәселелеріне арналған материалдар жа-
риялайды.  
Бүгінде  Қазақстандағы  БАҚ  нарығының  дамуы  цензураның 
шектелмегендігімен,  БАҚ-тағы  ақылы  мақалаларға  мемлекеттік 
тапсырыстың  болуымен  ерекшеленеді.  БАҚ-тың  монополияла-
нуы,  ақылы  мақалалардың  жиі  жариялануы,  қазіргі  заманғы  PR-
технологиялар  жайлы  түсініктің  әлсіздігі,  БАҚ  нарығындағы  ме-
неджмент пен маркетинг салаларының кенжелеп дамуы, бизнестің 
қажетінше  саясилануы  бұқаралық  коммуникация  құралдары 
нарығындағы жағымсыз тенденциялар деуге болады.
Автор 2007 ж. мақсатты топ ретінде таңдап алған саясаткерлер мен 
журналистер, саяси сарапшылар мен мемлекеттік қызметкерлердің 

42
№2(42) 2014
Ғ Ы Л Ы М И - С А Р А П Т А М А Л Ы Қ   Ж У Р Н А Л
ІШКІ САЯСАТ
еліміздегі  саяси  коммуникация  және  электронды  демкора-
тия  мәселелері  бойынша  көзқарастарын  айқындау  мақсатында 
сараптамалық  сауалнама  жүргізген  болатын.  Сол  сауалнаманың 
нәтижелері бойынша еліміздегі билік пен бұқара арасындағы бай-
ланыс және БАҚ арасындағы ақпарат алмасу процесінің келесідей 
даму бағыттары мен ерекшеліктері бағаланды. 
№1 диаграмма
 
3
энергетика,  экономика,  мұнай  бизнесі,  PR  және  маркетинг  мәселелеріне 
арналған материалдар жариялайды.   
Бүгінде  Қазақстандағы  БАҚ  нарығының  дамуы  цензураның 
шектелмегендігімен, 
БАҚ-тағы 
ақылы 
мақалаларға 
мемлекеттік 
тапсырыстың  болуымен  ерекшеленеді.  БАҚ-тың  монополиялануы,  ақылы 
мақалалардың  жиі  жариялануы,  қазіргі  заманғы  PR-технологиялар  жайлы 
түсініктің  әлсіздігі,  БАҚ  нарығындағы  менеджмент  пен  маркетинг 
салаларының  кенжелеп  дамуы,  бизнестің  қажетінше  саясилануы  бұқаралық 
коммуникация  құралдары  нарығындағы  жағымсыз  тенденциялар  деуге 
болады. 
Автор  2007  ж.  мақсатты  топ  ретінде  таңдап  алған  саясаткерлер  мен 
журналистер, саяси сарапшылар мен мемлекеттік қызметкерлердің еліміздегі 
саяси  коммуникация  және  электронды  демкоратия  мәселелері  бойынша 
көзқарастарын  айқындау  мақсатында  сараптамалық  сауалнама  жүргізген 
болатын. Сол сауалнаманың нәтижелері бойынша еліміздегі билік пен бұқара 
арасындағы  байланыс  және  БАҚ  арасындағы  ақпарат  алмасу  процесінің 
келесідей даму бағыттары мен ерекшеліктері бағаланды.  
№1 диаграмма 
жоғары
қанағаттанарлық
қанағаттанарлықсыз
басқа да
0
5
10
15
Қазақстандағы саяси коммуникацияны қалай 
бағалайсыз?
жоғары қанағаттанарлық қанағаттанарлықсыз басқа да
 
Еліміздегі  аталмыш  үдерістің  дамуын  сарапшылардың  басым  бөлігі 
қанағаттанарлық  деп  бағаласа,  ал  осы  үдерістің  дамуын  айқындайтын 
факторлардың қатарында қоғамдық сананы билеу мүмкіндігінің ұлғаюы мен 
ақпараттық технологияның дамуына мемлекеттік саясаттың оң әсерінен деп 
бағалайды [1-2 диаграммалар].  
№2 диаграмма 
 

0
20
1
Қазақстандағы саяси коммуникацияның 
дамуын қандай факторлар айқындайды?
ақпараттық технологияның дамуына жаһанданудың әсері
коммуникациялық процестердің ықпалының артуы
ақпараттық технологиялардың дамуына мемлекеттік саясаттың әсері
қоғамдық сананы билеу мүмкіндігінің ұлғаюы
басқа да 
 
 
 
Саяси  коммуникацияны  мемлекеттік  билік  пен  бұқара  арасындағы 
қарым-қатынасты  реттеуші  және  байланыс  орнатушы  механизм  ретінде 
қарастырсақ, сол биліктің саясатын бұқараға таратушы БАҚ   
№3 диаграмма 
Билік органдары мен БАҚ арасындағы қарым-
қатынасты қалай бағалайсыз?
0%
6%
42%
49%
3%
БАҚ барынша тәуелсіз 
БАҚ көбінде мемлекеттік биліктің әсерінде
БАҚ позициясы ескерілгенімен, билікке әсер ете алмайды
БАҚ және билік органдары өзара белсенді байланыста
басқа да
 
 
Қазіргі заманғы ақпараттық технологиялардың жылдам өріс алуы ғылыми 
қауымдастықпен  қатар  БАҚ-та  электронды  демократия  теориясы  жайлы 
пікірсайыстарды  өрбіте  түсті.  Бүгінде  ғалымдар  мен  саясаткерлер 
арасындағы  өткір  пікірсайыс  Интернеттің  демократиялық  институт  пен 
үрдістерге әсері жайлы болып отыр.   
Ақпараттық  қоғамды  зерттеушілердің  еңбектері  қазақстандық 
электрондық  үкімет  құру  тәжірибесін  сараптауға  негіз  болды.  Электрондық 
үкімет  жобасы  2005–2007  жж.  Қазақстан  Республикасында  «электрондық 
үкімет» қалыптастырудың мемлекеттік бағдарламасы аясында жүзеге асуда. 
2006  ж.  12  сәуірде  377  ақпараттық  қызмет  қоры  бар  «электрондық  үкімет» 
веб-порталы  ашылды.  «Э-үкімет»  жобасын    дамыту  үшін  тұтас  алғанда, 
елдегі  Интернеттің  дамуына  инвестиция  тартылып,  кәсіби  мамандар  мен 
мемлекет  тарапынан  қолдаулар  қажет.    Интернет  дамуындағы  маңызды 
фактор  –  «бүкіләлемдік  желі»  қызметіне  бағаның  төмендеуі  болмақ. 
Дегенмен  бұл  тек    интернет  порталдарындағы  kz.  доменінің  дамуына 
айтарлықтай  әсер  етпейді.  Интернет  пайдаланушыларының  саны 
ұлғайғанымен,  доменннің  белсенділігі  артпай  отыр.  Отандық  Kaznet-тің 
проблемасы «э-үкімет» дамуымен де тығыз байланысты. 
Еліміздегі  аталмыш  үдерістің  дамуын  сарапшылардың  басым 
бөлігі  қанағаттанарлық  деп  бағаласа,  ал  осы  үдерістің  дамуын 
айқындайтын  факторлардың  қатарында  қоғамдық  сананы  билеу 
мүмкіндігінің  ұлғаюы  мен  ақпараттық  технологияның  дамуына 
мемлекеттік саясаттың оң әсерінен деп бағалайды [1-2 диаграммалар]. 
№2 диаграмма
 
3
энергетика,  экономика,  мұнай  бизнесі,  PR  және  маркетинг  мәселелеріне 
арналған материалдар жариялайды.   
Бүгінде  Қазақстандағы  БАҚ  нарығының  дамуы  цензураның 
шектелмегендігімен, 
БАҚ-тағы 
ақылы 
мақалаларға 
мемлекеттік 
тапсырыстың  болуымен  ерекшеленеді.  БАҚ-тың  монополиялануы,  ақылы 
мақалалардың  жиі  жариялануы,  қазіргі  заманғы  PR-технологиялар  жайлы 
түсініктің  әлсіздігі,  БАҚ  нарығындағы  менеджмент  пен  маркетинг 
салаларының  кенжелеп  дамуы,  бизнестің  қажетінше  саясилануы  бұқаралық 
коммуникация  құралдары  нарығындағы  жағымсыз  тенденциялар  деуге 
болады. 
Автор  2007  ж.  мақсатты  топ  ретінде  таңдап  алған  саясаткерлер  мен 
журналистер, саяси сарапшылар мен мемлекеттік қызметкерлердің еліміздегі 
саяси  коммуникация  және  электронды  демкоратия  мәселелері  бойынша 
көзқарастарын  айқындау  мақсатында  сараптамалық  сауалнама  жүргізген 
болатын. Сол сауалнаманың нәтижелері бойынша еліміздегі билік пен бұқара 
арасындағы  байланыс  және  БАҚ  арасындағы  ақпарат  алмасу  процесінің 
келесідей даму бағыттары мен ерекшеліктері бағаланды.  
№1 диаграмма 
жоғары
қанағаттанарлық
қанағаттанарлықсыз
басқа да
0
5
10
15
Қазақстандағы саяси коммуникацияны қалай 
бағалайсыз?
жоғары қанағаттанарлық қанағаттанарлықсыз басқа да
 
Еліміздегі  аталмыш  үдерістің  дамуын  сарапшылардың  басым  бөлігі 
қанағаттанарлық  деп  бағаласа,  ал  осы  үдерістің  дамуын  айқындайтын 
факторлардың қатарында қоғамдық сананы билеу мүмкіндігінің ұлғаюы мен 
ақпараттық технологияның дамуына мемлекеттік саясаттың оң әсерінен деп 
бағалайды [1-2 диаграммалар].  
№2 диаграмма 
 

0
20
1
Қазақстандағы саяси коммуникацияның 
дамуын қандай факторлар айқындайды?
ақпараттық технологияның дамуына жаһанданудың әсері
коммуникациялық процестердің ықпалының артуы
ақпараттық технологиялардың дамуына мемлекеттік саясаттың әсері
қоғамдық сананы билеу мүмкіндігінің ұлғаюы
басқа да 
 
 
 
Саяси  коммуникацияны  мемлекеттік  билік  пен  бұқара  арасындағы 
қарым-қатынасты  реттеуші  және  байланыс  орнатушы  механизм  ретінде 
қарастырсақ, сол биліктің саясатын бұқараға таратушы БАҚ   
№3 диаграмма 
Билік органдары мен БАҚ арасындағы қарым-
қатынасты қалай бағалайсыз?
0%
6%
42%
49%
3%
БАҚ барынша тәуелсіз 
БАҚ көбінде мемлекеттік биліктің әсерінде
БАҚ позициясы ескерілгенімен, билікке әсер ете алмайды
БАҚ және билік органдары өзара белсенді байланыста
басқа да
 
 
Қазіргі заманғы ақпараттық технологиялардың жылдам өріс алуы ғылыми 
қауымдастықпен  қатар  БАҚ-та  электронды  демократия  теориясы  жайлы 
пікірсайыстарды  өрбіте  түсті.  Бүгінде  ғалымдар  мен  саясаткерлер 
арасындағы  өткір  пікірсайыс  Интернеттің  демократиялық  институт  пен 
үрдістерге әсері жайлы болып отыр.   
Ақпараттық  қоғамды  зерттеушілердің  еңбектері  қазақстандық 
электрондық  үкімет  құру  тәжірибесін  сараптауға  негіз  болды.  Электрондық 
үкімет  жобасы  2005–2007  жж.  Қазақстан  Республикасында  «электрондық 
үкімет» қалыптастырудың мемлекеттік бағдарламасы аясында жүзеге асуда. 
2006  ж.  12  сәуірде  377  ақпараттық  қызмет  қоры  бар  «электрондық  үкімет» 
веб-порталы  ашылды.  «Э-үкімет»  жобасын    дамыту  үшін  тұтас  алғанда, 
елдегі  Интернеттің  дамуына  инвестиция  тартылып,  кәсіби  мамандар  мен 
мемлекет  тарапынан  қолдаулар  қажет.    Интернет  дамуындағы  маңызды 
фактор  –  «бүкіләлемдік  желі»  қызметіне  бағаның  төмендеуі  болмақ. 
Дегенмен  бұл  тек    интернет  порталдарындағы  kz.  доменінің  дамуына 
айтарлықтай  әсер  етпейді.  Интернет  пайдаланушыларының  саны 
ұлғайғанымен,  доменннің  белсенділігі  артпай  отыр.  Отандық  Kaznet-тің 
проблемасы «э-үкімет» дамуымен де тығыз байланысты. 

43
№2(42) 2014
Ғ Ы Л Ы М И - С А Р А П Т А М А Л Ы Қ   Ж У Р Н А Л
ІШКІ САЯСАТ
Саяси  коммуникацияны  мемлекеттік  билік  пен  бұқара 
арасындағы қарым-қатынасты реттеуші және байланыс орнатушы 
механизм  ретінде  қарастырсақ,  сол  биліктің  саясатын  бұқараға 
таратушы БАҚ  
№3 диаграмма
 
 
3
энергетика,  экономика,  мұнай  бизнесі,  PR  және  маркетинг  мәселелеріне 
арналған материалдар жариялайды.   
Бүгінде  Қазақстандағы  БАҚ  нарығының  дамуы  цензураның 
шектелмегендігімен, 
БАҚ-тағы 
ақылы 
мақалаларға 
мемлекеттік 
тапсырыстың  болуымен  ерекшеленеді.  БАҚ-тың  монополиялануы,  ақылы 
мақалалардың  жиі  жариялануы,  қазіргі  заманғы  PR-технологиялар  жайлы 
түсініктің  әлсіздігі,  БАҚ  нарығындағы  менеджмент  пен  маркетинг 
салаларының  кенжелеп  дамуы,  бизнестің  қажетінше  саясилануы  бұқаралық 
коммуникация  құралдары  нарығындағы  жағымсыз  тенденциялар  деуге 
болады. 
Автор  2007  ж.  мақсатты  топ  ретінде  таңдап  алған  саясаткерлер  мен 
журналистер, саяси сарапшылар мен мемлекеттік қызметкерлердің еліміздегі 
саяси  коммуникация  және  электронды  демкоратия  мәселелері  бойынша 
көзқарастарын  айқындау  мақсатында  сараптамалық  сауалнама  жүргізген 
болатын. Сол сауалнаманың нәтижелері бойынша еліміздегі билік пен бұқара 
арасындағы  байланыс  және  БАҚ  арасындағы  ақпарат  алмасу  процесінің 
келесідей даму бағыттары мен ерекшеліктері бағаланды.  
№1 диаграмма 
жоғары
қанағаттанарлық
қанағаттанарлықсыз
басқа да
0
5
10
15
Қазақстандағы саяси коммуникацияны қалай 
бағалайсыз?
жоғары қанағаттанарлық қанағаттанарлықсыз басқа да
 
Еліміздегі  аталмыш  үдерістің  дамуын  сарапшылардың  басым  бөлігі 
қанағаттанарлық  деп  бағаласа,  ал  осы  үдерістің  дамуын  айқындайтын 
факторлардың қатарында қоғамдық сананы билеу мүмкіндігінің ұлғаюы мен 
ақпараттық технологияның дамуына мемлекеттік саясаттың оң әсерінен деп 
бағалайды [1-2 диаграммалар].  
№2 диаграмма 
 

0
20
1
Қазақстандағы саяси коммуникацияның 
дамуын қандай факторлар айқындайды?
ақпараттық технологияның дамуына жаһанданудың әсері
коммуникациялық процестердің ықпалының артуы
ақпараттық технологиялардың дамуына мемлекеттік саясаттың әсері
қоғамдық сананы билеу мүмкіндігінің ұлғаюы
басқа да 
 
 
 
Саяси  коммуникацияны  мемлекеттік  билік  пен  бұқара  арасындағы 
қарым-қатынасты  реттеуші  және  байланыс  орнатушы  механизм  ретінде 
қарастырсақ, сол биліктің саясатын бұқараға таратушы БАҚ   
№3 диаграмма 
Билік органдары мен БАҚ арасындағы қарым-
қатынасты қалай бағалайсыз?
0%
6%
42%
49%
3%
БАҚ барынша тәуелсіз 
БАҚ көбінде мемлекеттік биліктің әсерінде
БАҚ позициясы ескерілгенімен, билікке әсер ете алмайды
БАҚ және билік органдары өзара белсенді байланыста
басқа да
 
 
Қазіргі заманғы ақпараттық технологиялардың жылдам өріс алуы ғылыми 
қауымдастықпен  қатар  БАҚ-та  электронды  демократия  теориясы  жайлы 
пікірсайыстарды  өрбіте  түсті.  Бүгінде  ғалымдар  мен  саясаткерлер 
арасындағы  өткір  пікірсайыс  Интернеттің  демократиялық  институт  пен 
үрдістерге әсері жайлы болып отыр.   
Ақпараттық  қоғамды  зерттеушілердің  еңбектері  қазақстандық 
электрондық  үкімет  құру  тәжірибесін  сараптауға  негіз  болды.  Электрондық 
үкімет  жобасы  2005–2007  жж.  Қазақстан  Республикасында  «электрондық 
үкімет» қалыптастырудың мемлекеттік бағдарламасы аясында жүзеге асуда. 
2006  ж.  12  сәуірде  377  ақпараттық  қызмет  қоры  бар  «электрондық  үкімет» 
веб-порталы  ашылды.  «Э-үкімет»  жобасын    дамыту  үшін  тұтас  алғанда, 
елдегі  Интернеттің  дамуына  инвестиция  тартылып,  кәсіби  мамандар  мен 
мемлекет  тарапынан  қолдаулар  қажет.    Интернет  дамуындағы  маңызды 
фактор  –  «бүкіләлемдік  желі»  қызметіне  бағаның  төмендеуі  болмақ. 
Дегенмен  бұл  тек    интернет  порталдарындағы  kz.  доменінің  дамуына 
айтарлықтай  әсер  етпейді.  Интернет  пайдаланушыларының  саны 
ұлғайғанымен,  доменннің  белсенділігі  артпай  отыр.  Отандық  Kaznet-тің 
проблемасы «э-үкімет» дамуымен де тығыз байланысты. 
Қазіргі заманғы ақпараттық технологиялардың жылдам өріс алуы 
ғылыми  қауымдастықпен  қатар  БАҚ-та  электронды  демократия 
теориясы  жайлы  пікірсайыстарды  өрбіте  түсті.  Бүгінде  ғалымдар 
мен  саясаткерлер  арасындағы  өткір  пікірсайыс  Интернеттің 
демократиялық институт пен үрдістерге әсері жайлы болып отыр.  
Ақпараттық  қоғамды  зерттеушілердің  еңбектері  қазақстандық 
электрондық  үкімет  құру  тәжірибесін  сараптауға  негіз  болды. 
Электрондық  үкімет  жобасы  2005–2007  жж.  Қазақстан 
Республикасында  «электрондық  үкімет»  қалыптастырудың 
мемлекеттік бағдарламасы аясында жүзеге асуда. 2006 ж. 12 сәуірде 
377 ақпараттық қызмет қоры бар «электрондық үкімет» веб-порталы 
ашылды. «Э-үкімет» жобасын  дамыту үшін тұтас алғанда, елдегі 
Интернеттің  дамуына  инвестиция  тартылып,  кәсіби  мамандар 
мен мемлекет тарапынан қолдаулар қажет.  Интернет дамуындағы 
маңызды фактор – «бүкіләлемдік желі» қызметіне бағаның төмендеуі 
болмақ. Дегенмен бұл тек  интернет порталдарындағы kz. доменінің 
дамуына айтарлықтай әсер етпейді. Интернет пайдаланушыларының 
саны ұлғайғанымен, доменннің белсенділігі артпай отыр. Отандық 
Kaznet-тің проблемасы «э-үкімет» дамуымен де тығыз байланысты.

44
№2(42) 2014
Ғ Ы Л Ы М И - С А Р А П Т А М А Л Ы Қ   Ж У Р Н А Л
ІШКІ САЯСАТ
№4 диаграмма
 
5
№4 диаграмма 

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет