б өлеңді
б өтен санап,
ж ақыныңды
ж арға
итергенде, не мархадам табасың...
Б етеге
к етеді,
б ет
қ алады...,
с ойылға жығылып,
с орпа ішіп жатқандар бар (Төбет би),
с ілтеген
с ойылдың
бата тигенінен кейде
қате тигені көп бола-
ды (Қабанбай сөзінен); «Жә, сұлтан, сабыр ет. Әлден
от алып, қамысқа түсіп қайтесің. Айтаққа жүгініп, арыла сөйлейтін кез алда... (Абылай хан сөзінен); «біздің айтар сөзіміз –
ж аптым
ж ала,
ж ақтым күйе емес,
с орғалаған қан,
с ойдақталған ізбен
келіп отырмыз... (Шекті биі Сырлыбайдың сөзінен). Романның
бас кейіпкерінің бірі – Абылай ханның аузы әмір-бұйрықты,
ақыл-кеңесті, әділ алғысты ғана емес, әсерлі сөзді, жүйелі-
ойлы болып келеді. Абылай кей-кейде шешендерше көсіледі:
«Уа,
қ ара ағаштай
қ алың найман!
Д ара туған
Д арабоз!... Хан
жарлығына құлақ асып,
Т үркістанды
т ұғырына қондырдың.
С ырдың бойын
с ыпыра
с үзіп,
т алас қала
Т әшкентке қол
ұшын бердің.
А та жауды
А латаудан
а ластап,
Ж етісудан
ж ел-
келеп қуып шыққанда да, майданның қызу ортасында сендер
жүрдіңдер.
А лаш ұранды
а ғайыннан аянып қалған жерің жоқ
(1-кітап, 350-бет).
Бұл – Абылайдың нақ аузынан шыққан сөздің стенограм-
масы емес, оны жазушы осылайша сөйлетіп отыр. Мұнда
қара ағаштай қалың, дара туған сияқты әсірелеген сөздер,
тұғырға қондыру, сыпыра сүзу, желкелеп қуып шығу сияқты
бейнелі фразеологизм – етістіктерді былай қойғанда,