ЭКСТРАКЦИЯ № 15 зертханалық жұмыс Экстракция процесінің сандық сипаттамаларын анықтау – бөлу константалары және экстракция дәрежесі Жұмыстың мақсаты: су фазасынан органикалық фазаға иодтың таралу константасын және алу дәрежесін анықтау.
Жұмыстың мәні.Экстракция-бұл көбінесе органикалық еріткіш пен су арасында екі араласпайтын сұйық фаза арасында заттың таралу процесі. Экстракцияны заттарды алу, бөлу немесе шоғырландыру үшін пайдалануға болады. Экстракция кезінде заттар бір Фазадан екіншісіне ішінара немесе толығымен өтеді. Заттардың молекулалары да, иондар да шығарылуы мүмкін (ион алмасу механизміне сәйкес). Егер I2 электролит емес сулы ерітіндіге сумен араласпайтын органикалық еріткіш (мысалы, гептан) құйылса және алынған жүйені шайқаса, онда I2 органикалық және су фазалары арасында бөлінеді:
I2(Су) ↔ I2(орг). Тез тепе-теңдікке қол жеткізу үшін фазалардың жанасу бетін ұлғайту үшін шайқау қажет. Фазалар арасындағы заттың үлестірілуінің берілген тепе-теңдігі p үлестіру тұрақтысымен
Р=С(I2(орг).)\С(I2(су). мұндағы C(I2)орг және C (I2)су – сәйкесінше органикалық және су фазаларындағы иодтың тепе-теңдік концентрациясы.
Егер фазалардың көлемі тең болмаса, онда бөлу константасы фазалардағы заттың моль мөлшерінің қатынасы ретінде көрінеді:
Р=С(I2(орг).)Voрг\С(I2(су)Vсу=Р(Vорг\Vсу)
мұндағы Voрг және Vсу-сәйкесінше органикалық және су фазаларының көлемі.
Таралу тұрақтысы бөлінетін заттың табиғатына, фазалардың табиғаты мен температурасына байланысты және заттың тепе-теңдік концентрациясына және фазалардың көлеміне байланысты емес.
N алынған зат мөлшерінің оның жалпы (жиынтық) санына қатынасы N (яғни бастапқы) экстракция дәрежесі R (немесе экстракция дәрежесі)болып табылады:
R=n(I2)орг/N(I2сум)=C(I2)оргVорг/ C(I2)оргVорг +C(I2)оргVорг Электролит емес экстракция дәрежесі таралу константасына және су және органикалық фазалар көлемдерінің қатынасына байланысты. Қалған заттар тең болған кезде, экстракция дәрежесі неғұрлым жоғары болса, бөлу тұрақтысы соғұрлым жоғары болады.Егер таратылатын зат кем дегенде бір фазада өзінің қарқынды түсіне ие болса, онда оның концентрациясын анықтау үшін фотометриялық әдісті қолдануға болады.