СӨЖ
Бактериялық плазмидалар
(3 сағат).
1 тапсырма. Бактериялық плазмидаларқұрылысын менгеру
Əдебиеттер:
1-7 (негізгі),8-16 (қосымша)
Оныншы апта
№ 10 дəріс тақырыбы
Нуклеин қышқылдарының денатурациясы мен
ренатурациясы.
Жалпы
сұрақтары:
Гиперхромдық
эффект.
Денатурация
процесінің
кооперативтілігі. Балқу температурасы. Денатурацияны бағалау əдісі. Ренатурация жəне
молекулярлық гибридизация.
Пайдаланатың құралдар:
проектор, слайдтар
Нуклеин қышқылдарының
денатурациясы
– бұл жекеленген негіздер жəне
полинуклеотидті байламдардың целомға вандервальстық байланысының бұзылуы.
Нуклеин қышқылының денатурациясыкөптеген əсерлермен байланысты: қыздыру, рН
өзгерістері, басқа да күштердің төмендеп кетуі жəне т.б. Ең маңыздысы термикалық
денатурация.
Оның маңызы мен жоғарғы деңгейі, тіпті байламдардың бөлінуі қыздырудан емес
басқа да факторлар əсерінен болғанның өзінде, оның «балқыма» терминімен аталуы
«денатурация» терминінен сирек қолданылмайтынына əкелді.
Денатурация кезінде ДНҚ-ның екі спиральді молекуласы жеке-жеке байламдарға
бөлінеді. ДНҚ-ның 50 %-ы денатурацияланатын температура – балқу температурасы деп
аталады. Ол ДНҚ-ның бағалы құрамбөліктерімен байланысты. Г—Ц жұбы үш түрлі сулы
орта байланыстарымен стабилденген болса, алА – Т жұбы тек екеуімен ғана
стабильденген,Г – Ц бөлігі жоғары болған сайын, жасуша да стабильді болады. ДНҚ
денатурациясы кезінде жарықтың жұтылуы 260 нм толқын ұзындығында жоғарылайды
(гиперхромды эффект). Бұл ДНҚ-ның қайталама құрылымының жағдайын бақылап
отыруға мүмкіндік береді.
Денатурацияланған ДНҚ ерітіндісін үнемі салқындатып немесе оны балқу
температурасынан 20
0
төмен температурада ұстайтын болса, ол жасушаның қайта қалпына
келуіне жағдай жасайды. Керісінше, оны ең төмен температураға дейін салқындатса (0 -
20
0
С жəне одан төмен) денатурацияланған жағдайынұзағ уақытқа бекітіп тастайды. ДНҚ
жасушаларының гомогендігі, концентрациясы, біртектілігі жоғарылаған сайын
ренатурацияның жылдамдығы да жоғарылайды. Абсолютті гомогенді ДНҚ-ның
денатурацияланған
ерітіндісінде
соқтығысқан
полинуклеотидті
байламдар
комплементарлығы 0,5-ке тең болуы мүмкін. Бөгде, негіздері басқа кезектестіктегі
жасушалардың болмауы ренатурациямен аяқталатын кездесулерді азайтады.
ДНҚ-ның қайталама құрылымы тек əлсіз сулы жəне гидрофобты байланыстармен
стабильденеді. ДНҚ80-90
о
жоғары температурада денатурацияланып (балқу), келесі
салқындатуда ренатурацияланады.
Достарыңызбен бөлісу: 
