Құрастырушылар: б.ғ. к. Утаубаева А. У., оқытушы, магистр Сарсенова А. Н
жүктеу/скачать 5,89 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Трансляцияның 2-ші кезеңі
| Трансляция
- цитоплазмада жүретін кезең. Бұл кезең кезінде тек қана 4 əріптік нуклеотидтік тілдің 20 əріптік аминқьшқылының тілге аударылуы ғана жүріп қоймайды, сонымен қатар амин қышқылдарының белоктық тізбектегі өз орнын табу мəселесі шешіледі. Трансляцияның өзі 5 кезеңнен тұрады.[2] Трансляцияның І-ші кезеңі: амин қышқылдарының активтелуі. Бұл кезеңге қажетті заттар: 20 амин қышқылы, АТФ, Мg 2+ ,20т-РНҚ, 20 аминоацил -т-РНҚ - синтетаза ферменті. Бұл кезең жиырмадан астам аминоацил - т-РНҚ-синтетаза ферментінің қатысуымен өтеді. Бұлар айрықша талғамдылық көрсететін ферменттер, атап айтқанда осы ферменттің көмегімен амин қышқылы өзіне тəн т-РНҚ таныса, т-РНҚ өзіне тəн амин қышқылдарын таба алады. Сондықтан бұл ферментті "адаптор" деп те атайды. Аминоацил-т-РНҚ- синтетаза ферменттерінің осындай айрықша қасиет көрсетуіне т-РНҚ-ның құрылысының өзгешілігі жағдай жасайды. Трансляцияның 2-ші кезеңі - полипептидтік тізбектің инициациясы. Бұл кезеңге қажетті компоненттер: и-РНҚ; белок синтезін бастаушы кодон /АУГ/. Бұл кодон барлық жағдайда метионинге немесе формилметионинге тəн болады; N -формилметионинніңт- РНҚ-сы; үлкен жəне кіші суббірліктер; ГТФ; Мg 2+ - иондары; белок синтезін бастаушы белоктық факторлар, оларды Ғ 1 , Ғ 2 , Ғ 3 деп белгілейді. Бұл кезеңде белок синтезінің ядролық кезеңінде түзілген, белгілі бір полипептидтің, амин қышқылдың құрамы туралы информациясы бар и-РНҚ рибосоманың кіші суббірлігімен қосылады. Сонан соң бұл и-РНҚ + кіші суббірлік комплексі белок синтезін бастаушы амин қышқылы метионинді тіркеген т-РНҚ мен қосылады. Енді бұл түзілген комплекс рибосоманың үлкен суббірлігімен қосылып, активті, белок синтезін жүргізуге дайын рибосоманы құрайды. Осы активті рибосоманың түзілуіне Ғ 1 , Ғ 2 , Ғ 3 белоктық факторлар да өз үлесін қосады. Рибосоманың кіші суббірлігі 21 белоктан жəне 1600 нуклеотид тізбегінен тұратын бір р-РНҚ-нан тұрса, үлкен суббірлік 34 белоктан жəне 3200 жəне 120 нуклеотидтік тізбектерден тұратын екі р-РНҚ-дан тұрады. Осы жоғарыда түзілген комплекстердің нəтижесінде үлкен суббірлікте екі центр пайда болады. Оларды: пептидилді, амино-ацилді центрлер деп атайды. Пептидилдік центрде синтезделетін пептид тізбегі орналасса, аминоацилді центрде осы пептидтік тізбектің өсуіне қатысатын аминоацил-т-РНҚ орналасады. Кез келген белоктың синтезі прокариоттарда М- формилметиониннен басталса, эукариоттарда метиониннен басталады. Метиониннің активтелуі де басқа амин қышқылдарының активтелуі сияқты АТФ пен т-РНҚ-ның жəне метионил - т-РНҚ - синтетаза ферментінің қатысуымен жүреді. Кесте түрінде:Метионин + т - РНҚ + АТФ Е метионил - т-РНҚ + АМФ + Р н Р п Е - метионил - т-РНҚ - синтетаза. Ал прокариоттарда əрі қарай формил тобының қосылу реакциясы жүріп, N - Формилметионин түзеді: Метионил - т-РНҚ+ N 10 - формил – ТГФҚ ___ ТГФ + формилметионин - т-РНҚ. жүктеу/скачать 5,89 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|