Редактор: Закия Махитжанқызы
жүктеу/скачать 7,99 Mb. Pdf көрінісі
|
Үлгілі мінез-құлқы
- Бұл бет үшін навигация:
- «әдеп сезімі»
- Хазіреті Мәуләнә
- «Анау намаз оқығандарға өкініш
| ИНФӘҚ ӘдЕБІ
Тасаввуфтың негізі мен мақсатына көңіл аударсақ, оның рухани дамудағы негізгі құралының «махаббат», ал осы даму мен кемелденудің шыңы «әдепке мойынсұну», яғни әдептену екенін көреміз. Бұл мүмин-мұсылманның жүрегінің орталығын Аллаһ пен Расулына арнай алған деңгейде иләһи жақындыққа қол жеткізу жолында болғаны. Бұның ең үлкен белгісі – Пайғамбар ахлақын бойға дарыту. Пайғамбар ахлақының өзегі – өте жоғары деңгейдегі «әдеп сезімі». Сахабалардың айтқаны бойынша Хазі- реті Пайғамбар r жамылғысына оранған арлы жас қыздан да ұяң болатын. Ол бойындағы әдептілік туралы: «Мені Раббым тәрбиеледі, әдебімді тамаша етті» – деп айтқан болатын (Сүюти, Жамиүс-Сағир, I, 12) . Адамгершіліктің биік шыңында тұратын «әдеп» туралы Хазіреті Мәуләнә былай дейді: 207
«Егер шайтанның көзін жойғың келсе, көзіңді ашып қара – шайтанды құртқан әдеп. Адам бала- сында әдеп болмаса, ол ақиқатында адам емес...» Осы тұрғыдан алғанда мұсылмандардың медресе- лері мен сарайларындағы ең маңызды ескерту тақ- тайларының бірі «Әдеб, Йә, Һу» болатын. Бұл сөз әдепке мойынсұнуға шақырған ескерту. Сонымен қа- тар «О, Тәңірім! Әдеп сыйлай көр!» деген мағынада айтылған жалбарыну болып табылады. Иманның өзегі – әдеп сезімі – мүмин өмірінің әр кезеңін қамтыған ерекшелік. Әсіресе құлшылық пен қарым-қатынас өмірінде... Аллаһ құлдарын тек Өзіне құлшылық етуіміз үшін ғана жаратқанын баян еткен. Бұл тұрғыдан алғанда құлшылықтар мен қарым-қатынастар Аллаһқа құл болудың күре тамыры іспеттес деңгейде. Яғни, құлшылықсыз, қарым-қатынассыз құлдық өмірді елес- тету мүмкін емес. Аллаһқа құл болу міндеттерінің орындалуы, со- нымен қатар қандай көңіл күйімен орындалып жатқа- ны да маңызды. Құлшылық пен қарым-қатынаста әдепке мойынсұну – Аллаһтың ризалығы мен сүйіс- пеншілігіне бөленудің жалғыз шарты. Сондықтан әдіс- тәсілі, парыздары мен әдептеріне бағынбай, әйтеуір қарызымнан құтылайыншы деген оймен жасалған мән- сіз құлшылықтардың сауабы бос кетеді. Мұндай құл- шылық иесіне тек шаршап-шалдығу ғана. 208
ХАҚ ДОСТАРЫНЫҢ ҮЛГІЛІ МІНЕЗ-ҚҰЛҚЫ 209 Хадис шәрифте: «Қаншама ораза тұтқандар бар. Олардың өзде- ріне оразаларынан тиегені аштықтан басқа еш нәрсе емес! Түнімен қанша намаз оқитындар бар. Олардың өздеріне намаздарынан тигені тек ұйқысыздық қана » деп айтылған (Ибн Мәжә, Сиям, 21) . Дініміздің тірегі болған намаздың біраз парыздары мен ықылас шарты болғандай, зекет пен садақаларды инфәқ етуде де кейбір әдеп қағидаларына мұқияттылық- пен мойынсұну қажет. Әйтпесе, намазға мән бермей оқығандар туралы «Анау намаз оқығандарға өкініш болсын!» (Мағун, 4) деген қатты бір иләһи сөгіс орын алса, инфәқ құлшылығында да қате іс-қимыл жасау да құлды сондай жаман нәтижеге итереді.
жүктеу/скачать 7,99 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|