Реферат «Молекулалық және жасушалық биология»
жүктеу/скачать 159,47 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 2.2.Ацетил-КоА функциялары
| II. Негізгі бөлім.
2.1. Ацетил-КоА-ның жалпы сипаттамасы Ацетилкофермент А, ацетил-коэнзим а, қысқаша ацетил-КоА-көптеген биохимиялық реакцияларда қолданылатын метаболизм үшін маңызды қосылыс. Оның негізгі қызметі — ацетил тобымен көміртек атомдарын трикарбон қышқылдарының цикліне жеткізу, осылайша олар энергия бөлінуімен тотығады. Химиялық құрылымы бойынша ацетил-КоА — тиоэфир а коферменті (тиол) мен сірке қышқылы (ацил тобының тасымалдаушысы) арасында. Ацетил-КоА митохондрия матрицасында пайда болатын пируваттың декарбоксилденуі, оттегі жасушалық тыныс алудың екінші қадамы кезінде түзіледі. Содан кейін ацетил-КоА трикарбон қышқылдарының цикліне енеді.Ацетил-КоА-ацетилхолин нейротрансмиттерінің биологиялық синтезінің маңызды құрамдас бөлігі. Холин ацетил-КоА-мен қосылып, ацетилхолин мен коэнзим а түзу үшін холинацетилтрансфераза ферментімен катализденеді.(1-сурет) 1-сурет.Ацетил КоА 2.2.Ацетил-КоА функциялары Пируваттың тотығу декарбоксилденуі және пируват-формиат-лиаза реакциялары. Пируваттың ацетил-КоА-ға оттегінің түрленуі пируваттың тотығу декарбоксилдену реакциясы деп аталады. Ол пируватдегидрогеназа кешенімен катализденеді. Пируват пен ацетил-КоА арасындағы басқа түрлендірулер мүмкін. Мысалы, пируват форматы лиазалары пируватты ацетил КоА мен құмырсқа қышқылына айналдырады. Май қышқылдарының метаболизмі. Адам ағзасында көміртегі атомдарының жұптасқан мөлшерімен қаныққан май қышқылдарының синтезі жүзеге асырылады (пальмиат пен стеараттың көпшілігінде); бұл синтездің метаболикалық көзі глюкозаның аэробты тотығуы арқылы түзілетін ацетил-КоА болып табылады. Май қышқылдарының биосинтезі процесінің белсенділігі диетаның сипатына байланысты; құрамында көп мөлшерде май бар тағам бұл синтездің жылдамдығын тежейді.Ацетил-Коа-дан май қышқылдарының биосинтезінің ферменттік реакциялары, олардың тотығуынан айырмашылығы, жасуша цитоплазмасында жүзеге асырылады; бұл синтездің негізгі өнімі пальмитин қышқылы болып табылады Жасуша ұзын тізбекті май қышқылдарын синтездеу үшін пайдаланатын екі көміртекті фрагменттердің тікелей доноры митохондрия матрицасында өтетін пируваттың тотығу декарбоксилдену реакциясында түзілген ацетил-КоА болып табылады. Митохондриялардың ішкі мембранасы ацетил-КоА-ға өтпейтіндіктен, май қышқылдарының биосинтезі процесінде ацетил-КоА қолдану үшін митохондриялық ацетил-КоА-ны цитозолға тасымалдайтын арнайы жүйе қолданылады. Процесс келесідей жүзеге асырылады . 1. Митохондриялардың ішінде ацетил-КоА оксалоацетатпен әрекеттесіп, тотығу цитрат циклінің негізгі субстраты болып табылатын лимон қышқылын (цитрат) түзеді, бірақ митохондрияларды ішінара қалдырып, арнайы трикарбоксилат тасымалдау жүйесі арқылы цитозолға шыға алады: Цитраттың митохондриядан цитоплазмаға шығуын ынталандыру, егер организмдегі анаболикалық процестердің белсендірілуіне ықпал етсе, атап айтқанда гликолитикалық тотығуы митохондрия матрицасында цитрат пен басқа цтк метаболиттерінің жиналуын тудыратын глюкоза мен басқа қанттармен күшейтілген тамақтану кезінде мүмкін болады. 2. Цитозолдық кеңістікте цитрат жоғары май қышқылдарының синтез жүйесіне енетін оксалоацетат пен цитозолдық ацетил-КоА түзу үшін арнайы лиазамен ыдырайды: Жануарларда ацетил-КоА көмірсулар алмасуы мен май алмасуы арасындағы тепе-теңдіктің негізі болып табылады. Әдетте ацетил-КоА май қышқылдарының метаболизмінен жасушалардың энергиямен қамтамасыз етілуіне ықпал ететін трикарбон қышқылдарының цикліне өтеді. Бауырда май қышқылдарының айналымы жоғары болған кезде майдың жарылуынан ацетил-КоА өндірісі жасушаның энергия қажеттілігінен асып түседі. Артық ацетил-КоА-дан алынған энергияны пайдалану үшін кетон денелері жасалады, содан кейін олар қанда айнала алады. Кейбір жағдайларда бұл қандағы кетон денелерінің жоғары деңгейіне әкелуі мүмкін, бұл кетоз деп аталатын жағдай, ол кетоацидоздан ерекшеленеді, бұл диабетиктерге әсер етуі мүмкін қауіпті жағдай. Өсімдіктерде жаңа май қышқылдарының синтезі пластидтерде жүреді. Көптеген өсімдіктер фотосинтезден қоректенуге көшкенге дейін көшеттердің өнуі мен ерте өсуін қолдау үшін тұқымдарға көп мөлшерде май жинайды. Май қышқылдары мембраналық липидтерге, көптеген мембраналардың негізгі компонентіне кіреді. Басқа реакциялар. Екі ацетил-КоА молекуласын ацетоацетил-КоА жасау үшін біріктіруге болады, бұл изопреноидтар синтезіне дейінгі ГМГ-КоА/холестерин биосинтезінің алғашқы қадамы болады. Жануарларда ГМГ-КоА холестерин мен кетон денелерінің синтезінің өмірлік ізашары болып табылады. Ацетил-КоА сонымен қатар ацетилтрансфераза катализдейтін реакция, трансляциядан кейінгі ацетилдену модификациясындағы гистон және гистон емес ақуыздардың белгілі бір лизин қалдықтарына енгізілген ацетил тобының көзі болып табылады. Өсімдіктер мен жануарларда цитозолдық ацетил-КоА АТФ-цитраттлиазамен синтезделеді. Жануарлардың қанында глюкоза көп болған кезде ол цитозолдағы гликолиз арқылы пируватқа, содан кейін митохондриядағы ацетил КоА-ға айналады. Артық ацетил-КоА цитозолды ацетил-КоА тудыру үшін цитозолға тасымалданатын артық цитраттардың өндірісін тудырады. Ацетил-КоА цитозолда ацетил-КоА-карбоксилазаға карбоксилденіп, флавоноидтар мен онымен байланысты поликетидтерді синтездеуге, май қышқылдарын ұзартуға (балауыз түзуге), тұқым мүшелерінде тұқымда кутикула мен май түзуге қажетті малонил-КоА тудыруы мүмкін.қырыққабат, сондай-ақ белоктар мен басқа фитохимиялық қосылыстардың азаюы үшін. Өсімдіктерде оларға сесквитерпендер, брассиностероидтар (гормондар) және мембраналық стеролдар жатады. жүктеу/скачать 159,47 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|