Реферат орындаған: Оразымбет Д. Т

131 АТФ энергия бөлінеді.
2-сұрақ: Кератифосфокиназа рөлі
Креатинкиназа (креатинфосфокиназа, КФК) — бұл АТФ пен креатиннен
жоғары энергиялы креатинфосфат қосылысының түзілуін катализдейтін
фермент, ол дене белсенділігінің жоғарылауымен жұмсалады. Ол жүрек
бұлшықетінің, қаңқа бұлшықетінің, мидың, қалқанша безінің, өкпенің
жасушаларында 
болады. 
Креатинкиназаның 
келесі 
изоферменттері
(фракциялары) ең үлкен клиникалық маңызға ие: КК-МВ (молекуланың
суббірліктерінің атауы бойынша; миокард жасушаларының зақымдануы
кезінде өзгеретін жүрек изоферменті), КК-ВВ (ми жасушаларының
патологиясын көрсететін ми изоферменті), КК-ММ (қаңқа бұлшықеттерінде
орналасқан бұлшықет изоферменті).
Жалпы креатинкиназа белсенділігінің жоғарылауы жоғарыда аталған
жасушалардың кез-келген зақымдануы кезінде байқалады, сондықтан ерекше
емес. Бұл ферменттің белсенділігінің едəуір артуы жедел миокард
инфарктісінде байқалады (креатинкиназаны, əсіресе МВ фракциясын
анықтау миокард инфарктісін ерте диагностикалау үшін кеңінен
қолданылады, өйткені оның жоғарылауы жедел ауырсыну шабуылынан кейін
2-4 сағаттан кейін байқалады; индикатордың нормаға оралуы өте тез жүреді
(3-6 күн), сондықтан миокард инфарктісін диагностикалау үшін қандағы
жалпы креатинкиназаны кейінірек анықтау аз ақпарат береді). Креатинкиназа
белсенділігінің жоғарылауы көбінесе жедел миокардит кезінде байқалады,

бірақ бұл онша айқын емес жəне инфарктқа қарағанда едəуір ұзаққа
созылады.
Жалпы креатинкиназаның жоғары белсенділігі көбінесе травматикалық
жарақаттар мен қаңқа бұлшықеттерінің ауруларында (мысалы, прогрессивті
бұлшықет дистрофиясы, миопатия, дерматомиозит), сондай-ақ мидың кейбір
ауруларында, хирургиялық операциялардан кейін, психотроптық препараттар
мен алкогольдің үлкен дозаларын қабылдағаннан кейін, кез-келген шок,
гипотиреоз кезінде кездеседі. Креатинкиназа деңгейінің төмендеуі көбінесе
тиреотоксикозбен анықталады (қалқанша безінің гормондарының көбеюі).
Сұрақ: гипоксия кезінде миокардтың энергия алу көзі
Гипоксия кезінде энергия алу үшін анаэробы кезеңге көшеді яғни анаэробты
гликолиз. Анаэробты гликолиз соңғы өнімі лактат б.т. Бұл механизмде
АТФ субстратты фосфорлану арқылы алынады.
Анаэробты гликолизде аэробты гликолиз секілді барлық 10 реакция жүреді
тек соңғы пируваттың НАДН пен тотықсыздануымен қтетін реакция
осыған тəн, Бұл жол арқылы 2 АТФ мен 2Лактат синтезделеді.
3- сұрақ Карнитин рөлі
L-карнитин жүректің энергетикалық алмасуында маңызды рөл атқарады,
өйткені ол май қышқылының ацил қалдықтарын «карнитин шаттл»
жүйесі арқылы тасымалдауға қатысады (суретті қараңыз).
Глюĸоза
Геĸсоĸиназа
АТФ
АДФ
Глюĸозо-6-
фосфат
Фосфоглю-
ĸоизоме-
раза
Глиĸолиз
Фруĸтозо-6-
фосфат
-АТФ
Фосфофруĸтоĸиназа-1
•АДФ
Фруĸтозо-6-
фосфат
АльдолазаА
Триозофос-
фатизомераза
Дигидроĸси-
ацетонфосфат
….•НАДТ
НаДн+Н†4
НАДН+Н**
coo~
НСОН
Лаĸтат
2молеĸулы)
НаД+
НАДн+Н†
Глицеральдегид-
3-фосфат
.Ф,
Ф,
Глицеральдегид-3-
фосфатдегидро-
геназа
1,3-бисфосфоглицерат
(2молеĸулы)
АДФ
АДФ
АТФ
3-фосфоглице-
ратĸиназа
"АТФ
3-фосфогли-
церат
2-фосфогли-
церат
Енолаза
-Н,0
Фосфоенолпируват
(2молеĸулы)
АДФ
АДФ
АТФ
Пируват-
ĸиназа
•АТФ
COO-
C=0
Пируват
(2молеĸулы)
Фторидингибирует
глиĸолизипоэтому
используетсяĸаĸ
ĸонсервантпроб
ĸровиприопреде-
лениисодержания
ГлюĸозЫ
Лаĸтатдегидрогеназа

Сурет 1. L-карнитин, карнитин шаттл жəне карнитин ацилтрансферазаның
(CrAT) митохондриялардағы энергия алмасуын реттеуге жəне
жасушалардан улы ацилкарнитиндерді шығаруға қатысуы бойынша).
Оның құрамына МХтің сыртқы мембранасында орналасқан СРТ-1, карнитин
ацилкарнитинтранслоказа (САСТ) кіреді, ол карнитин МХ мен
цитоплазманың ацилкарнитиндерін алмастыратын МХтің ішкі
мембранасында локализацияланған жəне МХ матрицасында орналасқан
СРТ2 [37]. Ацил-КоА түріндегі белсендірілген ДЦ-СКД липидтерде емес,
суда еритін болғандықтан, олар МХтің ішкі мембранасына ене алмайды.
Осыған байланысты СРТ-1 СКД АЦИЛ қалдығының КоА-дан L —
карнитинге тасымалдануын катализдейді, нəтижесінде эфир — ацилкарнитин
[35] түзіледі, ол МХ тен цитоплазмаға тасымалданатын матрицаның бос
карнитиніне айырбастау үшін ішкі МХ мембранасы арқылы — САСТ
тасымалдаушы молекулалар арқылы тасымалданады.
МХ матрицасында ДЦ-ацилкарнитин (LCAC) CRT2 əсеріне ұшырайды жəне
ацил-КоА-ға айналады. Соңғысы СКД-ның в-тотығу цикліне енеді, оның
барысында оның ацил "құйрығы" орташа тізбекті ацил-КоА (СЦ-ацил-КоА)
ұзындығына дейін қысқарады, содан кейін қысқа тізбекті (КЦ-ацил-КоА),
тотығудың əр айналымында бір ацетил-КоА түзеді. Ацил-КоА қабылдауы в-
тотығу циклінде оның қабылдауынан асып кетсе, ацил-КоА қайтадан
ацилкарнитиндерге айналады, олар МХ ен цитоплазмаға, содан кейін
жасушалардан қанға шығарылады. Бұл процесс цитоплазмада ацил-КоА
жиналуын болдырмайды жəне липотоксикалық əсердің дамуын тежейді.
Карнитинацилтрансферазалар тасымалданатын ацил топтарының
ұзындығымен ерекшеленеді. Сонымен, СРТ тізбек ұзындығы 12 көміртек
атомынан асатын май қышқылының қалдықтарын тасымалдайды;
карнитиноктоноилтрансфераза (COT) — сəйкесінше C5—C12 ацилдер;
карнитин ацетилтрансфераза (CrAT) — C2—C5 ацилдер. CrAT-бұл L-
карнитині бар қысқа тізбекті СКД (КЦ-СКД) эфирлерін құрайтын
матрицалық фермент. Бұл ферменттің МХтегі метаболизмді реттеудегі
ерекше рөлі ацетил қалдықтарының карнитинге ауысуы нəтижесінде ацетил-
КоА/бос КоА қатынасының төмендеуімен жəне PDH пайдаланатын бос КоА
(КоА регенерациясы) деңгейінің жоғарылауымен, сондай — ақ трикарбон
қышқылы циклінің ферментімен (Кребс циклі)-а-
кетоглютаратдегидрогеназамен байланысты. Айта кету керек, crat
белсенділігін шектеу жасушалардан ДЦ-ацилкарнитиндердің [41, 56, 57]
жойылуының жоғарылауымен L-карнитиннің интримитохондриялық
концентрациясының төмендеуіне байланысты мүмкін болады жəне
сəйкесінше бос КоА деңгейі төмендейді.
МХ-да түзіліп, цитоплазмаға енетін ацетил-КоА-дан малонил-КоА

синтезделеді, ол CRT1 липидтерінің тотығуындағы негізгі, ең баяу
ферменттің белсенділігін төмендетеді жəне осылайша DC-LCD-нің МХке
тасымалдануын жəне олардың тотығуын тежейді, бұл АТФ синтезіне LCD
үлесін азайтады [30, 35].
Осылайша, CRT1, cast жəне CRT2-мен қатар L-карнитин DC-LC тотығу
жылдамдығын бақылайды, бұл олардың ішкі МХ мембранасы арқылы
тасымалдануын жеңілдететін арнайы кофактор ретінде əрекет етеді.
Айта кету керек, МҮКТЕГІ глюкоза метаболизмі өнімдерінің тотығуы кезінде
де, СКД тотығуы кезінде де бірдей өнім — ацетил-КоА түзіледі, ол бір
жағынан теріс кері байланыс Заңы бойынша PDH белсенділігін тежейді, ал
екінші жағынан цитоплазмаға түсіп, CPT1 — малонил-КоА ингибиторына
айналады. Осылайша, ацетил-КоА, оның цитоплазмаға тасымалдануы жəне
малонил-КоА түзілуі негізгі энергия субстраттарының тотығу жылдамдығын
реттейтін əмбебап механизм ретінде əрекет етеді.МХ функционалдық
белсенділігінің бұзылуы бірқатар патологиялық жағдайларда, соның ішінде
стенокардия, миокард инфарктісі (лар), жүрек жеткіліксіздігі (СН), инсульт
жəне қант диабеті кезінде байқалатын ишемия/реперфузиядан болатын
зақымдануларда шешуші рөл атқарады [9, 25].
Ишемия кезінде оттегінің жетіспеушілігі нəтижесінде АТФ түзілуі тежеледі,
жүректің жиырылу белсенділігі төмендейді, симпатикоадреналды стресс
пайда болады, оның салдары адипоциттерден қаннан кардиомиоциттерге
түсетін ДЦ-СКД көп мөлшерін босату болып табылады. Артық А
деңгейі.СКД в-тотығу циклінде түзілген цетил-КоА PDH белсенділігін
тежейді, бұл ПИРУВАТТЫҢ МХда тотығуын қиындатады жəне оның сүт
қышқылына айналуына ықпал етеді. Нəтижесінде жасушаішілік ацидоз
дамиды, иондық гомеостаз бұзылады. Артық ацетил-КоА-ны мүктен
ацетилкарнитин түзілуімен жəне crat активтенуімен алып тастау МҮКТЕ ДЦ
— СКД тотығуын тежейтін СРТ1-малонил-КоА ингибиторының көп
мөлшерін синтездеуге əкеледі. Сонымен қатар, L-карнитин МХтен, содан
кейін цитоплазмадан артық DC-LCD алып тастауға қатысады, олардың
цитотоксикалық əсерін болдырмайды. Осыған байланысты Ишемиядағы L-
карнитиннің маңызды қорғаныс рөлі айқын болады. Осылайша, организмдегі
L-карнитиннің жеткілікті жоғары мөлшері мен алмасуы жасушалардың
қалыпты жұмысын қамтамасыз етуде маңызды рөл атқаратыны анық.
8-тапсырма Гипоксия кезінде жүрек жұмысына энергия жеткіліксіз болады
яғни АТФ энергиясы жетпейді. Ал осы оттек жетіспеущілігі кезінде Кребс
циклі бұзылады да сүт қышқылы утеризицияланбайды. Осынддай жағдайда
энергияны көп мөлшерде анаэробты гликолиз процесі арқылы алады. Өзіміз
білеміз жүрек энергияның көп мөлшерін май қышқылдарының тотығуынан
алады. Яғни ағзаға түскен май липолизге ұшырап май қышқылдарына
ыдырайды да ағзада май қышқылдары артады сосын ол тотығуғы үшырап
энергия көп бөлінеді.
9-тапсырма Дикумаролдың əсер ету механизмі
Варфарин К витаминінің антагонисті деп аталады, өйткені ол К витаминіне
тəуелді коагуляция факторларының синтезін бұзады, бұл II (протромбин), IX
(Кристмас факторы), VII (проконвертин), X (Стюарт-Прауэр факторы),
сондай-ақ С ақуыздары (к витаминіне тəуелді протеолитикалық фермент)
жəне S (плазмалық гликопротеин). Аталған коагуляция факторлары к
витаминіне функционалды түрде тəуелді: К витаминінің эпоксидті
(тотыққан) түрі К дəрумені-эпоксидті редуктаза ферментінің əсерінен оның
гидрохинон түріне (қалпына келтірілген К дəрумені) азаяды. Эпоксидті
түрдегі тотығу (кері) гамма-глутамил карбоксилаза арқылы жүреді. Дəл осы
фермент олардың глутамат қалдықтарын карбоксилдеу арқылы коагуляция
факторларының белсенді емес түрлерін биоактивті түрлерге айналдырады.
Карбоксилденгеннен кейін ұю факторлары тамырлы эндотелий
фосфолипидтерімен əрекеттесіп, гемостатикалық каскадқа қатыса алады
(сурет. 1).

Бірақ содан кейін варфарин еніп, К дəрумені-эпоксидредуктаза ферментін
қайтымсыз блоктайды, сондықтан К витаминінің қалпына келуі болмайды
жəне бүкіл конверсия циклі тоқтайды. Гамма-глутамил карбоксилаза
коагуляция факторларын белсендірмейді. Соңғысы қанда функционалды
белсенді емес түрде айналады, оларға тіпті PIVKA (Proteins enuced by vitamin
K absence) арнайы атауы беріледі.Мысалы, қандағы белсенді емес түрдегі
варфаринмен блокталған екінші фактор PIVKA-II деп аталады. Жанама əсер
ететін басқа антикоагулянттар (фениндион, аценокумарол, неодикумарин) да
осы механизм бойынша жұмыс істейді, бірақ кардиологиялық тəжірибеге тек
варфарин тромбоздың алдын алу үшін таңдаулы дəрі ретінде кірді.Бұл
процестердің барлығы бауырда, жүйелік деңгейде жүретіндіктен, гепарин
сияқты препараттың in vitro əсерін қалпына келтіру мүмкін емес. Дəл сол
себепті гипокоагуляция əсері бірден пайда болмайды (Варфарин үшін 5-6
күннен кейін, аценокумарол үшін 4-5 күннен кейін), бірақ белсенді
коагуляция факторларының қоры қанда таусылған кезде.
9-тапсырма: Қан ұю жүйесіне қатысатын ферменттер мен витаминдер
К дəрумені( Протромбин)-қанның ұю факторларын қалыптастыру үшін қажет
майда еритін витамин.