Реферат Тақырыбы: Қазақстан аумағындағы ежелгі тайпалар мәдениеті Орындады: Қабыл балнұр Қанатқызы
жүктеу/скачать 35,32 Kb.
|
колоквиум
| 1.3 Рухани мәдениетті дамыту
Рухани мәдениет деп сана саласындағы адам қызметінің өнімін айтамыз. Бұл ең алдымен тіл, жазу, ауызша өнер мен әдебиет, ғылым мен өнер, дін. Түрік қағанатының гүлденіп, одан кейін құлдырауына әкелген VI ғасырда басталған аласапыран саяси процестер Қазақстанның лингвистикалық картасын айтарлықтай өзгертті. VIII-X ғасырларда Орта Азия мен Оңтүстік Қазақстанның иран тілдес көшпелілері Жетісудағы түркі тайпаларының ықпалымен түркі тілдерінің шығыс тобынан бөлініп шыққан оғыз тіліне көшті. Сол топтан қарлық, ұйғыр, сонымен қатар Алтай мен Сібір халықтарының оғыз-ұйғыр тілдері ерекшеленеді. Бұл кезде қаңғар тілінің негізінде қыпшақ (ежелгі қазақ) тілі қалыптаса бастайды, ал бұлғар тілі екі диалектіге – кама және азов бұлғарларына ыдырайды. VI-VIII ғасырларда. Қазақстандағы түркі тілдес тайпалар арасында бұдан да ерте дәуірден келе жатқан ауызша-поэтикалық дәстүр болған. Фольклор поэзияда да, прозада да өз көрінісін тапты. Халық өнерінің ерте түрі үйлену тойы мен жерлеу рәсімдеріне, халық күнтізбесіне байланысты тұрмыстық әндермен, сонымен қатар тарихи дәстүрлермен, аңыздармен, ертегілермен, мақал-мәтелдермен, мақал-мәтелдермен, жұмбақтармен бейнеленген. Жазба әдебиет негізінен қалаларда дамыды. Алайда әдеби тіл ала-құла, біртектес болып қала берді. XI-XII ғасырларда. қазірдің өзінде ірі әдеби шығармалар бар. Бұл дәуірдегі ақындық шығармашылықтың ең ірі туындысы – «Құтатғу білік» поэмасы. Оны Баласағұндық Жүсіп Хас-хажиб Қарахан мемлекетінің билеушілерінің бірі Сатұқ Боғра ханға арнап жазған. Қала халқының мәдени өмірінде ислам дінін уағыздаушы дервиш ақындарының шығармалары елеулі орын алды. Бұл жазушылардың ішінде ең үлкені 11-12 ғасырлардағы ислам дінін уағыздаушы Қожа Ахмет Ясауи болды. 14 ғасырдың соңы – 15 ғасырдың басында Темір салған мешіт оның есімімен байланысты. Түркістанда. «Дивани хикмет» (Даналық кітабы) атты жыр жинағын жазды. Хакім ата деген атпен белгілі Сүлеймен Бақырғани Ясауидің жас замандасы, шәкірті және пікірлес адамы болған. Сүлеймен Бақырғанидің Дивани Хикметтің ықпалымен жазылған кітабы «Зәмму Назир кітабы» («Ақырзаман кітабы») деп аталады. Шығарманың негізгі идеясы – жер бетіндегі жақсылық пен жамандықтың бәрі Алланың қалауымен жаратылған. Дүниенің ақыры келгенде, барлық күнәкарлар мен әулиелер, періштелер мен шайтандар, бүкіл Әлем жойылады, әлемді қайтадан жарататын Құдай ғана қалады және бәрі қайта тіріледі. Қазақстан қалаларында әдебиет пен ауызша өнерден басқа ғылыми білім де кеңінен тараған. Орта ғасырлардағы астрономия, география және басқа да жаратылыстану ғылымдары бойынша көшпелілердің білімі ғылыми трактаттар түрінде жаңа дизайнға ие болды, олардың көпшілігі, өкінішке орай, жүктеу/скачать 35,32 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|