Реферат Тақырыбы: Тыныс алу жүйесі ағзаларының дамуы. Даму ауытқулары
жүктеу/скачать 81,28 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Әдебиеттер тізімі
| Қорытынды
Тыныс алу жүйесі өмірлік маңызды функцияны орындайды — дене жасушаларын оттегімен қамтамасыз ету және оларды метаболизм процестерінің соңғы өнімі болып табылатын көмірқышқыл газынан босату. Оттегі адамдар үшін тамақ пен суға қарағанда маңызды. Оттегісіз адам 5-7 минут ішінде өледі, ал тамақсыз ол 60 күнге дейін, ал сусыз 7-10 күн өмір сүре алады. Шартты түрде тыныс алу актісінде үш негізгі процесс бөлінеді: қоршаған орта мен өкпе арасындағы газ алмасу (сыртқы тыныс алу), альвеолярлы ауа мен қан арасындағы өкпедегі газ алмасу және қан мен ұлпа аралық сұйықтық арасындағы газ алмасу (тіндердің тыныс алуы). Сонымен қатар, тыныс алу мүшелері сөйлеу артикуляциясы, иіс сезу, кейбір гормондардың түзілуі, су-тұз алмасуы және дененің иммундық қорғанысы үшін маңызды. Тыныс алу мүшелері жүйеге біріктіріледі. Тыныс алу жолдарын шығару әдеттегідей, олар арқылы ингаляциялық және дем шығаратын ауа өкпе арқылы айналады, ал тыныс алу органдары — қан мен ауа арасында газ алмасу жүретін өкпе. Мұрын қуысы, мұрын-жұтқыншақ, трахея, бронхтар ауа жолдарын құрайды. Өмір бойы көптеген адамдар саналы немесе бейсаналық түрде өкпелеріне зиян келтіреді. Осылайша келтірілген зиянды асыра бағалау қиын. Тыныс алу жүйесі қанды оттегімен қамтамасыз ететінін және газ тәрізді қалдықтарды шығаратынын есте ұстаған жөн. Оттегі болмаса, дене жасушалары энергия ресурстарына қол жеткізе алмайды және жұмыс істей алмайды. Тыныс алу жүйесінің тиімділігі төмендеген кезде денеде жүретін процестердің жылдамдығы баяулайды. Өкпенің зақымдануының негізгі себебі-темекі түтіні. Темекі түтінінің құрамына кіретін 4000 заттың ішіндегі ең қауіптісі-никотин мен көміртегі тотығы. Никотинге тәуелділік темекі шегуді тұрақты әдетке айналдырады деп саналады. Никотинді қабылдау адреналин гормонының қосымша секрециясын тудырады, бұл өз кезегінде қан қысымын жоғарылатады және жүрек соғуын тездетеді. Көміртегі тотығының болуы оттегінің тасымалдануына кедергі келтіреді, бұл уақыт өте келе денсаулыққа ауыр зардаптар әкелуі мүмкін. Темекі шегу өкпеге, бронхтарға, қан тамырларына, жүрекке және басқа мүшелер мен тіндерге зиян келтіреді. Сонымен қатар, темекі шегу келесі аурулардың қаупін арттырады: респираторлық инфекциялар, пневмония, мидың қан кетуі, артериосклероз, асқазан мен ішек жаралары, ауыз қуысының, тамақтың, өңештің, бүйректің, қуықтың және ұйқы безінің қатерлі ісігі темекі шегуден басқа, қоршаған атмосферада болатын ластаушы заттар тыныс алу жолдарына айтарлықтай зиян келтіреді. Калифорния университетінің профессоры Джулиус Комроу қала тұрғынының тыныс алу жолдарына күніне орта есеппен 20 триллионға дейін бөгде зат бөлшектері түседі деп есептеді. Тыныс алу жүйесінде мұндай бөлшектермен күресудің бірнеше механизмдері бар. Бөгде бөлшектер жөтелгенде және түшкіргенде ауа жолдарынан шығарылады. Мұрынның ішін жабатын түктер ауадағы тітіркендіргіш және ластаушы заттарды, бактерияларды, вирустарды, саңырауқұлақтарды, пайдаланылған газ бөлшектерін ұстайды. Алайда, мұнда барлық бөлшектер кешіктірілмейді. Ауа жолдарында бөгде бөлшектерді сіңіру және жою үшін арнайы жасалған жасушалар бар. Бұл бөлшектер тіндерді тітіркендіреді, бұл олардың ұлғаюына және шырыштың қосымша бөлінуіне әкеледі. Шырышты қабық тітіркенеді, ісінеді және мұрын жолдарын жабады. Егер патогендік бактериялар тыныс алу жолдарында болса, бронхит және астма сияқты аурулар пайда болуы мүмкін. Дененің энергия алмасуындағы оттегінің рөлі өте үлкен болғандықтан, өкпеге қамқорлық жасау керек, мүмкіндігінше ластанған атмосферада болуды азайтады және дененің дұрыс тамақтану қажеттілігін қанағаттандырады. Әдебиеттер тізімі 1.Адам анатомиясы (иллюстрациялланған оқулық). Қазақ тіліндегі авторластырылған аудармашылар м.ғ.д., профессор А.Б. Аубакиров, м.ғ.д., профессор Ф.М. Сулейменова. 2.Адам анатомиясы («Анатомия -2» пәнін модулді интеграциялық бағдарламамен оқуға арналған иллюстрацияланған оқулық) 1-ші том. Т.А.Адайбаев, А.Б. Әубәкіров, Ф.М.Сулейменова, М.З. Шайдаров, Г.Л.Хайрлы. 3.Атлас анатомии человека. Том четвертый. Р.Д. Синельников, Я.Р.Синельников, А.Я. Синельников. 4.Анатомия человека. Издание четвертое. И.В. Гайворонский, Г.И.Ничипорук. 5.Интернет желісі med.univer.com жүктеу/скачать 81,28 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|