Реферат Тақырыбы: Тыныс алу жүйесі ағзаларының дамуы. Даму ауытқулары
АДАМНЫҢ ТЫНЫС АЛУ ЖҮЙЕСІНІҢ АНАТОМИЯСЫ
жүктеу/скачать 81,28 Kb.
|
8 бож
| АДАМНЫҢ ТЫНЫС АЛУ ЖҮЙЕСІНІҢ АНАТОМИЯСЫ.
Тыныс алу жүйесі (сызбаны қараңыз) ауа немесе ауа өткізгіш жолдардан және өкпенің өзінен тұрады. Ауа жолдарының құрамына мұрын қуысы, жұтқыншақ, көмей, трахея және бронх кіреді. Бронхтар ағаш тәрізді тармақталып, үлкен, орташа калибрлі, кішкентай және ең кішкентай (тек микроскоппен көрінетін) бронхтарды шығарады. Өкпе альвеолалардың ең кішкентай микроскопиялық түзілімдерінен тұрады, олар 5-6 мөлшерінде ең кішкентай бронхтарға қосылады. Бүкіл тыныс алу жүйесі қан айналымының жеке кіші шеңберін құрайтын қан тамырларының желісімен енеді. Өкпе сыртынан серозды қабықпен жабылған - плевра, сол қабық кеуде қуысының ішін жабады. Осы екі плевра жапырағының арасында тар саңылау бар - плевра қуысы. Өкпенің негізгі қызметі-дене мен сыртқы орта арасындағы газ алмасуды жүзеге асыру. Ингаляция кезінде өкпеге оттегіге бай ауа кіреді, ал дем шығару кезінде көмірқышқыл газы көп ауа шығады. Газ алмасу альвеолалар деңгейінде жүреді. Сонымен қатар, тыныс алу жүйесі, өкпе қанды механикалық қоспалардан тазартуда, қанның ұю процесінің қалыпты күйін, оның тұз құрамын сақтауда маңызды рөл атқарады. Өкпеде ағзаның өмірлік маңызды процестерін жүзеге асыратын бірқатар биологиялық белсенді заттар түзіледі. Газ алмасу-қан мен атмосфералық ауа арасындағы газ алмасуды тыныс алу органдары жүзеге асырады. Олар ауа жолдары мен өкпеден тұрады (сурет. 1). Ауа жолдары мұрын қуысынан басталады, содан кейін мұрын-жұтқыншақ, көмей, трахея және бронхтар жүреді. Мұрын арқылы ауа кіретін мұрын қуысы сүйек-шеміршек септумымен екі жартыға бөлінеді. Олардың әрқайсысында үш мұрын жолы бар. Төменгі жағында мұрын-көз жасы каналы ашылады. Артқы жағында мұрын қуысы екі ішкі тесік арқылы (хоана) мұрын-жұтқыншақпен байланысады. Мұрын қуысының функциялары: қарқынды қанмен қамтамасыз ету және мұрын жолдарының шырышты қабығының секрециясы арқылы ингаляциялық ауаны жылыту және ылғалдандыру, сондай-ақ мұрын қуысын қаптайтын атриальды эпителийдің болуына байланысты оны шаң мен микроорганизмдерден тазарту. Атриальды эпителийдің кірпікшелері үнемі танау бағытында тербеледі. Шырышты эпителийде әртүрлі иістерді қабылдайтын иіс сезу анализаторының рецепторлары орналасқан. Мұрынмен тыныс алу кезінде орталық жүйке жүйесі үнемі белсендіріледі, бұл қалыпты ұйқыны, тыныс алу мен жүрек қызметінің рефлекторлық реттелуін оңтайландыруды қамтамасыз етеді. мұрын қуысының шырышты қабығының қолайсыз жағдайы және оның оңтайлы стимуляциясының болмауы дененің функционалды жағдайының нашарлауына әкелуі мүмкін (көз аурулары, дисменорея, иіс сезу, тәбеттің бұзылуы, асқазан бездерінің секреторлық қызметі, тіс кариесі, туберкулез, бұзылулар тіндердің метаболизмі, қанның қышқыл-негіз құрамының өзгеруі, бауырдың антитоксикалық функциясының төмендеуі, лейкоциттердің азаюы және т.б.). Мұрын қуысына кенеттен су түскен адамдар мен жануарларда естен тану жағдайлары, содан кейін өлім жағдайлары белгілі Хоана арқылы мұрын қуысынан ауа мұрын —жұтқыншаққа, содан кейін жұтқыншақтың ауыз бөлігіне-тыныс алу және ас қорыту жолдары түйісетін орофаринске түседі. Әрі қарай, ауа көмейге — қуыс мүшеге ауысады, оның қабырғалары үш жұпталмаған (эпиглоттис, қалқанша және крикоид) және үш жұптасқан (арахноидты, каробоидты және сына тәрізді) шеміршектермен бір-бірімен қозғалмалы түрде байланысқан. Олардың ішіндегі ең үлкені қалқанша шеміршек көмейдің алдыңғы жағында орналасқан. Жоғарыдан, көмейдің кіреберісі тамақтың орофаринстен тыныс алу жолдарына түсуіне жол бермейтін қозғалмалы эпиглоттис шеміршегімен жабылады. Көмей қуысы шырышты қабықпен қапталған. Көмейдің ішінде вокалдық сымдар созылған, олардың арасында глоттис бар.Ауыз қуысы, ауа жолдарының барлық шырышты қабаты сияқты, сүзу қасиеттеріне ие, бірақ оның қызметі мұрын қуысының қызметінен әлдеқайда нашар, әсіресе бұлшықет жұмысы кезінде. Төменгі жағында көмей трахеяға өтеді-ұзындығы 10-13 см түтік, ол өкпеге және кері ауаның өтуіне қызмет етеді. Оның қабырғаларында байламдармен байланысқан 16-20 серпімді шеміршекті жартылай сақиналар бар. Ішінде трахея атриальды эпителиймен қапталған. Трахеяның функциялары мұрын қуысымен бірдей: деммен жұтылған ауаны ылғалдандыру, жылыту және тазарту. Трахеяның төменгі ұшы сол және оң өкпеге енетін екі бронхқа бөлінеді. Бронхтар бірнеше рет жұқа түтіктерге — бронхиолаларға тармақталып, нәтижесінде бронх ағашы пайда болады. Ірі бронхтардың қабырғаларында шеміршек сақиналары бар, ал бронхиолаларда олар жоқ, бірақ олардың қабырғалары бұлшықет талшықтарының болуына байланысты құлап кетпейді. Өкпеге енгеннен кейін негізгі бронхтар біртіндеп кішірек түтіктерге (бронхиолаларға) бөлінеді, олардың ең кішісі-терминалды бронхиолалар ауа жолдарының соңғы элементі болып табылады. Көмейден терминалға дейін бронх-ол түтіктер атриальды эпителиймен қапталған Бронхиолалар-ауа жолдарының соңғы элементтері. Бронхиолалардың ұштары кеңеюді құрайды-альвеолярлы жолдар, олардың қабырғаларында жарты шар тәрізді дөңес (диаметрі 0,2—0,3 мм) — өкпе көпіршіктері немесе альвеолалар. Альвеолалардың қабырғалары серпімді мембранада жатқан бір қабатты эпителийден түзіліп, оларды оңай созады. Дем шығару кезінде олардың қабырғаларының ішкі жағынан жабысуына фосфолипидтер кіретін беттік белсенді зат кедергі келтіреді. Альвеолалардың қабырғалары қан капиллярларының тығыз торымен өрілген. Альвеола мен капилляр қабырғаларының жалпы қалыңдығы 0,4 мкм құрайды. Газ алмасу беттерінің қалыңдығының арқасында альвеолярлы ауаның оттегі қанға оңай енеді, ал көмірқышқыл газы қаннан альвеолаларға өтеді. Ересек адамда альвеолалардың жалпы саны 300 миллионға жетеді, ал олардың жалпы беті шамамен 100 м2 құрайды. Өкпе-бронхтар, бронхиолалар және альвеолалар түзетін жұптасқан губка тәрізді мүшелер. Олар кеуде қуысында орналасқан және жүрек пен үлкен қан тамырлары арқылы өзара бөлінеді. Әр өкпенің конустық пішіні бар. Оның кең негізі кеуде қуысының төменгі қабырғасына — диафрагмаға қарайды, ал тар ұшы клавикуланың үстінен шығады. Өкпенің ішкі бетінде өкпенің қақпасы — бронхтардың, нервтердің және қан тамырларының өкпесіне енетін Жер. Терең саңылаулармен оң өкпе үш лобқа, ал сол жақ екі лобқа бөлінеді. Сыртта өкпе жұқа қабықпен жабылған —өкпе плеврасы, ол кеуде қабырғасы мен диафрагманың ішкі бетін сызатын қабырға плеврасына өтеді. Олардың арасында герметикалық жабық плевра қуысында плевра парақтарын ылғалдандыратын және өкпенің еркін сырғуын қамтамасыз ететін сұйықтықтың аз мөлшері бар. Плевра қуысында қысым атмосфералық қысымнан 6-9 мм сын.бағ. төмен. теріс қысымның арқасында серпімді өкпе түзетілген күйде болады және кеуде қуысының қозғалысын қадағалайды. Өкпенің негізгі қызметі-сыртқы орта мен дене арасындағы газ алмасуды қамтамасыз ету. Өкпе желдету. Газ алмасуды жүзеге асыру үшін альвеолалардағы ауаның өзгеруі қажет —желдету. Ол кеуде қуысының көлемінің өзгеруіне, демек, өкпе көлемінің өзгеруіне әкелетін кеуде қуысының мерзімді қозғалысы арқылы жүзеге асырылады. Ритақты тыныс алу қозғалыстары-ингаляция және дем шығару — қабырға аралық бұлшықеттер мен диафрагманың көмегімен жасалады. Сыртқы қабырға аралық бұлшықеттер мен диафрагманың жиырылуымен қабырғалар көтеріліп, алға шығады, диафрагма тегістеледі және төмендейді (сурет. 3). Нәтижесінде кеуде қуысының көлемі ұлғаяды және сәйкесінше өкпе көлемі артады. Серпімді альвеолалар созылады, олардың қуысында қысым төмендейді және ауа жолдары арқылы ауа оларға енеді — дем алынады. Дем шығару кезінде кеуде қуысы мен өкпенің көлемі тыныс алу бұлшықеттерін босаңсыту және ішкі қабырға аралық бұлшықеттердің жиырылуы арқылы азаяды. Бұл қабырғалардың түсуіне және диафрагма күмбезінің көтерілуіне әкеледі. Альвеолалардағы қысым күшейіп, атмосфералық қысымнан жоғарылайды және ауа сыртқа шығады. Тыныс алу және дем шығару кезінде тыныс алу қозғалыстарына басқа бұлшықет топтары (кеуде және іш бұлшықеттері) қатысады. Тыныш күйде ересек адам минутына 14-18 тыныс алу қозғалысын жасайды, бір уақытта 500 мл ауамен дем алады және дем шығарады. Бұл ауа көлемі тыныс алу деп аталады. Оның үстіне, терең тыныс алғанда, адам қосымша шамамен 1500 мл ауаны (қосымша көлем) жұтып, тыныш дем шығарғаннан кейін тағы 1500 мл ауаны (резервтік көлем) шығара алады. Берілген үш ауа көлемінің қосындысы өкпенің өмірлік сыйымдылығын құрайды (ЖЕЛ). Осылайша, ЖЕЛ-бұл адам қатты дем алғаннан кейін дем шығара алатын ауаның ең үлкен көлемі. Гель жасына, жынысына, дене салмағына, жаттығу дәрежесіне байланысты және адамның физикалық дамуының көрсеткіштерінің бірі болып табылады. Ересек адам үшін ЖЕЛ 3500 мл — ге жақын.физикалық дайындалған адамдарда ол 6000-7000 мл-ге жетеді, темекі шегетін адамдарда ол 300-400 мл-ге азаяды. Өкпе мен тіндердегі газ алмасу. Өкпеде газ алмасу альвеолалар мен капиллярлардың жұқа эпителий қабырғалары арқылы газдардың диффузиясына байланысты жүзеге асырылады. Альвеолярлы ауадағы оттегінің мөлшері капиллярлардың веноздық қанына қарағанда едәуір жоғары, ал көмірқышқыл газы аз. Нәтижесінде альвеолярлы ауадағы оттегінің парциалды қысымы 100-110 мм сын. бағ. ст., ал өкпе капиллярларында - 40 мм сын. бағ. газдардың ішінара қысымының айырмашылығына байланысты альвеолярлы ауадағы оттегі альвеолярлы капиллярлардың баяу ағып жатқан қанына, ал көмірқышқыл газы кері бағытта таралады. Қанға енген оттегі молекулалары эритроциттердің гемоглобинімен Н түзілген оксигемоглобин түрінде тіндерге тасымалданады. Тіндердегі газ алмасу ұқсас принцип бойынша жүзеге асырылады. Тіндер мен мүшелер жасушаларындағы тотығу процестерінің нәтижесінде оттегінің концентрациясы аз, ал көмірқышқыл газы артериялық қанға қарағанда үлкен. Сондықтан артериялық қаннан оттегі тіндік сұйықтыққа, одан жасушаларға таралады. Көмірқышқыл газының қозғалысы қарама-қарсы бағытта жүреді. Нәтижесінде оттегіге бай артериялық қан көмірқышқыл газымен байытылған веноздық қанға айналады. Осылайша, газ алмасудың қозғаушы күші ұлпа жасушалары мен капиллярлардағы газдардың құрамындағы және нәтижесінде парциалды қысымдағы айырмашылық болып табылады. Тыныс алу медулла облонгатасында орналасқан тыныс алу орталығымен реттеледі. Ол дем шығару орталығы мен дем шығару орталығымен ұсынылған. Осы орталықтарда кезектесіп пайда болатын жүйке импульстары тиісті тыныс алу бұлшықеттерінің қозғалысын басқаратын моторлы диафрагмалық және интеркостальды нервтерге түседі. Жүйке орталықтары тыныс алу органдарының жағдайы туралы ақпаратты өкпеде, ауа жолдарында, тыныс алу бұлшықеттерінде орналасқан көптеген механо - және химорецепторлардан алады. Тыныс алудың гуморальды реттелуі-қандағы көмірқышқыл газының көбеюі мидың өзегі болып табылатын үлкен артериялық тамырларда орналасқан химорецепторлардан жүйке импульстарын алу арқылы тыныс алу орталығының қозғыштығын арттырады. Тыныс алу орталығынан басқа, үлкен жарты шарлардың қабығы да тыныс алуды реттеуге қатысады. Оның бақылау функцияларының арқасында адам тыныс алу ритағы мен тереңдігін ерікті түрде өзгерте алады және оны қысқа уақытқа ұстай алады. Қорғаныс тыныс алу рефлекстері-түшкіру және жөтел-тыныс алу жолына түскен бөгде бөлшектерді, артық шырышты және т. б. кетіруге көмектеседі. Өкпенің қан тамырлары. Өкпе артериясы жүректің оң қарыншасынан қанды тасымалдайды, ол өкпеге бағытталған оң және сол жақ тармақтарға бөлінеді. Бұл артериялар бронхтардан кейін тармақталып, өкпенің үлкен құрылымдарын қамтамасыз етеді және альве-ол қабырғаларын өретін капиллярлар түзеді. Альвеоладағы ауа капиллярдағы қаннан бөлінеді: 1) альвеола қабырғасы, 2) капилляр қабырғасымен және кейбір жағдайларда 3) олардың арасындағы аралық қабат. Капиллярлардан қан ұсақ тамырларға енеді, олар ақырында бірігіп, сол жақ атриумға қан жеткізетін өкпе тамырларын құрайды. Үлкен шеңбердің бронх артериялары өкпеге қан әкеледі, атап айтқанда бронхтар мен бронхиолалар, лимфа түйіндері, қан тамырларының қабырғалары және плевра. Бұл қанның көп бөлігі бронх веналарына, содан кейін жұпталмаған (оң жақта) және жартылай жұпталған (сол жақта) ағып кетеді. Артериялық бронх қанының өте аз мөлшері өкпе тамырларына түседі. Тыныс алу бұлшықеттері. Тыныс алу бұлшықеттері-жиырылуы кеуде қуысының көлемін өзгертетін бұлшықеттер. Бас, мойын, қол және кейбір жоғарғы кеуде және төменгі мойын омыртқаларынан шығатын бұлшықеттер, сондай-ақ реб-роны қабырғамен байланыстыратын сыртқы қабырға аралық бұлшықеттер қабырғаларды көтеріп, кеуде қуысының көлемін арттырады. Диафрагма-кеуде қуысын іш қуысынан бөліп, омыртқаларға, қабырғаларға және төс сүйегіне бекітілген бұлшықет-сіңір пластинасы. Бұл қалыпты тыныс алуға қатысатын негізгі бұлшықет. Күшейтілген тыныс алу кезінде қосымша бұлшықет топтары жиырылады. Күшейтілген Дохамен қабырғалар арасында (ішкі қабырға аралық бұлшықеттер), қабырғаларға және төменгі кеуде және жоғарғы бел омыртқаларына, сондай-ақ іш қуысының тышқандарына бекітілген бұлшықеттер әрекет етеді; олар қабырғаларды түсіреді және іш қуысын босаңсытатын диафрагмаға басады, осылайша кеуде қуысының сыйымдылығын төмендетеді. Өкпе желдету. Плевраішілік қысым атмосфералық қысымнан төмен болғанша, өкпенің өлшемдері кеуде қуысының өлшемдеріне сәйкес келеді. Өкпенің қозғалысы тыныс алу бұлшықеттерінің жиырылуы нәтижесінде кеуде қабырғасы мен диа-фрагма бөліктерінің қозғалысымен бірге жасалады. Тыныс алу қозғалысы. Тыныс алуға байланысты барлық бұлшықеттерді босаңсыту кеудеге пассивті дем шығару орнын береді. Тиісті бұлшықет белсенділігі бұл позицияны дем алуға немесе дем шығаруды күшейте алады. Ингаляция кеуде қуысының кеңеюінен пайда болады және әрқашан белсенді процесс болып табылады. Омыртқалы артикуляциясының арқасында қабырғалар жоғары және сыртқа қарай жылжиды, омыртқадан төс сүйегіне дейінгі қашықтықты, сондай-ақ кеуде қуысының бүйірлік өлшемдерін (тыныс алудың қайта немесе кеуде түрі) арттырады. Диафрагманың жиырылуы оның пішінін күмбезден жазықтыққа өзгертеді, бұл кеуде қуысының өлшемдерін бойлық бағытта үлкейтеді (диафрагмалық немесе іштің тыныс алу түрі). Әдетте ингаляцияда диафрагмалық тыныс алу басты рөл атқарады. Адамдар екі аяқты тіршілік иелері болғандықтан, қабырғалар мен төс сүйектерінің әр қимылымен мен дененің ауырлық центріне ие боламын және оған әртүрлі тышқандарды бейімдеу қажеттілігі туындайды. Осылайша, тыныштықта дем шығару тыныс алу үшін жағдай жасайтын бұлшықет белсенділігінің біртіндеп төмендеуіне байланысты пассивті түрде жүреді. Белсенді дем шығару ішкі қабырға аралық бұлшықеттердің жиырылуына байланысты пайда болуы мүмкін, сонымен қатар қабырғаларды түсіретін, кеуде қуысының көлденең мөлшерін және төс сүйегі мен омыртқа арасындағы қашықтықты азайтатын басқа бұлшықет топтарына қосымша. Белсенді дем шығару іш бұлшықеттерінің жиырылуына байланысты пайда болады, бұл іш қуысын босаңсыған диафрагмаға басады және кеуде жолақтарының бойлық мөлшерін азайтады. Адамдарда өкпе салмағына қарамастан дене көлемінің шамамен 6% алады. Ингаляция кезінде өкпенің көлемі әр жерде бірдей өзгермейді. Бұл үшін үш негізгі себеп бар, біріншіден, кеуде қуысы барлық бағытта біркелкі емес ұлғаяды, екіншіден, өкпенің бөліктері бірдей созылмайды. Үшіншіден, өкпенің төмен қарай жылжуына ықпал ететін гравитациялық әсердің болуы болжанады. Қалыпты (күшейтілмеген) тыныс алу кезінде және қалыпты (күшейтілмеген) дем шығару кезінде дем шығаратын ауа көлемі тыныс алу ауасы деп аталады. Алдыңғы максималды ингаляциядан кейінгі максималды дем шығару көлемі өмірлік сүйек деп аталады. Бұл өкпедегі ауаның барлық көлеміне тең емес (өкпенің жалпы көлемі), өйткені өкпе толығымен төмендемейді. Қалған өкпеде қалған ауа көлемі қалдық ауа деп аталады. Қалыпты тыныс алғаннан кейін максималды күшпен дем алуға болатын қосымша көлем бар. Қалыпты дем шығарғаннан кейін максималды күшпен шығарылатын ауа-бұл дем шығарудың резервтік көлемі. Функционалды қалдық сыйымдылығы резервтік дем шығару көлемінен және қалдық көлемнен тұрады. Бұл қалыпты тыныс алу ауасы сұйылтылған өкпедегі ауа. Нәтижесінде бір тыныс алу қозғалысынан кейін өкпедегі газ құрамы әдетте күрт өзгермейді Тыныс алу жүйесі өмірлік маңызды функцияны орындайды — дене жасушаларын оттегімен қамтамасыз ету және оларды метаболизм процестерінің соңғы өнімі болып табылатын көмірқышқыл газынан босату. Оттегі адамдар үшін тамақ пен суға қарағанда маңызды. Оттегісіз адам 5-7 минут ішінде өледі, ал тамақсыз ол 60 күнге дейін, ал сусыз 7-10 күн өмір сүре алады. Шартты түрде тыныс алу актісінде үш негізгі процесс бөлінеді: қоршаған орта мен өкпе арасындағы газ алмасу (сыртқы тыныс алу), альвеолярлы ауа мен қан арасындағы өкпедегі газ алмасу және қан мен ұлпа аралық сұйықтық арасындағы газ алмасу (тіндердің тыныс алуы). Сонымен қатар, тыныс алу мүшелері сөйлеу артикуляциясы, иіс сезу, кейбір гормондардың түзілуі, су-тұз алмасуы және дененің иммундық қорғанысы үшін маңызды. Тыныс алу мүшелері жүйеге біріктіріледі. Тыныс алу жолдарын шығару әдеттегідей, олар арқылы ингаляциялық және дем шығаратын ауа өкпе арқылы айналады, ал тыныс алу органдары — қан мен ауа арасында газ алмасу жүретін өкпе. Мұрын қуысы, мұрын-жұтқыншақ, трахея, бронхтар ауа жолдарын құрайды. Өмір бойы көптеген адамдар саналы немесе бейсаналық түрде өкпелеріне зиян келтіреді. Осылайша келтірілген зиянды асыра бағалау қиын. Тыныс алу жүйесі қанды оттегімен қамтамасыз ететінін және газ тәрізді қалдықтарды шығаратынын есте ұстаған жөн. Оттегі болмаса, дене жасушалары энергия ресурстарына қол жеткізе алмайды және жұмыс істей алмайды. Тыныс алу жүйесінің тиімділігі төмендеген кезде денеде жүретін процестердің жылдамдығы баяулайды. Өкпенің зақымдануының негізгі себебі-темекі түтіні. Темекі түтінінің құрамына кіретін 4000 заттың ішіндегі ең қауіптісі-никотин мен көміртегі тотығы. Никотинге тәуелділік темекі шегуді тұрақты әдетке айналдырады деп саналады. Никотинді қабылдау адреналин гормонының қосымша секрециясын тудырады, бұл өз кезегінде қан қысымын жоғарылатады және жүрек соғуын тездетеді. Көміртегі тотығының болуы оттегінің тасымалдануына кедергі келтіреді, бұл уақыт өте келе денсаулыққа ауыр зардаптар әкелуі мүмкін. Темекі шегу өкпеге, бронхтарға, қан тамырларына, жүрекке және басқа мүшелер мен тіндерге зиян келтіреді. Сонымен қатар, темекі шегу келесі аурулардың қаупін арттырады: респираторлық инфекциялар, пневмония, мидың қан кетуі, артериосклероз, асқазан мен ішек жаралары, ауыз қуысының, тамақтың, өңештің, бүйректің, қуықтың және ұйқы безінің қатерлі ісігі темекі шегуден басқа, қоршаған атмосферада болатын ластаушы заттар тыныс алу жолдарына айтарлықтай зиян келтіреді. Калифорния университетінің профессоры Джулиус Комроу қала тұрғынының тыныс алу жолдарына күніне орта есеппен 20 триллионға дейін бөгде зат бөлшектері түседі деп есептеді. Тыныс алу жүйесінде мұндай бөлшектермен күресудің бірнеше механизмдері бар. Бөгде бөлшектер жөтелгенде және түшкіргенде ауа жолдарынан шығарылады. Мұрынның ішін жабатын түктер ауадағы тітіркендіргіш және ластаушы заттарды, бактерияларды, вирустарды, саңырауқұлақтарды, пайдаланылған газ бөлшектерін ұстайды. Алайда, мұнда барлық бөлшектер кешіктірілмейді. Ауа жолдарында бөгде бөлшектерді сіңіру және жою үшін арнайы жасалған жасушалар бар. Бұл бөлшектер тіндерді тітіркендіреді, бұл олардың ұлғаюына және шырыштың қосымша бөлінуіне әкеледі. Шырышты қабық тітіркенеді, ісінеді және мұрын жолдарын жабады. Егер патогендік бактериялар тыныс алу жолдарында болса, бронхит және астма сияқты аурулар пайда болуы мүмкін. Дененің энергия алмасуындағы оттегінің рөлі өте үлкен болғандықтан, өкпеге қамқорлық жасау керек, мүмкіндігінше ластанған атмосферада болуды азайтады және дененің дұрыс тамақтану қажеттілігін қанағаттандырады. жүктеу/скачать 81,28 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|