Стоматологиядағы рентгенологиялық тексеру кезіндегі қызметкер және науқастардың радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
Стоматологиялық практикада рентгенологиялық зерттеу диагностиканың қосымша әдісі ретінде кеңінен қолданылады. Әр түрлі стоматологиялық рентгенологиялық зерттеулер тістердің және жақсүйек тіндерінің зақымдануларын, сонымен қатар паталогиялық процесс түрінде таралып жатқан зақымдануларды анықтауда үлкен роль атқарады. Қазіргі уақытта тістердің және жақтардың панорамалы рентгенографиясының стоматологиядағы диагностикалық маңызы артуда. Дегенмен, науқасқа дұрыс диагностика қою үшін пайдасы жақсы болғанымен, оның сәулелену әсерінен индуциялық жаңа пайда болған немесе басқада соматикалық және генетикалық түрдегі ауытқулардың пайда болу секілді қайшы салдарын ескерген жөн.
Медициналық сәулелену кезінде науқастың және қызметкерлердің радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында нормативті-құқұқтық құжаттар регламенттеледі, соның ішінде ең маңыздысы “ Тұрғындардың радиациялық қауіпсіздігі” және Радиациялық қауіпсіздік нормасы(РҚН) жөніндегі федералды заң болып табылады. «Құрылғыларға және рентгенологиялық кабинеттерге, аппараттарға және рентгенологиялық тексеру жүргізуге гигиеналық талаптар» -туралы санитарлық ережелер және нормалар жақында бекітілді және тез арада өз күшіне енеді. СанПиН 2.6.1.802-99 от 30 декабря 1999 г. Бұл құжатта алғашқы рет стоматологиялық рентгенологиялық зерттеулер жүргізу кезінде радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің нормативтік базасы ұсынылған, бұл саладағы қазіргі заманғы әдістерді "заңсыз" пайдаланудан құқықтық арнаға шығаруға мүмкіндік береді.
Рентгенологиялық стоматологиялық тексеру кезіндегі радиациялық қауіпсіздік келесі талаптарға сай қамтамасыз етіледі:
Рентгенологиялық стоматологиялық тексеру кезіндегі радиациялық қауіпсіздік келесі талаптарға сай қамтамасыз етіледі:
- рентген кабинетінде жұмысты ұйымдастыру;
- үй-жайлар жиынтығы, олардың орналасқан жері мен безендірілуі;
Рентген аппараттары мен жабдықтары;
- рентгендік зерттеулер жүргізетін персонал;
- персоналды және пациенттерді қорғау;
- пациенттер мен қызметкерлердің радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету ережелері мен ережелерінің сақталуын бақылау.
Рентген кабинетінде жұмысты ұйымдастыру.
Рентген бөлмесінің жұмысына келесі құжаттамамен рұқсат етіледі:
- санитарлық паспорт;
- жұмыс істеу құқығына арналған лицензиялар;
- рентген аппараттарына техникалық құжаттама;
- санитарлық-эпидемиологиялық қызмет органдарының қорытындылары бар рентген бөлмесіне (немесе аппараттарға) арналған технологиялық жоба;
- рентген бөлмесін пайдалануға қабылдау жөніндегі комиссияның актісі;
- рентген бөлмесіне (аппараттарына) техникалық паспорт;
- жұмыс кезінде рентгендік аппаратураның параметрлерін мезгіл-мезгіл бақылауға арналған хаттамалар;
- рентген аппаратындағы бақылау-техникалық журнал;
- реттеуші ұйымдарды тексеру актілері, дозиметрлік өлшеу хаттамалары;
- қауіпсіздік техникасы және радиациялық қауіпсіздік жөніндегі, радиациялық ластанудың алдын алу және жою жөніндегі нұсқаулықтар;
- жұмыс істейтін тұлғаларды А тобының персоналына жатқызу туралы бұйрық
- радиациялық қауіпсіздік пен радиациялық бақылауға жауапты тұлғаларды тағайындау туралы бұйрық;
- А тобы персоналының алдын ала және мерзімдік медициналық тексеруден өткені туралы медициналық комиссияның қорытындысы;
- еңбекті қорғау бойынша нұсқаманы тіркеу журналы;
- персоналды иондаушы сәулелену көзімен жұмыс істеуге жіберу туралы бұйрық;
- персоналдың жеке сәулелену дозаларын есепке алу карточкалары (журнал, деректер базасы және т. б.);
- нормативтік және нұсқаулық-әдістемелік құжаттар.
Жоғарыда аталған барлық құжаттардан нақты үй-жайларда рентгенологиялық зерттеулер жүргізуге құқық беретін жалғыз құжат санитарлық паспорт болып табылады. Санитарлық паспортты санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау орталығы персоналға, рентген аппараттарына және бөлмелерге барлық санитарлық нормалардың, ережелер мен гигиенаның талаптары сақталған жағдайда ғана береді. Жаңа ережелерге сәйкес, санитарлық-эпидемиологиялық қызмет 5 жылға дейінгі мерзімге санитарлық паспорт беруге құқылы.
Рентгеностоматологиялық кабинеттің орналасуы.
Рентген кабинеті (аппарат) аккредиттелген ұйым әзірлеген технологиялық жобаға сәйкес орналастырылуы және санитарлық-эпидемиологиялық қызмет органдарының жобасы бойынша қорытындысы болуы тиіс.
Рентгендік-стоматологиялық зерттеулерге арналған үй-жайлардың орналасуы рентгендік аппаратураның типімен, аппараттың жұмыс жүктемесінің шамасымен және анод кернеуімен анықталады. Мәселен, тұрғын үйлерде жоғары сезгіш пленкалы немесе цифрлық бейнені қабылдағышпен жұмыс істейтін дентальды аппараттар мен пантомографтарды, оның ішінде жұмыс жүктемесі 40 (мАV-мин)/аптасына аспайтын визиографтарды, ал түтіктегі анодтық кернеу - 70 кВ орналастыруға рұқсат етіледі. Егер кабинет фотозертханада өңдеуді талап ететін кәдімгі пленкалы дентальды аппаратпен немесе жұмыс жүктемесі 200 (мАV-мин)/аптасына асатын панорамалық аппараттармен жабдықталса, ал кернеуі 90 кВ болса, онда мұндай кабинеттер тұрғын үйлерде орналастырылмайды. Балалар мекемелерінде (балабақшалар, мектептер) рентген аппараттарын орнатуға тыйым салынады.
Визиограф орнатылған кабинеттің ең аз ауданы 6 м2 құрайды; панорамалық аппарат, пантомограф немесе 5Д - 8 м2 типті қарапайым дентальды рентген аппараты, фотозертхана үшін қосымша ауданы 8 м2 қажет.
Стоматологиялық пациенттерге қызмет көрсету жүзеге асырылатын үй-жайларды желдетуге қойылатын талаптар неғұрлым қатаң болғандықтан, рентген-стоматологиялық кабинеттің желдетуіне қойылатын арнайы талаптар қойылмайды.
Рентгеностоматологиялық аппараттарға қойылатын талаптар.
Медициналық практикада кез келген рентгеностоматологиялық жабдық емес, тек Ресей Денсаулық сақтау министрлігімен келісілген техникалық шарттар бойынша шығарылатын және белгіленген үлгідегі санитарлық-эпидемиологиялық қорытындысы бар (отандық рентгендік дентальды аппараттар үшін) ғана қолданылуы мүмкін.
Импорттық рентгеностоматологиялық жабдықтар Ресей Денсаулық сақтау Министрлігінің Тіркеу куәлігі, Р ГОСТ жүйесінде рентген аппаратының осы түріне сәйкестік сертификаты, Ресей Денсаулық сақтау министрлігінің Мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау департаментінің санитарлық-эпидемиологиялық қорытындысы болған жағдайда жеткізуге және пайдалануға рұқсат етіледі. Рентген аппараттарын стоматологиялық мекемеге жеткізу санитарлық-эпидемиологиялық қызмет органдарымен келісілген бұйрықтар бойынша жүзеге асырылады. Мекеме он күннің ішінде рентген аппаратын алғандығы туралы Мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау орталығына хабарлауға міндетті.
Рентгендік кадрларға қойылатын талаптар
Біріншіден, бұл адамдар радиациялық қауіпсіздік мәселелері бойынша оқытудан және білімнен өтіп, осы мәселелер бойынша аккредиттелген мекеменің құжаты болуы керек. Екіншіден, медициналық қарсы көрсетілімдері жоқ адамдарға рентген аппаратында жұмыс істеуге рұқсат берілгендіктен, медициналық тексерістен өту керек. Ресей Денсаулық сақтау министрлігінің арнайы бұйрықтарына сәйкес иондаушы сәулелену көздерімен жұмыс істеу жалпы медициналық қарсы көрсетілімдерден басқа, жұмысқа кіруге қосымша шектеулер бар. 18 жастан асқан адамдар жұмыс істей алады. Әйелдер үшін қосымша шектеулер енгізіледі: жүктіліктің және емізудің барлық кезеңінде олар сәулелену көзімен жұмыс істеуден босатылады.
Стоматологиялық мекеме әкімшілігінің міндеттеріне стоматологиялық рентген аппараттарында жұмыс жасайтын адамдардың тізімін анықтау, оларды оқыту және нұсқаулық беру, сонымен қатар мекемеге адамдарға иондаушы сәулелену көздерімен жұмыс істеуге рұқсат беру туралы бұйрық беру жатады.
Мекеме әкімшілігі Мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау орталығымен келісіп, қауіпсіздік техникасы бойынша нұсқаулықты бекітуі керек