Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет
жүктеу/скачать 4,17 Mb. Pdf көрінісі
|
| Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет Данияр ТЕРБИШАЛИЕВ, Жоғорғұ Кеңеш депутаты: – Күйеуі мен әйелі ұрсысып қалса да комиссия құрамыз ба?
№22 (474) 9 ақпан сәрсенбі
2011 жыл ...де дiм-ай, а у! 2-бет 6-бет 7-бет Әнұран байқауына кеткен қайтарымсыз шығын үшін кім жауап береді? Табиғаттың өзі қашаған Мұқаңның мүсіні Мысырдағы тұрақсыздық қалай шешілмек?
Сынақ
Иә – қазіргі кезде облыс орта лық тары нан, үлкен қалалардан жы рақ та орналасқан ондай кіші гірім мұражайлардың жағдайла ры өте нашар. Ұзақ жылдардан бері жөн деу көрмеген, ішісырты ескіріп, күзде шатырынан су өтіп, қыс та жылымайтын сол мұражай лар дың көбіне адам аяғы аттап баса бермейді. Бұған қоса, бұл мұражайларда арнайы мамандар жұмыс істемейді. Көбіне есігінде дәу қара құлпы тұратын, не бір мәденитанымдық көпшілік ша ралар өткізбейтін ондай мекеме лерді жергілікті бюджет те қана ты ның астына алып, қамқорлық таныта бермейді.
Хайролла ҒАБЖАЛИЛОВ, «Алаш» тарихи-зерттеу орталығының директоры, тарихшы-ғалым:
тарихын зерттеп-зерделеуге қатысты белгілі тұлғаларымыздың өмірі мен шығармашылығын талдап- тану жолында біраз шаруалар еңсерілуде. Бұл төңіректе әлі де шешімін таба алмай келе жатқан түйінді мәселелер жоқ емес. Солардың бірі – алыс ауылдардағы мұражай- үйлердің мәселесі. Мысалы, Қарасазда Мұқағали мұражайы бар. Оны Алматыға көшіріп алып келсек, ақын ауылының бір шеті үңірейіп қалмай ма? Елімізде осы сияқты үлкенді-кішілі мұражайлар қаншама?! Соңғы уақыттарда белгілі тұлғаларымыздың шалғай ауылдардағы мұражайларын үлкен қалаларға көшіру керек деген ұсыныстар айтылып жүр. Бұған сіз не дейсіз? ОйКөКпар ЖОҚ – Бізде тұлғатану саласы да мы мағандықтан, бүгінгі күні жал ған батырлар мен тұлғалар пайда бола бастады. қолында билігі мен қал та сында ақшасы барлар өз ата ла рынан тұлға жасап әлек. Ке зінде осы ның салдарынан белгілі бір от басылық құрамда ғана оқы латын ғұ мыр баяндық жинақтар қаптап ке тіп еді. Кейде біз кол хоз дың пред седателі болған немесе үл кен бір мекемені басқарған кей бір адам дарды бүкіл халықтың тұл ғасы етіп көрсетуге құ мармыз. ал қа зақ халқына қалтқысыз қыз мет ет кен тарихи тұлғалары мызды, қай раткерлеріміз бен аса дар ын ды шы ғармашыл жандарды ұлық тауға кел генде енжар екеніміз жасырын емес. Тұлғаларымыздың шалғай ауылдардағы мұражайларын ірі қалаларға көшіру керек пе? Серік ҮМБЕТОВ: Мерейтойын өткізуге кіріскелі Мұқағали күнде жанымда жүргендей сезінемін Кеше Орталық сайлау комиссиясында 2011 жылғы 3 сәуірге белгіленген ҚР Президентінің кезектен тыс сайлауына кандидат болып тіркел- ген Уәлихан Қайсаров мемлекеттік тілді еркін меңгергендігін анықтау жөніндегі лингвистикалық комиссияның сынынан сүрінді. Екі сағатқа жуық уақыт бойы тіл-әдебиет саласының маманда- ры үміткерден қазақ тілінен сынақ алып, ана тілін еркін меңгергендігін анықтауға кірісіп еді. Лингвистикалық комиссияның шешіміне сәйкес, Президент сайлауына үміткер «мемлекеттік тілді еркін меңгермеген» болып шықты. Қайсаровтың қазақ тіліне қайраты жетпеді президенттіктен үміткер әрбір кандидат өзінің мем лекеттік тілді еркін меңгергенін көрсету үшін қазақ тілін де дұрыс оқып, сауатты жазып, өз ойын еш қиналмастан ай қын жеткізіп, жұртшылық алдында түсінікті сөйлей білетінін көрсетуі керек. Осы шарттарды қамтыған ана тіліне қатысты сынақ негізгі үш бөлімнен тұрады. Бірін шіден, кандидат лингвистикалық комиссия ұсынған тақырып бойынша көлемі екі беттен аспайтын жазбаша шығарма жазады. Екіншіден, үш беттен аспайтын мәтінді оқып шығады. Үшіншіден, комиссия ұсынған тақырыпқа сәйкес, көпшілік алдында тұрған секілді 15 минуттан кем болмайтындай сөз сөйлеуі талап етіледі. Тоқтала кететін жайт – бұған дейін де ОСК төрағасы қуандық Тұр ғанқұлов соңғы уақытта елімізде мемлекеттік тілді білу деңгейіне қойылатын талаптар жоғарылағанын ай тып, Мемлекет басшысы лауазымына кандидат үшін биыл ғы талап та қиындай түсетінін аңғартқан болатын. Төрағаның айтқаны келді, қатаң талаптан алғашқы кандидат сүрінді. Сөйтіп, президенттіктен үміткерлер арасында алғашқылардың бірі болып мемлекеттік тіл ге қатысты сынақ тапсырған Уәлихан қайсаров мырза «мемлекеттік тілді еркін меңгермеген» болып шықты. «президенттік сайлауға кандидат мемлекеттік тілді ер кін меңгермеген.
СҮ йінші! Сәкен Сейфулиннің рухы кеше тағы бір жаңғырды. Бұл жолы 200 шақырым жерден Елордаға «сүйінші» айта келген азаматтар «сегіз қырлы, бір сырлы» тұлғаның энциклопедиясын баспадан шығарып ала келіпті. Энциклопедия Қарағандыдағы «Болашақ» университетінің Орталық Қазақстан гуманитарлық ғылыми-зерттеу институтында дайындалған екен. Бас редакторы – «Болашақ» университетінің ректоры Нұрлан Дулатбеков. Расын айту керек, осынау нар тұлғаны елеп-ескеріп, оқырман үшін тамаша дүниені жерлестерінің қолға алғаны қатты қуантты. Себебі Мәшһүр Жүсіп Көпеев энцикло педиясы павлодарда шықты, Семейде абай мен шәкәрім энциклопедиясы жарық көрді. Сон дықтан да Сәкен Сейфуллин энцикло педия сының Сарыарқада шығуы заңды да. «Оқырман қауымға ұсынылып отырған Сәкен Сейфуллин энциклопедиясы айтулы ақын, әйгілі жазушы, ірі қоғам қайратке рінің шы ғармашылық жолдары мен қоғамдық істері нің тағдырталайынан сыр шертеді. Бір ақи қаты – кеңес дәуірі Сәкенді біржақты ға на ба ға лап, ақын өмірінің күнгейіне қызыл бояу қы зы ға жағылып мадақталды. Соның нәтиже сін де кеңес кезеңі құрдымға кет кенде, ақынды асыға және асыра сынау шылыққа жол берілді. Біздіңше, Сәкеннің өз ұлты үшін күйіпжанып, отқа түскен қадір қасиеттерін көлеңкеде қал дырудан туған мұндай пі кір лердің ғұмыры қысқа екендігін уақыт дәлел деп жатқандай», – дейді нұрлан Дулатбеков. Энциклопедияға Сәкен Сейфул линнің өмірі мен шығарма шы лығына бай ланысты тарих, өнер, мәдениет, ғылым, фи ло софия, педагогика, психология, музыка са лалары бойынша танымдық, эстети ка лық ұғымдар мен терминдер енгізілген. Маз мұнына назар аударар болсақ, энциклопе дия сәкентану шы лардың мақа лала рынан бас талады. Әрі қарай энцик ло педия әліп билік сөзтіз бесімен жалғасып, тұлғаның өмірі мен өнердегі белестері, шы ғар ма ларының биб лиографиялық көрсет кіш тері мен бітеді. Жалғасы 3-бетте Салтан СәКЕН Бір анығы, баспасөз бетінде ал ғаш жариялана бастаған кезі ненақ әде би орта да, оқырман қа уым да Мұқағалиды бірден мо йындаған. Бірақ сон шама бай қор жыны бола тұра, Мұқағали да р алануға, кимелеп барып көп тің алдына түсуге асықпаған. Сөйтіп, 50жылдардың басындаақ үлкен Роза РАҚЫМҚЫЗЫ Нағашыбек ҚАПАЛБЕКҰЛЫ, Республикалық кітап мұражайы- ның директоры, жазушы: а бай ОМ ар ОВ (к
олла ж) ақын ретінде танылғанына қара мас тан, тұңғыш жыр жинағын тек 33 жасын да ғана шығарған. Әде биет ке шын мәні сінде ардың ісі деп қараған ақын ның өзгелерден дара осы бір сипатын жары Лашын «Мен кейде шы дам сызданып: «өлеңдеріңді газетжурналдарға беріп, елжұртыңа таныла бер мей сің бе?» – десем, ол: «Жақсы жа зу үшін мол білім керек. қазақтың ақиық ақыны Мұқағали Мақатаевтың туғанына – 80 жыл!
РеспубликалыҚ ҚоҒамдыҚ-саяси аҚпаРаттыҚ газет №22 (474) 9.02.2011 жыл, сәрсенбі www.alashainasy.kz 2
саяси бюро
Үкімет
Сынақ ақорда
Тұрғын үй мәселесі талқыланды Қайсаровтың қазақ тіліне қайраты жетпеді Елбасы ЕҚЫҰ «үштігіндегі» биылғы басты міндеттерді айқындап берді Өткен жылы тұрғын үй мәселесі бізде 103 пайызға орындалыпты. осыған дейін 6,4 милллион шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілген. Бұл – Үкіметтің қарқынды жұмысының арқасында болып отырған жетістік. Бүгінгі таңда елімізде әлеуетті сатып алушылардың үлес салмағы 17 мыңнан асады. агенттік төрағасының айтуынша, аталмыш жоба 2012 жылы қосымша 300 мың шаршы метр тұрғын үй салуға мүмкіндік береді. «Жоспар бойын- ша барлығы биыл 6 млн шаршы метр тұрғын үй салынуы тиіс. Соның 500 мың шаршы метрі респуб ликалық бюджет есебінен болса, 2,7 миллион шаршы метрі үлескерлер есебінен салынады. тағы 2,3 миллион шаршы метр тұрғын үй жеке азаматтардың қаржысына салынады. ал 400 мың шаршы алаң ком мер циялық мақсатта болады», – деп атап өткен С.но- кин осы үшін барлық мүмкін дік тер қарастырылып, қаржы мәселесі де реттеліп жатқанын айтты. Бүркіт НҰрасЫл алғашқы сынақ – жазбаша шығарма жа- зуда тақырыпты аша алмады. тыныс бел- гілеріне, орфографиясына қатысты қателер көп. екі беттік мәтінде 28 қате кеткен. ал екін- ші тапсырма бойынша таңдап алған мәтінді орташа деп бағаладық. ауызша сөз сөйлеуге келетін болсақ, бұнда да тақырып ашылмады, дәлсіздіктер болды. Бұдан бөлек, қойылған сауалдарға да толыққанды жауап ала алмадық», – деді лингвистикалық комиссия төрағасы мырзатай Жолдасбеков. Бақ үшін мемлекеттік тілді еркін меңгеруді айқындау рәсімінің бастапқы сәтіне қатысуға рұқсат берілген болатын. Сол сәтте кандидатқа алғашқы жазбаша тапсырма бойынша «ел болашағы бүгіннен басталады» атты тақырып бұйырғанын көрген едік. Өйткені лингвистикалық комиссияның жұмысы ашық әрі жария түрде өтетін болғанымен, жұмыс барысына кедергі келтірмес үшін Бақ өкілдері емтиханның бастапқы сәтінде ғана болып, одан кейінгі уақта сыртта болады. сЫНаҚ алдЫНдағЫ сҰхБаТ: – Көңіл күйіңіз, дайындық қалай? – Әрине, жаман емес, аса жауапты кезең. Биылғы мемлекеттік тілге қатысты талаптар да қатал болып отыр. егер 2005 жылғы сайлауда (кандидат 2005 жылы да сайлауға түскен болатын. – ред.) емтихан үдерісі үшін 3 сағатқа тарта уақыт берілсе, менің білуімше, тура сол кездегі тапсырма- ларды 1-1,5 сағаттың ішінде орындауға тиіспіз. дайындыққа келетін болсақ, комиссияның тақырыптары құпия. 2005 жылы маған м. Әуезовтің «абай жолы» романынан үзінді оқу бұйырған еді. Бұл жолы қалай болар екен?! – Мемлекеттік тілге қатысты талап- тың қатайғанына қалай қарайсыз? – қазақ тілінің талаптарын қатайту дұрыс. Бұл – біздің заман талабынан туған үде. Бұл ғана емес, меніңше, мемлекеттік қызметте жүрген лауазым иелерінің барлығы мемлекеттік тілде еркін сөйлеп, жаза және ойын жеткізе білуі тиіс. Бұл жағынан талаптың күшейгені заңды әрі дұрыс шешім деп қабылдаймын.
– мен өзімді қазақ тілін еркін меңгерген адаммын деп санаймын. Әрине, заң тала- бы бойынша менің пікірім емес, лингвис- тикалық комиссияның шешімі керек. Сон- дықтан комиссияның шешімі объективті болуы шарт. комиссияның деңгейіне де, құрамына да еш өкпем жоқ. Сол үшін менің пікірім мен лингвистикалық комиссияның шығарған шешімі бірдей болады деп ой- лаймын.
– Лингвистикалық комиссия менің мемлекеттік тілде қалай сөйлейтінімді тек- серген жоқ. керісінше, тақырыпты қанша- лық ты білетінімді тексерген секілді. тақы- рып бойынша айттым, бірақ олардың ойын ша көбісін қамтуым керек екен. менің мемлекеттік тіл бойынша қабілетім тек- серілген жоқ, тақырыптарды білуім тек- серілді. Қанат ҚазЫ кездесу барысында қ.Әбдрахманов ел Президентін қазақстанның 2010 жылы еқыҰ-ға төрағалығы барысындағы тұрақ- ты өкілдіктің жұмыс нәтижелері туралы ха- бардар етті. – мемлекет басшысы қазақстанның 2011 жылғы еқыҰ «үштік» мүшесі ретін- дегі негізгі міндеттерін айқындап берді. Бұ дан басқа, мен нұрсұлтан Әбішұлын еқыҰ мүшелерінің қазақстанда кезектен тыс президент сайлауын өткізу туралы ше- шімін жоғары бағалағанынан құлағдар еттім, – деді қ.Әбдрахманов журналистер- ге арналған брифингіде. Сондай-ақ мемлекет басшысы нұр- сұлтан назарбаев қазақстан республи- ка сының австрия республикасындағы тө тенше және өкілетті елшісі ержан қазы хановты қабылдады. кездесу ба- рысында е.қазыханов Президентке ел- шіліктің 2010 жылғы қызметі туралы баяндады. мемлекет басшысының Өкімімен ержан Хозеұлы қазыханов қазақстан республикасы сыртқы істер министрінің орынбасары қызметіне тағайындалды.
егер тарихи деректерге жүгінсек, ақШ-та 43 экс-президент бар. Бұрынғы президенттердің көзі тірілерінің саны – төртеу. атап айтар болсақ, елдің 39-ыншы президент – джимми картер, 41-інші басшы – үлкен джордж Буш, 42-інші – Билл клинтон және 43-інші президент – кіші джордж Буш. джимми картер бейбітшілік үшін күрес жүргізумен айналысты. осы еңбегі үшін ол 2002 жылы нобель сый лығын иеленді. Былтыр Солтүстік корея аме ри калық азаматтарды тұтқынға алған кезде жасы 85-ке келген картер халықаралық беделі арқа сында ресми Пхеньян- мен келіссөз дер жүр гізіп, отандастарын босатып алды. қазір түрлі ең бектер жазумен айналысады. Бұрында ры құпия қызмет терде істегеннен кейін бе әлде басқа себептерге байланысты ма – Үлкен Буш туралы мә ліметтер аз. оның тек қана құрметті дем алыста еке нін ғана білеміз. Билл клинтон – қа- зір де ха лықаралық деңгейдегі қайырымды лық қорлар мен ұйым дарға мүше. Соңғы президенттік сайлауда ол Барак обаманың кандидатурасын қол дап, нау қан да белсенділік танытты. Сонымен қа тар БҰҰ-ның зілзаладан кейінгі Гаитиге көмек көр сету жөніндегі комиссиясын басқарады. кіші Буш қа зір гі уақытта техас штатында тұрады. ол қа- зір ме муар жазумен айналысып жатқан көрінеді. Суданнан оңтүстік Суданның тәуелсіздік алу мәселесіне байланысты 3 миллионнан астам жергілікті халықтың 98,83 пайызы жақтап дауыс берді. Бұл референдум жаңа мемлекеттің ресми Хартумға бағынбайтынын растады. екі елдің бөлінуі 2011 жылдың 9 шілдесіне белгіленіп отыр. Бұған дейін екі елдің шекарасы және ел мұнайының төрттен бірі өндірілетін абьей шекаралық ауданының қай тарапқа өтетіні анықталады. 1983 жыл- дан бергі исламдық солтүстік (арабтық) пен христиандық оңтүстіктің (араб емес) арасындағы азамат соғысы 2005 жылға дейін жалғасып, 2 миллион адам құрбан болған. оңтүстік Суданды Эфиопия мен Уганда қолдаған. ақШ Президенті Барак обама оңтүстік Суданның тәуелсіздігі үшін болған референдумның сәтті өтуімен құттықтап, биыл шілде айында бұл елдің тәуелсіздігін танитынына уәде етті. ақШ-тың экс-президенттері немен айналысып жүр? Әлемнің саяси картасында жаңа мемлекет пайда болды Без
Бен Мысырдағы тұрақсыздық қалай шешілмек? Қаңтар айының 25-інен бері қақтығыстан көз ашпаған Мысырдағы жағдай біртіндеп тұрақталып келе жатқан сияқты. Бұған, ең алдымен, хосни Мүбәрактың елдегі түрлі саяси күштермен диалогке баруы себеп болып отыр. Кеше Каирде- гі банктер өз жұмысын қайта жалғастырып, көше-көшемен көліктер жүріп, қайтадан тіршіліктің нышаны байқала бастады. дегенмен наразылық білдіруші халық тахрир алаңынан әлі толық тараған жоқ. олар әлі де 1981 жылдан бері билік ба- сында отырған Хосни мүбәрактың билік- тен кетуін талап етуде. Үкіметке қарсы ше- рулер каир мен александрияда да жалға- сып жатыр. мемлекет басшысы Хосни мү бәрак «өкілеттік аяқталғанша, яғни қыр күйек айына дейін биліктен кетпеймін» деген ұстанымын әлі өзгерткен жоқ. Яғни тұрақсыздықтардың қайта көрініс беру қаупі сейілмеді. Сәйкесінше, алаң маңын- дағы әскери күзет пен танкілер тапжылар емес. Соңғы мәліметтерге сүйенетін болсақ, мысырдағы қаңтардың 25-інен бергі қақтығыстар кезінде 300-дей адам қаза тауыпты. ал жарақат алғандарды дәл шамалау әзірге мүмкін емес. мысыр ішкі істер министрлігінің хабарлауынша, жер- гілікті түрмелерден 17 мыңға жуық сотта- лушы қашып шыққан. алаң халқының ашуын тарқатуға себеп болған ең үлкен шара биліктің «мұсылман бауырлар» ұйымымен келіссөздерге баруы екені бел- гілі. Вице-президент омар Сүлейменмен болған кездесуде тараптар конституциялық реформаларды жүргізуді бастайтын бірік- кен комиссия құруға уағдаласты. нақты ұсыныстар наурыз айына дейін дайын бо- луы тиіс. Бірақ осы басқосудан кейін де «мұсылман бауырлар» ұйымының өкілдері Президент мүбәрактың тез арада тақтан кетуін талап етуін тоқтатпайтынын жеткізді. Себебі сан жылдар бойы саяси партия ретінде мойындалмай келген «мұсылман бауырларына» енді ресми түрде тіркеліп қана қоймай, биліктің бір құлағына ие болуға жақсы мүмкіндік пайда болғандай. осы себепті де «мұсылман бауырлар» ұйы мы «миллиондар шеруі» атанып кеткен халық көтерілісінің бәсеңдеп қалуына мүдделі емес. дегенмен мысыр жұртын дүрліктірген қақтығысқа бір ғана ұйым не- месе бір ғана фактор себеп болды деп айта алмаймыз. «мұсылман бауырларынан» бөлек, биліктің мазасын қашыруға маГатЭ-нің бұрынғы басшысы, нобельдік сыйлықтың иегері мұхаммед әл-Барадеи де атсалысты. алайда оның және оны қолдайтын халықтың ұстанымы «мұсылман бауырларынан» өзгешелеу, яғни батыс ұстанымдарына көп сәйкестенеді.
жүктеу/скачать 4,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|