Республикасы білім және ғылым министрлігі ұлттық білім беру статистикасы және бағалау орталығЫ

TIMSS-
2011 Ұлттық есебі  
 
163 
 
Жер  құрылымы  және  физикалық 
сипаттамасы 
1.
 
Жер қабықшасының құрылымы 
және физикалық ерекшеліктері, 
Қабықша және ядро (жер сілкінісі, 
вулкандар). 
2.
 
Тауларды, 
минералдарды, 
топырақты 
және 
оның 
формациясын сипаттау.  
Литосфера. 
Жер 
құрылымы. 
Географиялық    қабықша.  Географиялық 
қабықша түсінігі және оның заңдылығы. 
Жердің табиғи кешені.  
Сәйкес 
 
Жер үрдістері, циклы және тарихы 
1.
 
Таулар  
2.
 
Энергия  көзі  ретінде  күнге 
қатысты, 
табиғаттағы 
су 
айналымы  үрдісінің  диаграммасы 
немесе 
оны 
сипаттауы, 
бұлттардың рөлі. 
3.
 
Жоғарлатуына 
және 
өзгермеуіне, 
географиясына 
қатысты  климатты  салыстыру 
(
ұзақ  мерзімді  және  қысқа 
мерзімді  климаттық  өзгеріс,  ауа 
райы 
мәліметтерін/картаны 
түсіндіру). 
 
Литосфера.  Жер  қабыршағы  және  оның 
түрлілігі.  Материктер  мен  теңіздер. 
Қазақстанның  таулары:  Орал,  Алтай, 
Жоңғар  Алатауы  Саур  Тарбағатай, 
Солтүстік 
Тянь-Шань. 
Физико-
географиялық  орналасуы.  Геологиялық 
құрылымы  және  оның  қабыршақ 
ерекшелігіне  әсері    және  пайдалы 
қазбалардың орналасуы.  
 
Гидросфера  және 
оның  құрамы.  Су 
айналымы.  
Гидросфера  және 
оның 
құрама 
бөліктері. 
Су 
қасиеті. 
Табиғаттағы 
судың  айналымы, 
оның  маңызы    10 
сынып  курсында 
игеріледі. 
 
Ге
ог
раф
ия
 
Жер ресурстары 
1.
 
Пайдалану және сақтау. 
2.
 
Жаңартылатын 
және 
жаңартылмайтын ресурстар. 
3.
 
Энергияның  әр  түрлі  көзерінің 
артықшылықтары 
және 
кемшіліктері.  
4.
 
Агромәдниеттің  және  жерді 
пайаланудың  кәдімгі  әдістерін 
түсініру. 
5.
 
Таза  су  жетістігін  суреттеу. 
Суды сақтау.  
 
Климат  және  агроклиматтық  ресурстар. 
Климат  тудырушы  факторлар  және 
Қазақстанда климаттың құрылуы. Өзінің 
жрглікті  мекеннің  климаты  және  ауа 
райы.    Максималды  және  минималды 
температура, жауын мөлшері. Халықтың 
өмір 
салтыны, 
денсаулығына, 
шаруашылық  қызметіне  климаттық 
жағайлардың  әсер  етуі.  Агроклиматтық 
ресурстар. Қазақстанның агроклиматтық 
картасы. 
Ішкі 
сулар 
және 
су 
ресурстары.табиғатта 
және 
шаруашылықта 
судың 
рөлі.  
Мелиорация.  Суларды  пайдалану  және 
олардың  сапасы  мен  көлмін  сақтаудың 
жолдары.  Өз  мекеніңдегі  сулар  және  су 
ресурстары, оларды қорғау.  
Сәйкес 
 
Күн 
жүйесіндегі 
және 
Ғаламшардағы Жер. 
1.
 
Қозғалысқа, Жерің қашықтығы 
және  өлшеміне,  Айға  және  күн 
жүйесінің  басқа  да  енесіне 
қатысты жер бетінде болып жатқн 
құбылыстарды түсіндіру.  
2.
 
Жердің,  Айдың  және  басқа  да 
планетаның 
физикалық 
ерекшелігін салыстыру.  
3.
 
Күн 
жүйесіндегі 
гравитацияның рөлі.  
 
Жұлдыздар  жүйесі.  Күн    -  бізге  жақын 
жұлдыз. Күн жүйесі. Жер және басқа да 
Күн  жүйесінің  планетасы.  Аспан 
жарықтығының 
(Күн, 
жұлдыз) 
қозғалысы. Ғаламды зерттеу. 
Жер  –  Күн  жүйесінің  планетасы.  Жер 
ғаламшардың бір бөлігі. Күн жүйесіндегі 
Жердің  қалпы.  Жердің  өлшемі.  Жердің 
ось  арқылы  айналуы.  Күн  арқылы 
Жердің  қозғалысы.    Жердің  жасанды 
серігі. Жерді және ғаламды зерттеу. Жер 
туралы білімнің дамуы.   
 
Сәйкес 
 
Дерекнама: Білім жетістіктерін бағалау жөніндегі қауымдастықтың TIMSS-2011 Халықаралық есебі 
 

TIMSS-
2011 Ұлттық есебі 
164 
Мысалы,  «Генетикалық  материал  арқылы  тұқым  қуалаушылық» 
тақырыбындағы  (қызмет  түрі  «Қолдану)  оқушының  логикалық  ойлау  
қабілетін  және  терең  білім  қорын  пайдалануын  тексеріп  қана  қоймайды, 
сонымен  қатар  сұрақтың  алғашқыда  жеткілікті  түрде  қиын  емес  екендігінің 
шешімнің ғылыми негізделуін талап етеді (3.2.4 сурет). 
 
3.2.4. сурет.  №4 тапсырма 
 
Суретте  Мэнкс тұқымды екі мысық көрсетілген.бұл тұқымды мысықтарда құйрықтары жоқ 
немесе құйрықтары өте қысқа. 
 
 
 
Бата-аналарының екеуі де Мэнкс тұқымынан болғандықтан, олардың орнында өсетін марғауларының 
құйрықтары ұзын болуы мүмкін бе? 
Бір торды көрсетіңіз. 
 
Ия 
         Жоқ 
 
Өзіңіздің жауабыңызды түсіндіріңіз. 
1.
 
Себебі олардың тұқымында – қысқа құйрыққа ие болуы. 
2.
 
Себебі бұл мысықтарда ұзын құйрықтары жоқ, олар өздерінің марғауларына ұзын 
құйрыққа жауаптылық тұқымын бере алмайды. 
Қазақстандық  сегізінші  сынып  оқушыларының  осы  тапсырманы 
орындаудың орта пайызы 49,5% құрады.  Жоғары нәтижені Сингапур - 59,1% 
және  Англия- 59,7%оқушылары көрсетті. 
TIMSS-
2011  Құрылымдық  бағалауына  сәйкес  негізгі  мектеп  білімінің 
тақырыптар  санының  сәйкестігін  көрсете  отырып,    Қазақстанда  ауытқулар 
анықталмады  (3.2.15кесте).  Қосымшада  (3.2.4кесте)  зерттеуге  қатысушы 
барлық елдер туралы толық ақпарат берілген.  
3.2.15. 
кесте. TIMSS – 2011 Құрылымдық бағалауының сәйкестігі жаратылыстанутақырыптар 
санынегізгі мектеп 
 
Страна 
Барлық 
тақырыптары 
(20 ) 
Биология 
(7) 
Химия 
(4) 
Физика 
(5) 
География 
(4) 
Бар
лы
ғы
на 
неем
есе 
бар
лы
ғы
на 
дер
лк
 
оқ
уш
ы
лар
ға 
оқ
ы
ты
латы
н 
тақ
ы
ры
птар
 
Тек
 аса 
қаб
іл
етті
 оқ
уш
ы
ла
рға
 ға
на
  
оқ
ы
ты
латы
н 
тақ
ы
ры
птар
 
8 с
ы
ны
пт
ы
ң б
іл
ім б
ер
у к
ур
сы
на
 
енг
із
іл
ме
ге
нд
ер
 
Бар
лы
ғы
на 
неем
есе 
бар
лы
ғы
на 
дер
лк
 
оқ
уш
ы
лар
ға 
оқ
ы
ты
латы
н 
тақ
ы
ры
птар
 
Тек
 аса 
қаб
іл
етті
 о
қу
ш
ы
лар
ға 
ған
а 
 
оқ
ы
ты
латы
н 
тақ
ы
ры
птар
 
8 с
ы
ны
пт
ы
ң б
іл
ім б
ер
у к
ур
сы
на
 
енг
із
іл
ме
ге
нд
ер
 
Бар
лы
ғы
на 
неем
есе 
бар
лы
ғы
на 
дер
лк
 
оқ
уш
ы
лар
ға 
оқ
ы
ты
латы
н 
тақ
ы
ры
птар
 
Тек
 аса 
қаб
іл
етті
 о
қу
ш
ы
лар
ға 
ған
а 
 
оқ
ы
ты
латы
н 
тақ
ы
ры
птар
 
8 с
ы
ны
пт
ы
ң б
іл
ім б
ер
у к
ур
сы
на
 
енг
із
іл
ме
ге
нд
ер
 
Бар
лы
ғы
на 
неем
есе 
бар
лы
ғы
на 
дер
лк
 
оқ
уш
ы
лар
ға 
оқ
ы
ты
латы
н 
тақ
ы
ры
птар
 
Те
к 
аса 
қаб
іл
етті
 о
қу
ш
ы
лар
ға 
ған
а 
 
оқ
ы
ты
латы
н 
тақ
ы
ры
птар
 
8 с
ы
ны
пт
ы
ң б
іл
ім б
ер
у к
ур
сы
на
 
енг
із
іл
ме
ге
нд
ер
 
Бар
лы
ғы
на 
неем
есе 
бар
лы
ғы
на 
дер
лк
 
оқ
уш
ы
лар
ға 
оқ
ы
ты
латы
н 
тақ
ы
ры
птар
 
Тек
 аса 
қаб
іл
етті
 о
қу
ш
ы
лар
ға 
ған
а 
 
оқ
ы
ты
латы
н 
тақ
ы
ры
птар
 
8 с
ы
ны
пт
ы
ң б
іл
ім б
ер
у к
ур
сы
на
 
ен
гі
зі
лм
еге
нд
ер
 
Финляндия 
15 
0 
5 
3 
0 
4 
4 
0 
0 
4 
0 
1 
4 
0 
0 
Гонконг 
18 
0 
2 
7 
0 
0 
2 
0 
2 
5 
0 
0 
4 
0 
0 
Сингапур 
14 
0 
6 
4 
0 
3 
4 
0 
0 
4 
0 
1 
2 
0 
2 

TIMSS-
2011 Ұлттық есебі  
 
165 
Корея 
Республикас
ы 
13 
5 
2 
2 
3 
2 
3 
1 
0 
5 
0 
0 
3 
1 
0 
Қазақстан 
20 
0 
0 
7 
0 
0 
4 
0 
0 
5 
0 
0 
4 
0 
0 
 
Дерекнама: Білім жетістіктерін бағалау жөніндегі қауымдастықтың TIMSS-2011 Халықаралық есебі  
 
Елдер  бойынша  пәнді  игеруге  берілетін  сағат  санынан  оқушылар 
нәтижелерінің  тікелей  тәуелділігі  анықталмады.  Мысалы,  Сингапурда  4 
сыныпта  жылына  математиканы  игеруге      TIMSS-2011  рейтингісінің  бірінші 
ұстанымымен 208 сағаттан артық беріледі, С ал Солтүстік Ирландияның оқу 
бағдарламасында - 232 (6 орын)математикадан ең көп сағат саны айқындалды. 
Қазақстанда - 140 сағат в 4 сыныптарда және  117 сағат 8 сыныптарда (3.2.5-
3.2.6  сурет).  Қатысушы  елдер  бойынша  толық  ақпарат  Қосымшада 
көрсетілген (3.2.5-3.2.8 кесте). 
 
3.2.5. 
сурет. Жылдық жүктеме математика 
 

TIMSS-
2011 Ұлттық есебі 
166 
 
Дерекнама: Білім жетістіктерін бағалау жөніндегі қауымдастықтың TIMSS-2011 Халықаралық есебі 
 
 
3.2.6.  сурет. Жылдық жүктемежаратылыстану 
 

TIMSS-
2011 Ұлттық есебі  
 
167 
 
 TIMSS-
2011 білім беру жетістіктерін бағалау бойынша Қауымдастықтың халықаралық есебі  
Осы тұрғыда,  жаратылыстану-математикалық бағыттағы мектептік білім 
берудің  мазмұнының  талдауы    TIMSS-2011  зерттеуінің  жетекші  қатысушы 
елдері  өкілдерінің  оқу  үрдісінің  нормативтік  базасын  жүзеге  асырудағы 
сұрақтарды реттеудің жеткілікті түрде нәтижелілігі туралы растайды.   
Математика  және  ғылыми  жаратылыстану        зерттелуші  елдерде  және 
көшбасшыларында Қазақстандағы сияқты міндетті түрде игерілетін пәндердің 
тізіміне  енгізілді.    Оқу  бағдарламасының  ерекшелігі  «Ғылыми  зерттеулер», 
«Жобалау», «Презентация», «Ойлау дағдылары және әдістері», «Қызмет ету», 
«Денсаулықты  қорғау»,  «Модель  және  мәселелерді  шешу»  (Сингапур,  Корея 
Республикасы,  Гонконг  және  Финляндия)  сияқты  арнайы  блоктарды  енгізу 
арқылы алынған білімді қолдану және бекіту артықшылығы болып табылады. 
Бұл,  әрине,  білім  беру  үрдісінің  нәтижелілігін  және  ұлттың  белсенді 
дамуының өсуін қамтамасыз етеді. 
 
 

TIMSS-
2011 Ұлттық есебі 
168 
ҚОРЫТЫНДЫ 
 

 
TIMSS-
2011  бағалау  құрылымы  тұлғаның  толық  дамуы  үшін  қазіргі 
кезгі білім беруге қажетті ең маңызды аспектілерді бейнелейді. 
 

 
Қазақстандық бастауыш сынып оқу бағдарламасына математика саласы 
бойынша  33%  тест  тапсырмаларына,  сегізінші  сыныпта  -  5%, 
жаратылыстану - 24% және сәйкесінше 3% сәйкес келмейді. 
 

 
Математика  бойынша,  сол  сияқты  жаратылыстану  бойынша  барлық 
елдерде  білім  берудің  мазмұны  оқу  бағдарламасымен  және/немесе 
Ұлттық оқу жоспарымен анықталынады.  
 

 
Зерттеу  Қатысушы  елдерның  білім  беру  бағдарламасы  жаратылыстану-
математикалық блог бағытындағы тақырыптылықпен ерекшелінеді.   
 

 
Қазақстандық 
мектептік 
білім 
берудің 
мазмұны 
артық 
«теорияландырылуымен» сипатталады. 
 

 
Жақсы  нәтижелерді  жаңа  білім  беру  бағдарламаларын  және 
біріктірілген курстарды енгізген елдер көрсетті. 
 

 
Пәнді игеруде бөлінген сағат санына оқушылар нәтижеліерінің толық 
тәуелді болуы анықталмады.  
 

 
Елдің  оқу  жоспарында  тақырыптың  болмауы    оқушылардың 
тапсырманы орындай алмағандықтарын білдірмейді. 
 

 
Білім  берудің  деңгейлік  саясатын  жүзеге  асыру  білім  беруде  мүмкін 
болатын ауытқуларды болдырмайды.  
 

 

ОҚУШЫЛАРДЫҢ АЙМАҚ ШЕГІНДЕГІ КӨРСЕТКІШТЕРІ 
4-БӨЛІМ

 

TIMSS-
2011 Ұлттық есебі 
172
 
4 
БӨЛІМ. ОҚУШЫЛАРДЫҢ АЙМАҚ ШЕГІНДЕ КӨРСЕТКІШТЕРІ
 
4.1.
 
4 сынып оқушыларының нәтижелері
 
Қазақстанның  4  сынып  оқушыларының  математикалық  және  ғылыми 
жаратылыстану  дайындық  зерттеулеріне  қатысулары  үшін  барлық  республика 
аймақтарынан4 385    мектеп  оқушысы  іріктелінді.  Зерттеу  қатысушылардың  ең  көп  саны 
Оңтүстік Қазақстан (754), Алматы (486), Қарағанды (366), Жамбыл (329) облысының және 
Алматы қаласының (405) оқушыларымен ұсынылды (4.1.1 сурет).
 
4.1.1. Сурет. Зерттеуге қатысушылардың контингенті / 4 сынып/ адам 
 
 
 
 
 
TIMSS-2011 
Зерттеу  қатысушылардың    маңызды  бөлігін  қазақ  тілінде  білім  алатын 
оқушылар - 60,7% (2 660 адам) құрады ( 4.1.1кесте).
 
 
4.1.1. Кесте. Зерттеу қатысушыларының контингенті/ 4 сынып / адам / аймақ
 
 
 
Аймақ
 
Білім берілетін тіл
 
 
Барлығ
ы
 
Олардың ішінде:
 
қазақша
 
орысша
 
ұлдар
 
қыздар
 
Ақмола 
71 
71 
142 
77 
65 
Ақтөбе 
192 
40 
232 
115 
117 
Алматы  
309 
177 
486 
251 
235 
Атырау 
56 
137 
193 
93 
100 
ШҚО 
101 
177 
278 
155 
123 
Жамбыл 
257 
72 
329 
170 
159 
БҚО 
98 
0 
98 
51 
47 
Қарағанды 
82 
284 
366 
186 
180 
Қостанай 
69 
128 
197 
94 
103 

TIMSS-2011 
Ұлттық есебі  
 
173
 
 
   
 
 
Қызылорда 
234 
18 
252 
130 
122 
Маңғыстау 
169 
48 
217 
117 
100 
Павлодар 
95 
73 
168 
84 
84 
СҚО 
0 
78 
78 
46 
32 
ОҚО 
624 
130 
754 
377 
377 
 
Алматы қ. 
194 
211 
405 
192 
213 
 
Астана қ. 
109 
81 
190 
91 
99 
ҚазақстанРеспубликасы 
2 660 
1 725 
4 385 
2 229 
2 156 
 
TIMSS-
2011  зерттеу  нәтижелерінің  талдауы  қазақ  тілінде  білім  алатын  мектептің 
төртінші сынып оқушыларының тест тапсырмасын орындаудың пайызы орыс тілінде білім 
алатын  мектеп  оқушыларымен  салыстырғанда    9%-ға  және  орта  республикалық 
көрсеткіштен  4,5% төмен екендігін көрсетті (4.1.2 сурет).
 
 
4.1.2. Сурет. Тапсырманы орындау пайызы/ 4 сынып / оқытылатын тіл / республика 
 
Сонымен  қатар,  жеке  аймақтарда  қазақ  тілінде  білім  алатын  мектептердің  тест 
тапсырмасын  орындау  пайызы  республика  бойынша  орта  көрсеткішке  қарағанда  жоғары. 
Мысалы,қазақ  тілінде  білім  алатын  Ақтөбе  облысының  мектебі  (192  адам)  тест 
тапсырмасын  орындау  санының  пропорционал  арақатынасымен    (49%  және  сәйкесінше 
44%),  Алматы  қаласының  (194  адам)  жастас  оқушыларының  көрсеткіштерімен 
салыстырғанда 5% жоғары нәтижені көрсетті. 
 
Ақмола облысында қазақ және орыс тілінде білім алатын оқушылардың (71 оқушы) 
тең  санымен  орыс  тілінде  білім  алатын  оқушылардың    (62,2%)  көрсеткіштері    16,9%-ға 
жоғары.
 
Шығыс Қазақстан (66%) облысының орыс тілінде білім алатын мектептің төртінші 
сынып оқушыларының көрсеткіштері  оқушылардың тең деңгейдегі арақатынасымен (177 
адамнан) Алматы облысының (47,4%) көрсеткіштерінен 18,6% жоғары.
 
Зерттеуге  Батыс  Қазақстан  облысынан  тек  қазақ  тілінде  білім  алатын  4  сынып 
оқушылары,ал    Солтүстік  Қазақстан  облысынан  тек  –  орыс  тілінде  ғана  білім  алатындар 
қатысқандығын атап өткен жөн (4.1.3 сурет). 
 
 
 

TIMSS-
2011 Ұлттық есебі 
174
 
А
қмола, 
А
қтөбе, 
Алматы, 
Атырау,  
ШҚО, 
Жамбыл,  
БҚО, 

жүктеу/скачать 6,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: