Республикасы

                                                                                   
ҰЛТТЫҚ
  
БАЯНДАМА
 
 
                                                                                                                                       
Ұлттық
 
білім беру ститистикасы
 
                                                                                                                                                     
және бағалау орталығы
 
109
 
Үздік
 
диплом  алған  колледж  түлектерінің  үлесі  2010  жылғы  деңгейде  қалған 
             
(2010  жылы 
–  11,4%
,  2011  жылы 
–  11,5%
).  Аймақтардағы  көрсеткіш  Астана  қаласы, 
Шығыс Қазақстан, Ақмола облыстарында жоғары әрі мұнда тұрақты жағдай қалыптасқан, 
ал Солтүстік Қазақстан облысындағы көрсеткіш 7,6%
-
дан аспай тұр (2.3.14
-
сурет).
 
2.3.14-
сурет. Үздік диплом алған колледж түлектерінің үлесі, %
 
 
Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері  
 
Белгіленген  жоғары  дәреже  алған  КЛ  түлектері  үлесінің  тұрақты  жоғары 
көрсеткіштері  Павлодар  (30,7%)  облысында,  Астана  (27,4%)  және  Алматы  (27,9%) 
қалаларында.  Оңтүстік  Қазақстан  (5,7%),  Алматы  (5,9%)  және  Қызылорда  (6,3%) 
облыстарында  бұл  көрсеткіш  2010  жылмен  салыстырғанда  төмендеген  (қосымша, 
                 
2.3.8-
кесте).
 
Басқа  өңірлермен  салыстырғанда  республика  бойынша  ең  төменгі  көрсеткіштер 
Маңғыстау (10,1%), Оңтүстік Қазақстан (10,1%) облыстарында, сондай
-
ақ Алматы (10,2%) 
қаласында. (қосымша, кесте
 2.3.8). 
2.3.15-
сурет. Белгіленген жоғары дәреже алған КЛ түлектерінің үлесі, %
 
 
Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері  
 
11,4
11,9
13,2
12
11,4
11,7 13,7
9,5
10,7 10,1
10,1
10,8
8,1
12,7
15
10,2
13,2
10,8
12,8
11,2
12,7
10,7
12,4
10,1
11,2 10,7
9,7
10,9
7,6
13
15
11,6
2010
2011
65,4 71,3 61,5 58,5 70,4 58,8
55
63,4
68
44,6 67,1 73,3 66,8 62,7 46,5 60,6 61,4
70,5 72,9
65,9 62,2 63,8
52,6 55,5
63,8 63,4
42,6
68,2 66,9
58,9
48,2
55,1 53,7
60,3
2011
2010

ҰЛТТЫҚ 
 
БАЯНДАМА
 
 
                  
Ұлттық білім беру статистикасы
 
                   
және бағалау орталығы
 
 
110
 
Белгіленген төмен дәреже алған КЛ түлектері үлесінің жоғары көрсеткіші Қостанай 
(9,6%
),  Ақмола  (7,5
%
),  Шығыс  Қазақстан  (7,3
%
)  облыстарында.  Бір
 
пайыздан  төмен 
көрсеткіштер  Қызылорда  (0
%
),  Маңғыстау  (0,3
%
)  және  Жамбыл  (0,4
%
)  облыстарында 
байқалады (2.3.
16-
сурет, қосымша, 2.3.9
-
кесте).
 
2.3.16-
сурет. Белгіленген төмен дәреже алған КЛ түлектерінің үлесі, %
 
 
Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері  
 
 
        
Түлектерді жұмыспен қамту
 
ТжКБ  жүйесі  түлектерінің  бастапқы  әлеуметтену  жағдайын  лайықты  қамтамасыз 
ету  өзекті  мәселелердің  бірі  болып  қала  береді.  Түлектердің  техникалық  және  кәсіптік 
білім беру жүйесінде алған білімі мен еңбек нарығына қажетті білік,  дағдылар арасында 
сәйкессіздік байқалады.
 
ТжКБ ұйымдары түлектерін еңбекпен қамту ісінде әлі де жағымсыз тенденциялар 
байқалады.  Мәселен,  2010  жылмен  салыстырғанда  2011  жылы  бұл  көрсеткіш  0,9%
-
ға 
төмендегенін көреміз (2010 жылы 
– 61,4%
, 2011 жылы 
– 60,3%). 
Аймақтардағы  ТжКБ  тиімділігінің  осындай  маңызы  бар  көрсеткіштерін 
салыстырмалы талдау нәтижесі Қызылорда (42,6
%
) облысы мен Астана (48,2
%
) қаласы 
түлектерінің жартысына жуығы ғана жұмыспен қамтылғанын көрсетеді. 
 
Қызылорда
 
облысында  жұмыспен  қамту  көрсеткіштері  төмен  болып  отыр 
                    
(2010 жылы 
–  44,6%
, 2011 жылы 
–  42,6%
). Бұл көрсеткіш Жамбыл (2010 жылы 
–  58,8%, 
2011 жылы 
–  52,6%
) және Оңтүстік Қазақстан (2010 жылы 
–  62,7%
, 2011 жылы 
–  58,9%) 
облыстарында біршама төмендеген
. 
Еңбекпен қамтудың
 
өсу тенденциясының жоғары көрсеткіші Ақтөбе (2010 жылы 
– 
71,3%
,  2011  жылы 
–  72,9%
)  және  Ақмола  (2010  жылы 
–  65,4%
,  2011  жылы 
–  70,5%) 
облыстарында байқалады (2.3.17
-
сурет, қосымша, 2.3.10
-
кесте).
 
3,7
1,6
1
5,2
6,8
0,3
2,8
2,5
0
28
1,5
1,6
3,4
5,1
4
1,8
7,5
1,6
1
4,3
8,3
0,4
6,6
9,6
0
0,3
1,2
1,8
4,4
7,3
6
1,3
2010
2011

                                                                                   
ҰЛТТЫҚ
  
БАЯНДАМА
 
 
                                                                                                                                       
Ұлттық
 
білім беру ститистикасы
 
                                                                                                                                                     
және бағалау орталығы
 
111
 
2.3.17-
сурет. ТжКБ ұйымдары түлектерін еңбекпен қамту
 
 
Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері  
 
Қоғамдық
 
байланыс жүйесінен  шығып  қалу  қаупіне  ең  көп  ұшырайтын  жастардың 
бөлігі  өндірістік  қызметке  тұрақты  қатысуы  және  шағын  және  орта  бизнес  мекемелеріне 
немесе  стажерлар  мен  оқушыларды  қызметке  алу  келісім
-
шарттарына  бағытталатын 
тағылымдық  құралдарды  қолдануы  арқылы  қарқынды  түзетушілік
 
сипаттағы 
бағдарламаларда мақсатты нысан болуы тиіс.
 
ҚР
 
БҒМ  мәліметтері  бойынша  2011  жылы  ТжКБ  жүйелері  түлектерінің  жалпы 
санынан  60%
-
ы  еңбекпен  қамтылды,  20%
-
ы  ЖОО
-
да  (2010  жылы 
–  31967 
адам,  бұл 
20,3%-
ды  құрайды),  1,6%
-
ы  колледждерде  оқуды  жалғастыруда,  3,4%
-
ы  әскер  қатарына 
шақырылған, 0,9 %
-
ы республикадан тыс жерде (2.3.18
-
сурет).
 
2.3.18-
сурет. ТжКБ оқу мекемелері түлектерін еңбекпен қамту жөніндегі мәліметтер, 2011 ж.
 
 
Дереккөз: ҚР
 
БҒМ мәліметтері  
 
19,9
12
6,6
16,7 11,2 10,1 19,9 19,8 11,9 29,8
6,6
29,6
8,8
16,8 32,4 27,6
20,7
11
5,9
22,4
14,7
21,9 20,9
17,5
6,3
26,8
5,7
30,7
12,4
17
27,4 27,9
2010
2011
138 734
83 591
28 300
2 234
4 779
1 291
18 539
Түлектер саны
Еңбекпен қамтылғаны
ЖОО
-
да білім алушылар
Колледждерде білім алушылар
Әскер қатарына шақырылғандар
ҚР
-
нан тыс жерге кеткендер
Еңбекпен қамтылатындары

ҰЛТТЫҚ 
 
БАЯНДАМА
 
 
                  
Ұлттық білім беру статистикасы
 
                   
және бағалау орталығы
 
 
112
 
ТжКБ жүйесі бітірушілерінің жұмыспен қамтылу мәселесін шешу үшін нарықтың 
маманға деген сұранысын болжаудың  әдіснамасын әзірлеп, сондай
-
ақ оларға 
қызығушылық танытқан мемлекеттік органдардың қатысуымен мансаптық өсу 
орталықтарын құру мүмкіндігін қарау керек. 
 
2011  жылы
 
ТжКБ  ұйымдарына
 
217 
096  білім  алушы  қабылданды  (2010  жылы 
- 
216860), олардың ішінде 123,0 мыңы 
– 
ақылы негізде, 94,1 мыңы 
– 
Мемлекеттік тапсырыс 
бойынша  оқиды.  Осы  орайда  Мемлекеттік  оқу  мекемелеріне  126
 
281  (2010  жылы 
–                  
126 
604), жекеменшік ұйымдарға 90815 талапкер (2010 жылы 
- 
90256) қабылданды.
 
Мемлекеттік  КЛ  және  колледждерге  қабылданған  білім  алушылардың  өңірлердегі 
жоғары  көрсеткіші  Солтүстік  Қазақстан  (82,3
%
),  Қостанай  (74,4
%
)  және  Атырау  (71,8
%) 
облыстарында байқалады. Ал, Алматы (64,1
%
) және Астана (62,6
%
) қалаларында меншік 
нысаны жекеменшік білім ұйымдарына түсу үрдісі байқалады (2.3.19
-
сурет). Қабылданған 
білім  алушылардың  өңірлердегі  көрсеткіші  Жамбыл  1739  адамға  және  Қарағанды 
облыстарында  1385  адамға  күрт  төмендеген  (2010  жылы 
– 
14656,  2011  жылы 
–  12917) 
(қосымша, 2.3.11
-
кесте).
 
2.3.19-
сурет. Меншік нысаны бойынша ТжКБ ұйымдарына оқуға қабылданған адам, 2011 ж.
 
 
Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері  
 
Жұмысшы мамандығының мәртебесін арттыру мақсатында оқушылар арасында 
кәсіби бағдар беру және ақпараттық
-
түсіндіру жұмыстарын күшейтіп, сондай
-
ақ оқытудың 
әдістері мен бағдарламаларынының сабақтастығын қамтамасыз ету қажет. Жергілікті 
атқарушы органдарға 
-
аймақтық қажеттілігін есепке ала 
 
отырып техникалық және 
технологиялық мамандықтар бойынша мамандарды даярлауға мемлекеттік тапсырысты 
қайта қарау
 
ұсынылады
. 
9 662
14 631 14 871
6 228
18 497
12 917
10 386
20 411
11 404
9 741
8 707
10 982
6 356
25 725
23 597
11 008
1 973
Барлығы
Мемлекеттік
Жекеменшік

                                                                                   
ҰЛТТЫҚ
  
БАЯНДАМА
 
 
                                                                                                                                       
Ұлттық
 
білім беру ститистикасы
 
                                                                                                                                                     
және бағалау орталығы
 
113
 
Инженерлік
-
педагогикалық  кадрлар
 
ҚР
 
БҒМ  стартегиялық  құжаттардағы  міндеттерге  сәйкес  экономика  салаларына 
мамандар даярлау инфрақұрылымын дамыту үшін педагог кадрлар құрамын жаңартуды, 
оқу
-
білім процесіне өндірістік оқудың жоғары білікті шеберлерін тартуды талап етеді.
 
2011  жылы  ТжКБ  жүйесінде  45
 
655  педагог  қызметкер  жұмыс  істейді.  Олардың 
көпшілігі колледждерде 
– 35 
641 (78) және КЛ
-
де 
– 10 014 (22). 
Жеке меншік колледждердің жабылуы педагог қызметкерлер санының төмендеуіне 
себеп  болды.  Мәселен,  2010  жылы  олардың  саны  32
 
218  болса,  2011  жылы 
                        
28 
360 адамды құрады. Бұл жалпы көлемнің
 12%-
ын құрайды. Соңғы жылдары төмендеу 
үрдісі байқалады (2.3.20
-
сурет).
 
2.3.20-
сурет. Колледждердегі педагог қызметкерлер, адам
 
 
Дереккөз
: 
ҚР
 
БҒМ мәліметтері
 
Педагог  кадрлар  жалпы  санының  12
%-
ы  (5682  адам)
– 
өндірістік
 
оқу  шеберлері. 
Педагог  кадрлардың  сапалық  көрсеткіштері 
–  527-
сі  жоғары  санатты  және  831
-
і  бірінші 
санатты  оқытушы.  Осыған  байланысты  инженер
-
педагог  кадрлардың  сапалық  құрамы 
жалпы санының 24 %
-
ын құрайды. 
 
Колледждерде  өндірістік  оқу  шеберлерінің  сапалық
 
құрамы  2010  жылмен 
салыстырғанда 1,2 %
-
ға төмендеген (2010 жылы 
– 
26,3%, 2011 жылы 
– 
25,1%). Керісінше 
бұл  көрсеткіш  КЛ
-
де  өткен  жылмен  салыстырғанда  3,7  %
-
ға  артты  (2010  жылы 
–                  
20,9%, 2011 жылы 24,6%) (2.3.21
-
сурет).
 
2.3.21-
сурет. ТжКБ ұйымдарындағы
 
өндірістік оқу шеберлерінің сапалық құрамы
 
 
Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері
 
33 096
32 218
28 360
2009 жыл
2010 жыл
2011 жыл
26,3
20,9
25,1
24,6
колледждер   
кәсіби лицейлер
2010 жыл
2011 жыл

ҰЛТТЫҚ 
 
БАЯНДАМА
 
 
                  
Ұлттық білім беру статистикасы
 
                   
және бағалау орталығы
 
 
114
 
Колледждерде жоғары және бірінші санатты оқытушылардың азаюы еңбекақының 
төмендігіне  және  оқу  жүктемесі  көлемінің  нормативті  реттелуіне  байланысты 
                        
(1,5 
мөлшерінен көп емес). Өндірістік оқу шеберлерінің сапалық құрамын салыстырмалы 
талдау нәтижесі бұл көрсеткіштің өсу тенденциясы болмашы екенін көрсетеді. 2010 жылы 
колледждер  жүйесінде  жоғары  санатты  оқытушылардың  үлесі  9,6%
-
ды,  2011  жылы 
       
10,1%-
ды  құрады.  Осыған  ұқсас
 
жағдай  2010  жылы  КЛ
-
де  12,9  %  болса,  2011  жылы
         
9,8%-
ды  құрады.Осыған  байланысты  колледждерде  өндірістік  оқу  шеберлерінің  сапалық 
құрамы КЛ
-
ге қарағанда 0,5 %
-
ға жоғары (2.3.22
-
сурет, қосымша, 2.3.12
-
кесте).
 
2.3.22-
сурет. ТжКБ ұйымдарындағы өндірістік оқу шеберлерінің сапалық құрамы, 2011 жыл
 
 
Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері
 
КЛ  оқытушыларының  жалпы  сапалық  құрамнан  2,6%
-
ға  төмендегені  байқалады. 
Мәселен, 2011 жылы бұл көрсеткіш 43,7%
-
ды, 2010 жылы 46,3%
-
ды құрады. Осы орайда 
жоғары  санатты  оқытушылардың  үлесі  0,6
%-
ға  артты,  керісінше  бірінші  санатты 
оқытушылардың 
сапалық 
құрамының 
көрсеткіші 
3,2 
%
-
ға 
төмендеді.
                           
(2.3.13-
кесте,
 
2.3.23 сурет)
 
2.3.23-
сурет. КЛ оқытушыларының сапалық құрамы, %
 
 
Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері
 
10,1
15
9,8
14,8
жоғары санатты
бірінші санатты
колледждер   
кәсіби лицейлер
22,8
23,5
23,4
20,3
жоғары санатты
бірінші санатты
жоғары санатты
бірінші санатты
2010 жыл
2011 жыл

                                                                                   
ҰЛТТЫҚ
  
БАЯНДАМА
 
 
                                                                                                                                       
Ұлттық
 
білім беру ститистикасы
 
                                                                                                                                                     
және бағалау орталығы
 
115
 
Осы білім деңгейіндегі педагог кадрлардың жеке жауапкершілігінің артуына сәйкес 
еліміздің
 
экономика  саласын  дамыту  үшін  жоғары  білікті  мамандар  даярлауда  ТжКБ 
жүйесіне қойылатын талаптар өскендігін көрсетеді.
 
Оқу  мекемелерінде  кадр  құрамының  қартаю,  жоғары  білікті  және  болашағы  бар 
оқытушылардың  жұмыстан  кету  үрдістері  сақталуда.  Еңбекақының  төмендігі  және 
техникалық,
 
кәсіптік білім беру жүйелерінің педагог қызметкерлеріне арналған әлеуметтік 
пакеттің  жеткіліксіздігі  салдарынан  жас  мамандардың  келуі  бәсеңдеді.  Өндірісте 
тағылымдамадан  өту  жүйесі  жоқ  және  арнайы  пән  оқытушылары  мен  өндірістік  оқу 
шеберлерінің  біліктіліктері арттырылмайды.
 
ТжКБ (колледждер) ұйымдары педагог қызметкерлерінің жас көрсеткіштерін талдау 
нәтижесі  55
-
тен  64  жасқа  дейінгі  оқытушылар  үлесі  2,1%
-
ға  төмендегенін  көрсетті. 
               
64  жастан  асқан  педагогтер  үлесінің  көрсеткіші  өткен  жылғы  деңгейде  қалған 
                     
(2.3.24-
сурет).
 
2.3.24-
сурет. Жас шамасы көрсеткіштері бойынша ТжКБ ұйымдары педагог қызметкерлерінің үлесі, %
 
 
Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері
 
Сонымен  қатар    «25
-
ке  дейінгі»  жас  категориясындағы  педагог  қызметкерлердің 
үлесі 0,6 %
-
ға (2010 жылы 
– 11,5%
, 2011 жылы 10,9
%), «25-
тен 34 жасқа дейінгі» 2,6%
-
ға 
(2010 жылы 
– 29,3%
, 2011 жылы 
– 26,7%), «35-
тен 44 жасқа дейінгі» 0,5%
-
ға (2010 жылы 
– 
22,5%
, 2011 жылы 22,0
%
) төмендегені байқалады.(қосымша, 2.3.15
-
кесте).
 
Республиканың  индустриалды
-
инновациялық  дамуы  үшін  мамандар  даярлауға 
қойылатын  жаңа  талаптар  ТжКБ  жүйесінің  инженерлік
-
педагогикалық  кадрлар  біліктілігін 
тұрақты арттыруды талап етеді.
 
2011  жылы  ТжКБ  жүйесінде  6270  инженер
-
педагог  қызметкерлер(ИПҚ)  біліктілігін 
арттырды,  оның  ішінде  1324
-
і  РБ  есебінен  өтті.  Кәсіби жоғары  дайындық деңгейін  талап 
ететін  өзгермелі  әлеуметтік
-
экономикалық  талаптар  мен  міндеттерге  байланысты  ТжКБ 
жүйесі  педагог  кадрлары  біліктіліктерін  Облыстық  біліктілікті  жетілдіру  институттарында, 
Республикалық білім беру жүйесіндегі жетекшілер мен ғылыми педагог кадрлар біліктілігін 
арттыру институтында, өңіраралық, өңірлік және шетел орталықтарында, семинарлар мен 
курстарда үздіксіз арттырады (2.3.25
-
сурет). 
 
11,5
29,3
22,5
22
12,2
2,4
10,9
26,7
22
23,6
14,3
2,4
25 жасқа дейін
25-
тен 34 жасқа 
дейін
35-
тен 44 жасқа 
дейін
45-
тен 54 жасқа 
55-
тен 64 жасқа 
дейін    64 
жастан жоғары
2010 жыл
2011 жыл

ҰЛТТЫҚ 
 
БАЯНДАМА
 
 
                  
Ұлттық білім беру статистикасы
 
                   
және бағалау орталығы
 
 
116
 
2.3.25-
сурет. Инженер
-
педагог қызметкерлер біліктілігін арттыру, адам, 2011 жыл
 
 
Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері
 
 
Экономика сұраныстарына сай ТжКБ мазмұнын жаңарту
 
Білім  беруді  дамытудың  2020  жылға  дейінгі  Мемлекеттік  бағдарламасына  сәйкес 
қоғамның  және  экономиканың  индустриалды
-
инновациялық  дамуының  сұраныстарын 
және  әлемдік  білім  кеңістігіне  кірігуін  ескере  отырып,  ТжКБ  жүйесін  жаңартудың  басты 
міндеттерінің бірі техникалық және кәсіптік білім мазмұнының құрылымын жаңарту болып 
табылады.
 
Осы  бағытта  жасалатын  алғашқы  қадамдардың  бірі 
– 
салалық  кеңестер, 
қауымдастықтар  мен  ірі  компаниялар,  оқу
-
әдістемелік  бірлестіктер  мен  ТжКБ  оқу 
мекемелерінің  ұсыныстарын  ескере  отырып,  техникалық  және  кәсіптік,  орта  білімнен 
кейінгі білім кәсіптері мен мамандықтар Жіктеуішіне өзгерістер енгізу («Техникалық және 
кәсіптік,  орта  білімнен  кейінгі  білім
, 
Кәсіптер
 
мен  мамандықтар  жіктеуіші»  2011  жылғы 
               
18 наурыздағы Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі 
Техникалық реттеу және метрология комитеті төрағасының № 115 бұйрығымен бекітілді).
 
2011  жылы  халықаралық  сарапшылар  мен  жұмыс  берушілердің  қатысуымен 
құзыреттіліктер
 
шеңберінде  Мемлекеттік  жалпыға  міндетті  білім  стандарттары (МЖМБС) 
әзірленді.  Құзыреттілік 
– 
маманның  білім,  білік  және  тәжірибе  бірлігінің  аясында  кәсіптік 
міндеттердің  белгілі  бір  жиынтығын  шешу,  әрекет  ету,  жүріп  тұру  дағдыларының 
қабілеттілігі.  Жаңа  МЖМБС  еңбек  нарығының  сұраныстары  мен  бір  мамандық  бойынша 
бірнеше біліктілік деңгейін алу мүмкіндігіне бағытталған.
 
1000
300
3595
39
117
439
157
98
525
Ө
ңі
рарал
ы
қ 
орт
ал
ы
қт
ар
БЖ
 Р
БА
И
О
бл
ы
ст
ы
қ 
БАИ
Ш
ет
ел
 орт
ал
ы
қт
ары
Көш
пел
і к
урс
тар
Ө
ңір
лік
 о
қу
 
орт
ал
ы
қт
ары
МЖ
МБ
С
 
құ
рас
ты
ру
ш
ы
лары
на 
арн
ал
ған
 с
ем
ин
арл
ар
"Әділе
т"
 о
қу
 о
рт
алы
ғы
Бас
қа 
оқ
у 
орт
ал
ы
қт
ары

                                                                                   
ҰЛТТЫҚ
  
БАЯНДАМА
 
 
                                                                                                                                       
Ұлттық
 
білім беру ститистикасы
 
                                                                                                                                                     
және бағалау орталығы
 

жүктеу/скачать 7,73 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: