Республикасы
Жер шарындағы «Парниктік эффект»
жүктеу/скачать 1,42 Mb.
|
Мусина Р. Т., Кейкин Е. К., Сарсембаева А. Ш
Жер шарындағы «Парниктік эффект».Жылу газдары әсерінен жылу балансының өзгеру нәтижесіндегі жер шарының әлемдік температурасының жоғарлауының мүмкіндігі «парниктік эффект» деп аталады. Американ экологы Б.Небел климаттың жылу мүмкіндігін, яғни «жылу эффектісін» болашақтағы орасан зор катастрофа ретінде қарастырады. Егер 60 млн. жыл бұрын болған катастрофа, Небел пікірінше, жануарлар мен өсімдіктердің тұтастай жойылып кетуіне себеп болса және осы катастрофаның болуыың жер бетіне ірі астероидтың түсуінен болса, ол климат өзгеруіне байланысты катастрофада жеке ағзалар тобына немесе экожүйеге ғана емес, бүкіл биосфераға қауіпті. Негізгі жылу газына көміртегі оксиді жатады және «парниктік эффектісінің» 50-65% құрайды. Басқада жылу газдарына метан(20%) , азот оксидтері (5%), озон, фреондар (хлорфтар, көміртектер) және басқа газдар (10-25% жылу эффектік газдар). Барлығы 30% жылу газдары белгілі. Жылу газдарының жылыту эффектісі атмосферадағы санына ғана емес, бір молекулаға әсер ету белсенділігіне де байланысты. Мыс: СО2 -1; метан үшін 25 тең, азот оксидтері үшін -165, фреондар үшін -11мың . Алынған мәліметтер бойынша жылу газдары әсерінен жердегі ауаның орташа жылдық температурасы соңғы жүзжылдықта 0,3-0,60С көтерілген. ғ-да планетаның орташа жылдық t0- сы әртүрлі жерлерде 1-3,50С көтерілуі мүмкін. Болжам: егер мұхит деңгейі 1,5-2 м. көтерілсе, құрлықтың 5млн.км2 жері су басып кетеді.Бірақ бұл аудан көп емес(құрылықтың 3% ғана құрайды. Болжам: климаттың жылуы ауа-райының тұрақсыздануына табиғи зоналардың шекараларының ауысуына, шторм мен ураганның көбеюіне , жануарлар мен өсімдіктерінің жойылуының жылдамдауына әкеліп соғады. Мәңгі қатып жататын топырақтардың ауданы кішірейіп, олардан ( әсіресе бетпақты территориялардан) метан көп бөлінеді, ал ол жылу эффектісін күшейтеді. Осылардың барлығы 1979ж. Торонтодағы Халықаралық конференцияда климаттың өзгеру мәселесі бойынша келесідей пікірді туғызды: «парниктік эффектісінің соңғы салдарын әлемдік ядролық соғыспен салыстыруға болады» - деген. Атмосферадағы СО2 енуінің негізгі техногендік көзін органикалық жанармайларды жағу болып табылады. Қазіргі кезде тек жылу энергетикасына атмосфераға жылына бір адамға 1т. көміртек енеді. Болжаулар бойынша XXI ғ-ң бірінші жартысында С енуі 10млрд.т. жылына тең болады екен. Климатологтар айтуынша 15-20 млрд.т. жыл бөлінуі өте қалыпты. Атмосферадан С- көміртегінің негізгі шығу факторларына фотосинтез бен мұхиттың сіңіруі жатады. жүктеу/скачать 1,42 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|