Резуанова ғалияпану кабиевна
жүктеу/скачать 4,05 Mb. Pdf көрінісі
|
| жақ
, сүрінбес тұяқ болмайды. Тырнақ, тұяқ тура мағынасында анотомиялық атау, ал тұяқ, тырнақ, перзент, бала, ұрпақ, адам дегендер синекдоха әдісімен жасалып синонимдік қатар ішінен орын алып тұр. Осы сияқты: Жабдық - керек-жарақ - құрал сайман - әбзел Жабдық - дүние - мүлік Жабдық - түрлі тетік - бөлшек Жабдық - қажетті нәрсе - бұйым Жабдық - мал-мүлік - керек-жарақ Жабдық - қару жарақ - құрал дегендер де жалпы ұғымды білдіретін сөз нақты затты атау үшін де жұмсалғандығын көреміз. Ал: Төркін - туған-туысқан - ел жұрт Төркін - түпкі негіз - бастау - арқау дегенде керсінше жеке атаудың жалпы ұғымға ауысуы сияқты мәселелерде кездеседі. Алайда сөздің көп мағыналылығын жасаудың тағы бір түрі қызмет бірлігі тәсілі болғанмен де, синонимдік қатарды дамытуда өз үлесін қоса алмайтындығын байқадық. Айқынырақ айтсақ, сөздің көп мағыналығын тудырып, соның негізінде синонимдік қатарды көбейтуде метафора мен метонимияның рөлі ерекше, яғни көбінесе бүл екі тәсіл қызмет етсе, синекдоха және қызмет бірлігі тәсілі пассив жұмсалады. Сөйтіп, бұл тәсілдер сөздің мағынасының үстіне тағы бір мағыналар әкеліп қосып отырады да синонимия құбылысымен тығыз қиюласып жатады. Көп мағыналықтың қандай да бір мағынасының көрінісі белгілі бір ұғымды беру үшін қолданыстың бір мағынасына тікелей қатысты болады. 99 Сонымен, синонимдік қатар жүйелік құрылыстан тұратын тарихи қалыптасқан сөздердің синхрониялық тобын құрайды. Ал полисемия синонимиялық қордың дамуына сан жағынан да, сапа жағынан да болса әсер етеді. Олар арқылы синонимдердің саны үздіксіз байып, молайып отырады. |