Ақыл-ой тәрбиесінің құралдары

Баланың  алғашқы  даму  кезеңдерінде  жеке  тәжірибе  – 

айналадағы ортаны танудың маңызды жолы. Алайда көп ұзамай 

бұл  жеткіліксіз  болады.  И.М.  Сеченов  айтқандай,  балаға 

кішкентай  кезінен  басқаның  тәжірибесінің  дайын  формаларын 

іспен  де  сөзбен  де  деткізе  бастайды,  бұл  жерде  бала  барлығын 

өзінің  еңбегімен  үйрене  алмайды.  Бұл  түрлі  іс-қимылдардың, 

оқудың қалыптасуы арқылы болады. 

Мектепке  дейінгі  жастағы  балалардың  іс-әрекеті  мазмұны 

мен  түрлері  бойынша  ерекшеленеді,  және  де  ақыл-ой  дамуына 

әсер  ету  мүмкіншіліктері  бойынша.  Сөзсіз,  түрлі  іс-әрекеттер 

кезінде баланың алдында  түрлі тану міндеттері  тұрады, оларды 

шешу қандай да бір іс-әрекеттің органикалық бөлігін құрайды. 

Әсіресе  мектепке  дейінгі  жастағы  балаларда  күн  тәртібін 

сақтауға байланысты тұрмыстық іс-әрекетке көп уақыт бөлінеді. 

Осы  іс-әрекеттің  мазмұны  сенсорлық  дамуға  аса  қолайлы. 

Жуыну  арқылы  бала  судың  жылысы  мен  суығын  айыра  алады, 

судың басқа да қасиеттерін таниды, сабынның иісін, орамалдың 

құрғақтылығы  мен  ылғалдылығын  сезіне  алады.  Таңғы  аста, 

түскі  аста,  түстен  кейінгі  аста  балаларды  тамақтың,  азық-

түліктің  ерекшеліктерімен,  олардың  дәмімен,  иісімен,  түсімен 

және  тағы  басқалармен  таныстыруға  болады.  Режимді  орындау 

процесінде  балалар  оң  қол,  сол  қол,  аяқ,  артында,  жағында 

сияқты  бағыттарды  орындауда  жаттығады.  Балалардың  өмір 

режимінің  уақытша  белгіленуі  тәулік,  апта  күндері  туралы 

бірінші ұғымдарын игеруге көмектеседі, «қазір», «содан кейін», 

«ерте»,  «кеш»  және  т.б.  білуге  үйретеді.  Балалрды  өзінің  және 

басқалардың уақытын  бағалауға, кешікпеуге,  өзін  тостыртпауға 

үйретеді.  Осымен  оларды  уақыттың  өтіп  кететінін  білуге 

үйретеді. 

Балалар ыдыстың, жиһаздың, киімнің аттарын біле бастайды, 

қандай  материалдан  жасалғанын,  оларды  қолдану  ережелімен 

танысады. Тәжірибелі педагогта балларды тұрмыстық заттармен 

186 

таныстыру  аналитико-синтетикалық  іс-әрекетті  дамытады. 

Жуынуға,  киінуге,  шешінуге,  тамақ  ішуге,  үстел  жасауға  қажет 

іс-қимылдарды  игеру  ойды,  жадын,  зейінін  талап  етеді.  

Тәрбиеші 

балалрдың 

назарын 

ұйымдастырушылыққа, 

үлкендердің  мәдениеттілігіне  назар  аудартады.  Осының 

барлығы  баланың  ой-санасын  кеңейтеді  және  ақыл-ой  дамуына 

мүмкіншілік жасайды. 

Мектеп  жасына  дейінгі  балалрдың  ақыл-ойын  тәрбиелеу 

ойын  түрінде  жүргізіледі.  Арнайы  үлкендермен  құрылған 

ойындарда  түрлі  білімдер,  ойлау  операциялары,  ақыл-ой 

әрекеттері енгізілген, баллар оларды игерулері керек. 

Шығармашылық  ойындарда    балалар  айналадағы  ортадан 

білетіндерін,  бұрын  игерілген  білімдерін  көрсете  алады.  Ойын 

жүктеу/скачать 4,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: