С. Б. Балшыкеев

Әлемнің құрылымы жӛніндегі ілім

жүктеу/скачать 1,13 Mb.

Pdf көрінісі

бет	40/117
Дата	27.09.2023
өлшемі	1,13 Mb.
	#110776

1 ... 36 37 38 39 40 41 42 43 ... 117

3. Әлемнің құ рылымы жӛніндегі ілім
.
Әлем жаратылысының екі
негізі бар: пракрити
(материя және энергия)
және пуруша
(рухани
атомдардан құралған рухани субстрат).
Пракрити – санасыз
шығармашылық энергия; пуруша – санасы бар шығармашылық энергия.
Пракрити мен пурушидің ӛзара қарым-қатынасы алуан тҥрлі Әлем
элементтерін туындатады.

4. Адам туралы ілім.
Адам ӛмірінің мақсаты – пракрити билігінен
қҧтқарылу, сансараны ҥзу
(қайта туу тізбегі),
толық ляззат
(нирвана)
пен
бостандыққа
(мокша)
жету
.
Бҧл мақсатқа жету ҥшін б.з.д. III-IV ғ.ғ.
туындаған йога жҥйелерімен айналысу қажет.
Йоганың бірін-бірі ӛзара толықтыратын тӛрт бағыты бар: джнана-йога
(таным жолы)
,
карма-йога
(әрекет жолы)
,
бхакти-йога
(құдайға деген
сүйіспеншілік),
раджа-йога
(ӛз тәніңе үстемшілік ету жолы)
.
Индуизмның алғашқы тарихын қорытындылай отырып, оның діни-
философиялық негізі ретінде ведалық, сонымен қатар, брахманизм
болғанын айта кеткен жӛн. Сонымен қатар, индуизм ӛзіне қарсы джайнизм,
буддизм, одан әрі сикхизм сияқты діни жҥйелермен кҥрес барысында
туындады, ақырында олар аса кҥрделі және ӛрнекті жҥйенің ықпалына
тҥскен.
Қазіргі заманғы индуизмге политеизм тән, алайда олардың ішінде тек
ҥшеуі ғана ең маңызды қҧдайлардың қатарына жатады:
(тримурти):

а) Брахма
– барлық тірі жанды жаратушы. Ӛзінің Брахман атты
прототипімен салыстырғанда, антроморфты сипаттамалары бар. Бҧл қҧдай

44
ӛзін шығармашылық әрекеттері арқылы білдіреді, ғарыштағы кҥн мен
тҥнді, ӛмір мен ӛлімді, Дҥниенің ӛлімі мен ӛмірін реттейді;
б) Шива
– ӛлім мен кҥйзеліс, ӛзгеріс қҧдайы, тыныштық пен тепе-
теңдіктің қарсыласы, әзәзілдердің дҧшпаны, би мен кӛңіл кӛтеруді ҧнатады.
Шивамен фаллосқа

жүктеу/скачать 1,13 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 36 37 38 39 40 41 42 43 ... 117