С. Д. Якушева педагогикалық шеберліктің негіздері
жүктеу/скачать 4,2 Mb. Pdf көрінісі
|
| КӘСІБИ БІЛІМ ЖӘНЕ
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҚАБІЛЕТТЕР Кәсіби білім - педагогикалық шеберліктің қалыптасу негізі. Оқытушының білімі, бір жағынан, ол беріп жатқан пəнге, екінші жағынан – оқушыларға бағытталған. Кəсіби білімнің мазмҧны оқу пəнін, оның əдістемесін, сонымен бірге педагогика мен психологияны білуді қҧрайды. Кəсіби педагогикалық білімнің маңызды ерекшелігі – кешендігі жəне кіріктіру. Ең алдымен педагогтың бҧл ерекшелігі зерттелетін ғылымдарға синтез жасау. Синтез негізі – педагогикалық міндеттерді шешу, қҧбылыстардың психологиялық болмысын ҧғыну, тҧлғаның қалыптасудың танылған заңдары негізінде өзара əрекеттесу əдістерін таңдау қажеттігін тудыратын педагогикалық жағдаяттарды талдау. Әрбір педагогикалық міндетті талдау педагогтың біртҧтас ретінде көрінетін педагогикалық білімдерінің бҥкіл жҥйесін өзекті етеді. Кешендіктен, жалпылама болғандықтан, басқа педагог-шебердің кəсіби білімі жҧмыстың жеке мəнері сияқты осындай маңызды ерекшелігімен сипатталады. Кəсіби білім негізінде педагогикалық сана-сезім – педагогтың əрекеттері мен қылықтарын анықтайтын қағидалар мен ережелер қалыптасады. Педагог бҥкіл өмірі бойы оқиды, ол туралы «мəңгі тақтаға шақырылған» деп халық арасында айтады. Педагогикалық шеберлікті тек кəсіби білім ғана емес, сонымен бірге педагогикалық әрекетке қабілеттері де қҧрайды. Олар педагогикалық əрекеттердің жетістігіне ықпал ететін психикалық ҥдерістердің өту ерекшеліктеріне көрсетеді. Педагогикалық қабілеттерді талдау бірқатар зерттеулерде көрсетілген. Педагогикалық əрекеттерге қабілеттілікті, кез келген басқалар сияқты, кəсіби оқыту қалай жылдам жҥріп жатқанда, болашақ педагог педагогикалық əрекеттердің тəсілдері мен əдістерін қаншалықты жылдам жəне терең игеруінен табуға болады. М.В.Гамезо мен И.А.Домашенко психология бойынша атласында ерекшеліктер қызметінде көрінетін жəне оның орындалу жетістігін анықтайтын адамның жеке-психологиялық ерекшеліктері болып сипатталады. Ерекшеліктерге білімдерді игеру ҥдерісінің жылдамдығы, тереңдігі, жеңілдігі жəне беріктігі байланысты болады, бірақ олардың өздері оларға шектелмейді. Зерттеулермен қабілеттіктер – өмір бойы білім, олар жеке өмір ҥдерісінде дамитыны, орта мен тəрбие оларды белсенді қалыптастыратыны анықталды. Қабілеттіктер – динамикалық тҥсінік, оларды қалыптастыру ҧйымдастырылған қызмет ҥдерісінде жҥреді 1 . Қабілеттіктер проблемасының терең зерттеуі Б.М.Тепловтың еңбектерінде бар. Оның пікірі бойынша, қабілеттіктер деп, біріншіден, бір адамды екіншіден ажырататын жеке-психологиялық ерекшеліктер аталады, екіншіден, барлық психологиялық ерекшеліктер емес, тек қандай да бір қызметті немесе көптеген қызметтерді орындау жетістігіне қатысы барлары аталады. Ал, ҥшіншіден, «қабілеттік» ҧғымы аталған адамда өңделген білім, біліктілік немесе дағдыларға тірелмейді. Қабілеттіктердің қалыптасуына бірқатар жағдайлар ықпал етеді. Бҧл – теориялық жəне практикалық тəжірибе, білім; нақты мақсаттардың орындалуымен байланысты жəне ойын, оқу, еңбектің алуан тҥрлеріне қатыстыруға байланысты дене жəне ой белсенділігі; байқағыштың, жақсы жады, қиялдау айқындығы. Б.М.Теплов есептегендей, қабілеттіктер ҥнемі даму ҥстінде. Олар тəжірибе барысында дамымайды, бірақ уақыт өте сөнеді. Тек қана музыкада, сурет салуда, техникалық шығармашылықта, математикада жетіле отырып, қабілеттерді тиісті қызметтер қолдауға жəне дамытуға болады 2 . Қабілеттіктер ҥшін бірін-бірі алмастыру, ҥлкен компенсаторлық мҥмкіндіктер тəн. Жалпы қабілеттіктер (салыстырмалы жеңілдігін жəне білімді игеру жəне қызметтің алуан тҥрлерін іске асыру өнімділігін қамтамасыз ететін тҧлғаның жеке қасиеттері); арнайы қабілеттіктерді (қызметтің қандай да бір тҥрінде жоғары нəтижелерге қол жеткізуге көмектесетін тҧлғаның қасиеттері) ажыратады. 1 жүктеу/скачать 4,2 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|