ПЕДАГОГТЫҢ КӘСІБИ ҚҦЗІРЕТТІЛІГІ

кəсіби санасының тиісті элементтерінде де өзгереді (кəсіби 
назары, перцепциясы, есте сақтауы, ойлау, эмоционалды-ерікті 
саласында), ол ауқымды тҥрде кəсіби көзқарасының 
қалыптасуы ретінде де қарастырылуы мҥмкін; 
3) 
қызмет нысанына қатысты субъекті мақсатының тиісті 
қҧрамдастарының өзгеруі, ол келесі салаларда көрінеді: 
- когнитивті – нысан туралы ақпараттану деңгейі, оның 
маңыздылығын тҥсіну дəрежесі; 
-эмоционалды – нысанға деген қызығушылық, өзара 
əрекеттестікке бейімділік жəне қиындықтарға қарамастан, осы 
өзара əрекеттестіктен қанағаттану; 
- практикалық – нысанға ықпал етуге өзінің нақты 
мҥмкіндіктерін тҥсіну
1
. 
Кəсіби қҧзыреттілік – тҧлғаның нысанға, қҧралдарға, 
педагогикалық еңбек шарттарына жəне оқушының тҧлғасында 
ізделіп отырған қасиеттерін қалыптастырудың өнімді ҥлгісін 
қҧруға ерекше сезгіштігінен тҧратын жеке қасиеттерінің 
жиынтығы
2
. 
Мҧғалімнің қҧзыреттілігі (белгілі жағдайлар барысында) 
қызметті ҧзақ орындау ҥдерісінде дамиды. Кəсібиліктің 
қалыптасу бағыты мҧғалімнің қҧзыреттілігін дамыту бағыты 
болып табылады. 
«Педагогтың кəсіби қызметі» жəне «кəсіби қызмет» 
терминдері ортақ бір мағыналы жҥктемені білдіреді, себебі екі 
жағдайда да мəселе мҧғалімнің мамандығы туралы. Осыған 
орай, «педагогтың кəсіби қҧзыреттілігі» жəне «педагогикалық 
қҧзыреттілік» ҧғымдарын синоним ретінде пайдалану мҥмкін 
болады
3
. 
«Педагогтың кəсіби қҧзыреттілігі» ҧғымы мҧғалімнің өзі 
немесе білім беру мекемесінің əкімшлігі қалыптастыратын 
педагогикалық міндеттерді тиімді жəне өз бетінше шешуге 
мҥмкіндік беретін мҧғалімнің, тəрбиешінің жеке қасиеттерін 
білдіреді. Педагогтың кəсіби қҧзыреттілігі деп біз оның ӛзінің 
кәсіби қызметін іске асыруға теориялық және практикалық 
дайындығының тұтастығын тҥсінеміз. 
Кəсіби қҧзыреттілік, Л.Ю. Кривцов бойынша, - бҧл 
маманның білімді, біліктілікті, дағдыларды меңгеру деңгейін 
жəне кəсіби білімді, біліктілікті, дағдыларды, кəсіби 
қабілеттіктер жҥйесі сияқты, кəсіби шеберлігі сияқты 
қҧрамдастарын жəне тҧлғаның кəсіби маңызды қасиеттерін 
1 
Рогов Е. И. Мҧғалім психологиялық зерттеу нысаны ретінде. 
2 
Занина Л. В., Меньшикова Н.П. Педагогикалық шеберлік негіздері: оқу қҧралы. 
3 
Бездухов В.П., Мишина С.Е., Правдина О. В. Мҧғалімнің педагогикалық 
қҧзыреттілігінің қалыптасуындағы теорялық проблемалары. - Самара, 2001. 

қосатын оның ықпалдастық қасиеті
1
. 
Психологиялық-педагогикалық жəне арнайы (пəн бойынша) 
білім - кəсіби қҧзыреттіліктің қажетті, бірақ жеткілікті шарты 
емес. 
Олардың ішіндегі көбісі, атап айтқанда, теориялық- 
практикалық жəне əдістемелік білімдер зияткерлік жəне 
практикалық біліктілік пен дағдылардың алғышарттары болып 
табылады. 
Педагогтың кəсіби қҧзыреттілігінің қҧрылымы мҧғалімнің 
алуан 
тҥрлі 
əрекеттерінің 
жиынтығын 
білдіретін, 
педагогикалық қызметтің функцияларымен ара қатынаста 
болатын жəне айтарлықтай шамада мҧғалімнің (оқытушының) 
жеке-психологиялық 
ерекшеліктерін 
анықтайтын 
оның 
педагогикалық біліктілігі арқылы ашылады. 
Жалпы алғанда, А. И. Щербаков жəне А.В. Мудрик 
мҧғалімнің негізгі ҥш дидактикалық біліктілігін анықтады: 
1) 
мҧғалімге таныс білімді, шешімдер нҧсқасын, оқыту 
жəне тəрбиелеу тəсілдерін жаңа педагогикалық жағдаятқа 
көшіре білуі; 
2) 
əрбір педагогикалық жағдаятқа жаңа шешім таба білуі; 
3) 
педагогикалық білімнің элементтерін жəне идеяларды 
қҧра білуі жəне нақты педагогикалық жағдаят шешімінің жаңа 
мысалдарын қҧрастыра білуі
2
. 
Зерттеулер 
көрсеткендей, 
педагогикалық 
міндетті 
жалпылау деңгейінен тыс оны шешу ҥдерісі «ойлау – əрекет ету 
- ойлау» ҥш тағаны білдіреді. 
Мҧғалімнің кəсіби қҧзыреттілігі оның педагогикалық 
қызметке теориялық жəне практикалық дайындығының 
тҧтастығын көрсетеді
3
. В.А. Сластенин педагогикалық 
біліктіліктің төрт тобын бөліп көрсетеді (4 сурет). 
Педагогикалық қызметке теориялық дайындықтың 
мазмҧны 
педагогтың 
аналитикалық, 
болжаулық, 
жобалаушылық жəне рефлексивтік біліктілігінің болуын 
болжайтын жалпылаған педагогикалық ойлай білуінде 
көрінеді
4
. 
Педагогтың кəсіби қҧзыреттілігі жəне педагогикалық 
шеберлігі қандай ара қатынаста? Кезінде бҧл сҧраққа А. С. 
Макаренко толық жауап берген
. 
1 
Занина Л. В., Меньшикова Н.П. Педагогикалық шеберлік негіздері: оқу қҧралы.
2 
Щербаков А. И., Мудрик А. В. Мҧғалімнің психологиясы// Жас ерекшелік педагоги- 
калық психология / А.В.Петровскийдің ред. — М., 1991.
3 
Мижериков В.А., Юзефавичус Т.А. Педагогикалық қызметке кіріспе: оқу қҧралы. - 
М., 2005.
4 
Сонда.

4- сурет. Педагогикалық біліктілік қҧрылымы 
Педагогикалық шеберліктің туа біткен ерекшеліктері мен 
негіздерінің алдын ала анықтығы туралы пікірді жоққа шығара 
отырып, көрнекті педагог, оның кəсіби қҧзыреттілігі деңгейімен 
шарттылығын көрсетті. 
Біліктілікке, мамандыққа негізделген педагогикалық шеберлік, А. 
С. Макаренконың пікірі бойынша, - бҧл тəрбие ҥдерісін білу, оны 
қҧрай білу, қозғалысқа келтіру. Педагогикалық шеберлікті кейде 
педагогикалық техниканың біліктілігі мен дағдыларына жатқызады, 
ал негізінде аталған біліктілік – шеберліктің сыртқы көрінетін 
қҧрамдастырының тек бірі ғана. 
Демек, педагогикалық шеберліктің негіздері əрбір педагогта 
шеберліктің жаңа деңгейіне көтерілуге мҥмкіндік беретін базис қҧрай 
отырып, қалыптасуы мҥмкін. 

жүктеу/скачать 4,2 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: