С. Г. Тажбаева Редакция алқасы

Абай атындагы ҚазҮПУ-нің Хабаршысы,  «Педагогика гылымдары» сериясы, №1(45),  2015 г.
УДК 02.021.02?.?
ҚАЗАҚСТАН Ж ОҒАРЫ  
оқу 
ОРЫНДАРЫНЫҢ КІТАПХАНАЛАРЫ НДАҒЫ  
ЭЛЕКТРОНДЫ  АҚПАРАТТЫ Қ РЕСУРСТАРДЫҢ М АҢЫЗДЫ ЛЫҒЫ
Б.С. Асанова -  т.г.к., ҚазМемҚызЛУ-нің ага оқытушысы
Қазақстанның жогары  оқу  орындарының -  жогары  білікті  маман дайындауда  XXI  ғасыр талаптарына 
толык жауап беретін,  халыкаралык деңгейде танылатын жоғары білікті  мамандар даярлау, оқыту' сапасын 
арттырудың  бірден-бір  жолы  озык  білім  беру  меи  оқытудың  инновациялык  технологияларын  ендіру, 
шетелдермен  интеграциялық  '  
болу  және  т.б.  багытгарда  атқарып  жатқан  жұмыстары  ^
٨
.
Осындай міндегтерді жүзеге асыруда ЖОО-НЫҢ жетекші құрылымдық бөлімі  ретінде - гылыми кітапхана 
өзінің  әмбебап,  көп  салалы,  дэстүрлі  кітаптар  және  электронды  ресурстарымен  түтынушылардың  оку- 
-гәрбие үрдістері мен гылыми  ізденістерін қамтамасыз етуші, ақпараттық білім  беру орталыгы ретінде зор 
үлес  қосуда.  ^Х І  ғасырда  кітапхана  саласын  дамыту,  тек  республика  ішінде  гана  емес,  халықаралык 
' 
байланыс  орнату,  пайдаланушыларга  сапапы  кызмет  көрсету,  жаңа технология,  багдар-
ламалармен камтамасыз ету - бұл бүгінгі  күннің басты  максаты болып табылады.
Бүгінде жоғары  оқу орындарының кітапханалары 
03 
жұмысында дэстүрлі  және электрондық көздерді 
жэне  қызмет  көрсету  түрлерін  үйлестіруде.  Өздерінің  дәстүрлі  міндеггерін  орындауды  жалғастыра 
отырып, жогары оку орындарының кітапханалары - кітапхана қызметінің мазмұны мен түрін ауыстыруда. 
Бұл екі нег؛^г؛ міңдет:  мэліметтерді жинау мен сақтауда жэне пайдаланушыларга қызмет көрсетуді жүзеге 
асыруда айқындалады.
Оеь!дан 30 жыл бұрын  көптеген  кітапханалар,  солардын  ішінде университет  кітапханалары  оқшаулау 
(жекеленген)  мекемелер  болған  кызмет  көрсету  саласында  өздерін  ең  төменгі  сатыда  деп  есептеген. 
Маңызды  өзгерістер  XX  ғасырда түбегейлі  түбірімен  өзгерді.  Қазіргі  жас  пайдаланушьшардың  компью- 
терлік  сауаттылық деңгейі  жоғары.  Пайдаланушьшар  кебіне  өздерінің  сауалдарын  іздестіруді  өздерінің 
компьютерде  жұмыс  ؛стеген  тэжірибелеріне  сүйене  отырып, 
03 
алдына  орындауға  тырысады.  әрине, 
компьютерде  жұмыс  істеуді  білуі,  қазіргі  күнде  кез-келген  адамның  ақпаратты  сауатты  болуы  қажет, 
бірак  ақпарагтын  калай  өвделіп,  тарапуын  дәл  мэнісіне  түсінбей  түспалдауы  ақпараттық  сауаттылык 
болмайды.  Пайдаланушының  тәжірибесінің жеткіліксіздігі,  акпаратты  дұрыс  берілмеуіне  экелуі  мүмкін. 
Интернеттін ретсіз,  стихиялык дам^ы ақпараттың сапасына,  пайдаланушылардың ақпаратты  іріктеу жэне 
іздеу 
' 
де  эсер  етед؛.  Кітапханалар  қоғамдагы  элемдік  инфраструктураның  элемент؛  болып
табылатындыктан,  акпараттык  кеңістіктің  калыптасуына,  олар  іздеудің  эдісін  және  тэсілін  іріктеуде, 
сақтауда,  аналитикалык  ©вдеуде,  таратуда  жэне  пайдаланушьшарға  тапап  еткен  түрінде,  көлемінде 
ақпараттарын  тауып  беруге  қатысады.  Бұл  факторлар  кызмет  корсету  модулдарын  түзетуге,  пайдалану- 
шылардьщ  ақпаратпен  жұмыс  істеу  талабы  мен  білімінің  калыптасуына  байланысту  қызмет  көлемін 
ұлғайту кажеттілігінтудырады  [I].
Осындай  талаптармен  ка^؛рг؛ таңда ғылым,  ақпарат саласында өзіндік орны  бар,  студенттер  мен 
ОКЫ- 
тушы -  ұстаздардың серігіне айналып келе жатқан- жогары оку орындары кітапханалары.  Солардың бірі  - 
Алматы  қаласындагы  Әл-Фараби  атындағы  Қазак  ¥ л ^ [ К   университетінің  Ғылыми  кітапханасы  1934 
жылдан бері жұмыс істеп  келеді.  Бүгінгі танда корда 2 миллионная астам кітап жинақгалган. Сонын 
ІШІН- 
де  сирек  кездесетін  15  мын  кітап  бар. 
20 
мыңның 915  мыңы  түракты  оқырмандары бар,  Казахстан 
ж о о  
кітапханалар қауымдастығы мен Қазақстан кітапханаларының акпараттык консорциумының мүшесі.
Бүгінде  кітапхана  -  б ^ ؛м  мен  гылым  саласын  дамытуда  жэне  өз  тұгынушыларының  сұранысын 
қанагаттаңдыру  багытында  жаңа  инновациялык  жабдықгарды  пайдаланады.  Базада  Рубрикон,  Elsevier 
Science,  EBSCO,  РМЭБ,  «Зан»  Республикалық  ақпараттық  кұқық  орталыктары  мен  т.б.  мэліметтері 
жинақталған.
Ректорат отырыстары  кітапхана жұмысын жеңілдету үшін студенттер мен  оқытушылар қауымын 
IS1C 
көпсалалы  кар-гасына жаппай  көшіру жөнінде  шешімге  келді.  Электронды  оқу  кұралдарын  шығару және 
электронды  кітапхананы  қүру  мэселелері  талқыланып,  оны  жүзеге  асыруда  университет  басшылыгы 
тарапынан  бірқатар тапсырмалар берілді.  Әл-Фараби  атындагы  ҚазҰУ  ректоры  -  Ғалымқайыр  Мүтанов: 
"Университет сайтынан элекгронды кітапханага кіру мүмкіндігін беретін барлық жағдайлар жасалуы  г^؛с. 
Студентті  жан-жакты  акпаратпен  қамтамасыз  ету  арқылы  ғылыми  жұмыстарға  белсенді  түрде  тарту 
керек.  Сонда  гана  мемлекеттің  гьшымын  дамытатын  жас  галымдардың  катары  көбейеді",  -  деді 
٢
^]. 
Сондай-ақ,  студенттер  мен  окытушылар  арасында электронды  оку  құралдарымен  таныстыратын  арнайы 
семинарлар  үйымдастырылады.  Болашақ  электронды  кітапхананың  жобасы  бойынша,  электронды  кор 
кұрылып,  одан  интернет аркылы  виртуалды түрде  мұражай  мен  оку залдарына  шығуга жағдай жасапып, 
----------------------------------------------------------------------------  38  ----------------------------------------------------------------------------

Вестник КазНПУ им. Абая,  серия «Педагогические науки», №1(45),  2015 г.
жарияланымдардың  электронды  нұскасын,  кітап,  каталог,  аудио  жэне  бейне  мәліметтерді  алатын  жаңа, 
эрі ТИ1МД1 мүмкіндіктер ашылған.
Ал,  Назарбаев  Университетінің  кітапханасы  қызметкерлер  мен  студенттерді  элемдік  деңгейдегі 
электронды  мәліметтер қорымен қамтамасыз етеді.  Олардьщ кейбіреулеріне кітапхана оне бойы жазылып 
отырады,  ал  кейбіреулері  тек  уакытша  колжетімділік  ретінде  беріледі.  Сонымен  қатар,  мұнда  кейбір 
акысыз  академиялық  қорлар туралы  да  ақпарат ала  апады.  Бұл  тізім  кітапхананың  ақпараттық  қорларға 
жазылуына байланысты өзгертіліп отырады.  Толықмәтінді диссертациялардың электронды  коллекциясы. 
Бүл  Американдық  Конгресс  Кітапханасының  ресми  электрондык  қор  мұрағаты,  сонымен  қатар  магис- 
транттар  мен  докторанттардың  ізденіс  жұмыстарын  жүрпзетін  толықмәтінді  диссертациялардың  ен 
негізгі  коры  болып  табылады.  PQDT  FullText  кұрамында  1861  жылдан  бастап  бүгінгі  күнге дейін,  бүкіл 
әлемнен,  2,7  миллион диссертациялар  авторефераты  ж^не  1,2  миллион  Р №   ' 
жүктей  алатын
құжаттардан,  ретроспективті  толықмэтінді  диссертадиялардан  тұрады.  Әр  жыл  сайын  бұл  мәліметтер 
коры  элемнің алдыңғы  қатарлы  700 акаде.^иялык басылымдарымен серіктесе отырып  қорды  70,000 жаңа 
толықмәтінді  диссертациялармен  толықтырып  отырады.  Әрбір  басылып  шыккан  диссертацияда,  1980 
жылдың шілдесінен бастап, автордың 03؛ жазған, 350 сөзден түратын абстрактісі қоса берілген  [3].
Осындай  мүмкіндіктері  бар  келесі  Жоғары  оку  орнының бірі  -  Жансүтіров  атындағы  Жетісу  Мемле- 
кеттік  университет؛.  Университеттің  (ЖМУ)  кашыктықтан  оқыту  технологиялары  студенттерге  білім 
берудегі университет қызметінің маңызды бағыттарының бірі болып табылады.
2011  жылы  оқу  үрдісіңде  қашықтықтан  окыту технологиялары'Н  (ҚОТ)  тиімді  қолдану  мақсатында  1. 
Жансүгіров  атындағы Жетісу мемлекеттік университетініңкұрылымдық бөлімшесі ретінде  қашықтықтан 
оқыту технологиялары  бөлімі  (ҚОТБ)  құрылды.  Оқу  үрдіс؛  заманауи  білім  беру технологияларына  негіз- 
делген,  студент  ЖМУ-нің 
اا
؛،
ة؛ﻦﻟ
  қоры  мен тестілік  бақылау  жүйесін  Интернет  арқылы  пайдалана  алады. 
КОТБ оқу үрдісінің технологиялық камтамасыздандырылуын жүзеге асырады, эрі оқытушьиіар құрамына 
қашықтыкган оқыту технологияларын меңгертеді.
Қашықтықтан оқытудың артықшылықтары:
-  Тұргылықты  мекен-жайындағы  (уақытша  мекеніндегі)  нег؛^г؛  қызметінен  ажырамай-ак,  бірінші 
немесе екінші жогары білім алу мүмкіншілігі;
-  Жеке оку жоспары бойынша білім алуга мүмкіндік;
-  Оқу каркынын өзі тандай алуы;
-  Өзге  калалардағы  студенттердің оку орнына катынасудагы  жол  мен  Талдыкорған  кшіасында  мекен- 
деу шығындарын онтаиландыру мүмкіншілігі.
Қашықтыктан білімді  пайдалана отырып, студент келесідей мүмкіндіктерге ие болады:
-  Пәндердін оку-эдістемелік кешендеріне колжетімділік;
-  Окытушыга (тьюгорга) сұрак кою жэне кеңес алу;
-  Бакылау  (курстық)  жұмысты  (сондай-ак  электрондық  нұскада)  жіберіп,  оған  оқытушының  сын- 
гіікіріналу;
-  Білімінің қорытынды бақылауы ретінде сынақ (емтиханды) тест түрінде өту;
-  Сессия  кестесін білу;
-  Оқу үрдісі жөніндегі ақпарат қамтылатын жаңалыктар форумын көру;
-  ЖМУ-нін электронды кітапханасын пайдалану;
-  On-line жүйесінде студенттер және окытушылармен байланысу.
қ о т  бөлімі кызметінін негізгі бағыттары:
-  Қашыкгьіктан оқыту технологиялары негізінде оку үрдісін ұйымдастыру жэне баскару;
-  Қашыктыктан окьгтудың дидактикалық қүралдарын эзірлеу;
-  Қашыктықтан 
оқыту 
технологиялары 
бойынша 
оқу 
үрдісін 
акпараттық-техникалық 
қамтамасыздандыру;
-  А кпарата؛қбілім қорларының дерекқорын қүру;
-  ‘ 
және  коммуникативтік  технологияларды  (АКТ)  тиімді  пайдалануда  І.Жансүгіров
атындагы  Жетісу  мемлекеттік  университетінің  экімшілік,  инженерлік-техникалык және  гьшыми  педаго- 
гикалык кадрларын  кайта дайындауга қатысу.
Қашьисгыктан оқыту технологиялары бойынша білім алушыларга арналган оку-әдістемелік қор:
І.Жансүгіров  атындагы  ЖМУ-нің  электрондык  кітапханасы,  электрондық  дәрістер,  электрондык 
окулыктар жэне кұралдар,  курстық кейсгер, бейнедәрістер жэне бейнематериалдар, Интернет ресурстары, 
аудиоматериалдармен камтамасыз етілген.
Қашыктықтан окыту технологиялары болім؛:
-  Оку  үрдісіне  заманауи  оқу-эдістемелік  жэне  дидактикалық  материалдар  мен  автоматтандырылган
 
3 9  
- ٢

Абай атындагы ҚазҮПУ-ніц Хабаршысы,  «Педагогика гылымдары» сериясы, №1(45),  2015 г.
оқу  жүйелерінің  багдарламалык  қамтамасыздандырылу  мен  акпараттык-техникалык  жэне  ақпараттық- 
кітапханалык жүйелерді енгізу;
- "  
оқыту технологиялары кұралдарын эзірлеу жэне енгізу;
-  Оқулықтар,  оқу-эдістемелік  кешендерді,  оқу-эдістемелік  құралдарды  және  дидактикалық  материал- 
дарды электрондык тасымалдаддаушыларда әзірлеу;
-  Электрондык 
кітаптар,  мультимедиялық  курстар,  әдістемелік  кұралдар  жэне  баска  да  әдістемелік 
кұралдарды эзірлеу, алу және игеру;
- Тестілеу жүйелері  мен өзге де  білімді  бақылау  кұралдарын,  ^
٠
?  үиіін  кажетті  акпараттык корларды 
қолдану әдістемесін әзірлеу жэне енгізу;
-  Білім  алушылардың  мүмкіндіктерін  ескере  отырып,  оку  үрдісінде  телекоммуникация  кұралдары 
арқылы араласуын гылыми жэне әдістемелік тұрғыда камтамасыздандыру;
-  ‘ жүйеде білім алуіиылардың агымдық оку үлгерімі  мен  аралық бақылаулары жалғандык 
пен  бұрмалаудан  шектеулі  рұқсат етілген  электрондык әдістер  арқылы  қорғалуын,  тәуелсіз  багаланылу- 
ын,  жұмыстарын  аумактық  аттестациялық  комиссияларда  көпшілік  алдында  қорғауын  ұйымдастыруды 
камтамасыз етеді  [4].
Білім  беру саласының басты  міндеті  -  2020  жылға дейінгі  б؛^؛м  беруді  дамыту жөніндегі  мемлекеттік 
багдарлама негізінде сапалы  кызмет көрсету аясьш  кеңейте отырып, заман талабына сай білім  алуға және 
озык  технологияларды  игеруте  мүмкіндік  беретін  білім  берудің  ™ ؛мд؛  инфракұрылымын  жасау  болып 
табылады.
Қазақстанның  жоғары  оку  орындары  -  жогары  білікті  маман  дайындауда  XXI  ғасыр  талаптарына 
толык жауап беретін,  халықаралык деңгейде танылатын жоғары білікті  мамандар даярлау, окыту сапасын 
арттырудың  бірден-бір  жолы  озык  білім  беру  мен  оқытудың  инновациялык  технологияларын  ендіру, 
шетелдермен  интеграциялық  байланыста  бол^  жэне  т.б.  бағыттарда  аткарып  жатқан  жұмыстары 
көп. 
Осындай міндеттерді жүзеге асыруда ЖОО-ның жетекші  кұрылымдык бөлімі  ретінде - ғылыми кітапхана 
оз؛н؛н  әмбебап,  көп  салалы,  дэстүрлі  кітаптар  жэне  электронды  ресурстарымен  тұтынушылардың  оку- 
тэрбие үрдістері  мен гылыми  ізденістерін қамтамасыз етуші, акпараттык білім  беру орталыгы ретінде зор 
үлес косуда.
Қазіргі  таңда  акпарат  кеңістігі  мен  оның  мүмкіндігі  қандай  шексіз  болса,  оган  деген  сұраныстың  да 
еселей  түскендігі  белгілі.Сондықтан,  кітапхана  кызметінің  бүгінгі  күн  талабына  сай  ұйымдастырылуы, 
онын  сапалылығы  мен  нәтижелілігі  тек  03؛н؛н  гана  емес  сонымен  катар  институттьщ  да  болашағын 
анықгайды.  Өйткені, жалпы  оку  үрдісі  мен  ғылыми-зерттеу жұмысының,  жоғары  білімді  жаңа тұрпатты 
маман  даярлаудың  сапасы,  тіпті  когамның  барлық  саласындағы  кол  жеткен  табыстардың  алгы  шарты 
акпаратқа  байланысты.  Осы  мақсатта  Тараз  мемлекеттік  педагогикалык  институтының  (ТарМПИ) 
гылыми кітапханасы кажетті ақпаратты жедел жэне толық алуына мүмкіндік беріп, ақпараттық-коммуни- 
кативтік технологиялардың  үйлесуімен  жаңа  үлгідегі  кітапханалық-акпараттык  кызмет  көрсетуді 
ж үзеге 
асыруда.
ТарМПИ  ғылыми  кітаггханасында  оқьфмандардың  акпараттык сұраныстарын  канағаттандыру, 
казіргі 
заман талаптарына сай бірнеше багыттарда жүзеге асырылуда, 
ол 
окырмандарды дәстүрлі  жэне 
электрон- 
ды тасымалдагыш кұралдарымен камтамасыз ету,  кітапханапык-библиографиялық үрдістерді  автоматтан- 
дыру  нег؛з؛нде  өзіндік  жэне  әлемдік  электронды  ресурстарга  мүмкіндік  беру,  корды  насихатгау 
ж ән е 
білімгер  - жастардың рухани  ой-өрісін,  патриоттық,  педагогикалык,  эстетикалық жэне  мәдени тэрбиесін, 
б؛л ؛мго, кітапқа ^еген сүйіспеншілігін арттыру багытында көпшілік іс-шараларды ұйымдастыру, институт 
білімгерлері,  магистранттары  мен  оқытушылар  оқу-іздену  барысында  кітапханада  жинакталган  628 
мыңнан  аса  дәстүрлі  жэне  76994  электронды  күжаттарды  пайдаланумен  катар,  гылым-білімнің  сан- 
саласындагы  жаңалыктармен  танысып,  өз  ізденістерінде  бар  акпараттарды  жан-жақты  пайдалануда. 
Қорды  толықтыруда,  кітапхана жаңа  үрдісті  қолдануда -  ол  Интернет жел؛с؛  мен  электрондык поштаны 
пайдалану  аркылы  ірі  баспалар  мен  кітап-сауда орталықтарының Интернет-кітап дүкендеріне  кіруге, 
бар 
ассортиментімен танысуға,  қажет оқулыкгардың тізімін  кафедраларга таратып,  тапсырыс  беруге  мүмкін- 
дік берді.  8  оқу  ғимаратында  орналаскан,  628  000  мыңнан  аса  коры  бар  гылыми  к،тапхананың қызметін 
казіргі таңда институт білімгерлері,  магистранттары  мен профессорлары жаңа үлгіде жасалган  мамандан- 
дырылган 
١
 
ا
  оқу  залдары,  (5  оку  залы,  «Өнер»,  «Сирек  жэне  күнды  кітаптар»,  «Түнгі  оку  залы», 
«Кагалоггар  3
ﻢﺴﻃا
»,  электрондык  оку  залы),  окулықтар,  гылыми  жэне  коркем  эдебиеттер  жинакталган  2 
абонемент бөлімдерінде  пайдалануга  мүмкіндік  алса,  алтан  білімін  одан  эрі  терендете түсіп,ұштастыруга 
мүмкіндік беретін,  тілдерді  өз бетінше  игеріп, жетілдіруге арналган  «тілді  игеру»  орталықтары  03  кызме- 
Т
1
Н 
ұсынып келеді.
Қазіргі  заман  талабы  -   білім  беру  жүйесін  ақпараттандыру  болгандықтан,  институт  кігапханасы  өз
 
  4 0  

Вестник КазНПУ им. Абая,  серия «Педагогические науки», №1(45),  2015 г.
қызметіне  ақпараттық  технологияларды  ендіру  арқылы  өзіндік  электронды  ресурстарды  тольіқтырып 
қана  қоймай,  басқа да  отандық,  элемдік ақпараттар  ресурстарына  кіру  мумкіндігін де  қарастырган.  Ось؛ 
багытта  кітапханада 2004  жылдан бастап  «Кітапхана 4.02»  багдарламасы  негізінде  кітапханалык-библио- 
графиялық  үрдістер  автоматтандырылып,  электронды  каталогтар  деректер  базасы  л<үргізілсе,  0
ﺖﻫا 
жылдың  маусым  айынан  бастап  «КАБИС»  (Корпоративті  Автоматгандырылган  Кітапханапық  Ақпарат- 
тык Жүйе)  негізінде  электронды  каталогтар деректер  коры  толықтырылуда.  Бұл  электронды  каталогтар- 
дын білімгерлердің оқу-іздену үрдісінде тигізетін үлес؛ зор, өйткені  ол кітапхана қорындағы бар кұжаттар 
туралы  мәліметті  жедел  алуға,  тақырып  бойынша  керекті  окулықтардың  тізімін  іріктеуге,  жаңа  түскен 
кіталтар мен газет-журналдарда жарияланган макалалар туралы мәліметті жьшдам тауып алуға мүмкіндік 
береді  жэне  окырманның  уақытын  үнемдейді.  Сонымен  катар,  казіргі  танда  институт  білімгерлері  мен 
магистранттары,  оқьгтушылары  мен  қызметкерлері  ^лек^онды  оқу  залының  қызметін  пайдаланумен 
катар,  Интернетті  тегін  пайдалану,  отандық  электрондық  кітапханалардың  корын  кең  көлемде  және 
еркінпайдалану мүмкіндігі карастырылған.  Ол 
ҚР-НЫҢ 
>к©г؛؛ры  оқу орындары Ассоциациясының респуб- 
ликалык  ЖООА  Электронды  Кітапхана  және  Қазақстандық  Ұлттық  Электрондық  кітапханалармен 
келісім-шарт жасалып, оку үрдісіне қажетті ақпараттарды алута, олардың кітап корын толық пайдалануы- 
на да қолайлы жағдай жасалған.2010 жыддың карашасынан бастап оқырмандар барлық оқу ғимараттары- 
нан  институттың Web-сайты арқылы  кітанхананын электронды  каталогтар дерекқорына кіру,  акпараттык 
ресурстардың  РЖОО  аралық  электронов؛  к؛танханасьі  (РМЭБ)  http://www.rrneb.kz  және  Қазақстандық 
үлттық электронды  кітагтханасы  ( ^
او^ر
 
ﻞﺗا
؛
  http://www.kazneb.kz  пайдапанута  мүмкіндігі  бар.  Пайдалану- 
шыларга институтгың http://www.tannpi.kz сайты ұсынылады (targpibibl  @mail.ru).
ТарМПИ  гылыми  кітапханасында  дэстүрлі  кітаптармен  катар  электронды  ресурстар  қоры  сапапы 
толықтырылуда жэне  жылдан-жылға ұлғаюда.  Қазіргі  таңда  76994  мыңнан  аса  жинакталған  электронды 
кұжаттар  барлық  білім  сапаларын  камтып  отыр,  түріне  карай  алатын  болсақ,  олар  мультимедиялық 
оқытушы  бағдарламалар,  электрондық  оқулықтар,  оқулықтардың  электронды  көшірмелері,  тестілік 
багдарламалар,  профессор  оқытушылар  шыгарган  оку  күралдарының,  конспект-лекциялары  мен  оку- 
әдістемелік  кешендері,  силлабустарының  электрондык  түрлері  (CD-ROM)  көшірмелері.  Жинакталған 
әртүрлі  тасымалдағыштардагы  электронды  ресурстарды  пайдалану,  кұралдармен  жұмыс  істеуі,  отандық, 
шетелдік  ақпарат  ресурстары  мен  толықмэтіңді  деректер  коры  жэне  кітапхананың  өзіндік  электронды 
каталогтар  дереккорын  пайдаланута  мүмкіндік  беретін  жэне  Интернетке  кіру  мүмкіндігі  тегін  карасты- 
рылган электрондык оқу залы оқырмандарга кызмет корсетуде[5].
Акпараттык  технологиялар  қарқынды  дамып  келе  жатқан  бүгінгі  күнде  сапалы  әрі  мезгілімен  қол 
жеткізілетін  ақпаратқа деген  сұраныстын жедел  өсуі  байқалады.  Оныңұлғайып  келе жатқан  колемі,  >кет- 
кізу формаларының эр түрлілігі  кітапханалардан жаңа технологиялық процесстерді енгізуді талап етеді.
Адамзат білімінің  негізгі  көлемі  баспа өнімдерінде  сақталады,  бірақ  кагаз  өнімдерінің жеткіліксіздігі, 
өндірісінің  >кәне  жариялануының  қымбаттыгы,  тез  ескіретіндігі  баспа  өнімдерін  бүгінде  электрондь[ 
ресурстардың  ыгыстырылуы  жиілеп  келеді.  Соңғьшарының  арасында  толықмэтінді  электронды  ресурс- 
тар,  виртуалды  кітанханалар  мен  мэліметтер  корларының  сандық  ретті  жиынтықтары  оқырмандар 
кызыгушылығын тугызбай коймайды.
Жогары  оку  орындарының  кітапханаларының  негізгі  ^індеті  -  сол  оку  орнынын  оқу  жэне  гылыми 
процестерін сапалы акпараттык жэне кітапханалық үрдістермен қамтамасыз ету.
Бүгінгі  күн талабынан туындаган  электрондык акпаратгы  пайдалану ыцгайлылыгы, артықшылыктары, 
оның эртүрлі технологиялармен жан-жақты камтылған.
Акпараттык  қол  жеткізуге  арналган  заманга  сай  технологиялардын  болашаққа  апаратын  нұскалары- 
нын  бірі  -  электронды  кітапханалар  болып  табылады.  Жогары  оку  орындарының  кітапхана  желілерінің 
дамуы осьшардың есебінен жүзеге аспак.
Электронды  кітапхананың мүмкіндіктері  эсіресе гылыми,  зерттеу жэне білім  беру процестерін  камта- 
масыз  ету үшін маңызды.  Себебі,  акпараттык ресурстардың к©л жетімділігі,  өзектілігі  және толыққанды- 
лыгы мамандарды дайындаудың сапасына лайықты ықпал етеді.
Республикалық жогары оку орындары арасындағы  кітапхананың компьютерлік багдарламасын дайын- 
даумен  байланысты,  электронды  кітапханага  кітап жэне журнал  қорынан  окулыкггар  мен  оқу  қүралдары- 
ның,  оку  процесіне  қажетп  казақстандық  авторлардың  гылыми  жэне  эдістемелік  материалдары  мен 
жарияланган  мақалаларының  толык  мәтіндері  енгізілуде.  Эл؛؛ктронды  кітапхана  жогарьща  айтьшган 
ақпарат көздерін сканерлеу жэне элекфондық оқулыктарды енгізу жолымен толыктырылады.
Электронды  ресурстардың  түпнұсқалылыгы,  акпараттык  оку  процесі  мен  гылыми  зерттеулер  үшін 
пайдальглыгы  жэне  маңыздылыгы,  қагаз  нұсқалары  мен  сэйкестігі  электронды  ресурстардың  басты 
шарттары болып табылады.

Абай атындагы Қаз¥ПУ-нің Хабаршысы,  «Педагогика гылымдары» сериясы, №1(45),  2015 г.
Жеке акпарат^ьіқ қызмет сапасының деңгейін арттыру мақсатында сектор қызметкерлері жүйелі түрде 
окырмандарды  күнделікгі  ақпараттандыруды жүргізіп  отырады,  экспресс-акпарат жасауда  компьютерлік 
технологиялар  кеңінен  қолданылады.  Бұл  ақпараттарды  электронды түрінде  колдануга  мүмкіндік  береді, 
сөйтіп гылыми  кітапхана оқырмандарынын ақпарат алу жылдамдығын біршама жеделдетеді.  Электронды 
ресурстар залында жана электронды  күжаттар жайында  ақпарат беретін  «Электронды  құжаттардың жаңа 
түсімі»  бюллетені  жарык  көріп  тұрады.  Бюллетень  күрамында  жинактау  жоспары  бойынша  түсетін 
құжаттар тізімі,  CD-ROM-дағы  кітаптарға,  журналдарға  арналған  қосымшалар,  сандық реттегі  күжаттар, 
Интернет ресурстары  бар.  «Интернет ресурстары» экспресс-акпараттардың оку залдарында жэне профес- 
сорлык-окытушылық  кұрамға  арналған  залда  электронды  және  баспа  түрлерінде  ұсынылған.  Бүл 
басылым оку орны  ' 
қорына белгілі бір уақыт аралыгында келіп түскен  кұжаттар жайлы
мэлімет іздеу жылдамдыгын арттырады.
Осындай  Интернет  ресурстарымен  03  оқырмандарына  кызмет  корсетіп  келе  жатқан  С.Торайғыров 
атындағы ПМУ-ДІҢ академик С.Бейсембаев атындагы ғьшыми кітапханасы - Павлодар облысыныц ірі оқу 
орнының  ' 
болып табылады.  Кітапхананың негізгі  міндеті - университеттің оку жэне ғылыми
процесстерін  сапалы  ақпараттық  жэне  кітапханалық  үрдістермен  қамтамасыз  ету.  Мұнда  оқырмандарга 
"  
гуманитарный  университет»  (Р^сей)  оку  лекцияларын  карастыруга  мүмкіндік  берілген.
Мүндағы  көп жылғы тэжірибе, бай акпаратгык шығармашылығы аркасында төмендегі багыттар бойынша 
жүмыстар атқарылып келед؛:
- Ақпараттық-кітапханалық процестерді компьютерлеу;
- Университет профиліне сәйкес электрондық басылымдар қорын қалыптастыру;
- Электронды ақпаратқа еркін кол жеткізуді қамтамасыз ету;
-  "  
’ 
қазіргі  ресурстарын  колдану  әдісіи  үйрету.  Электронды  жэне  магнигг؛
тасымалдагыштардагы  оқу-әдістемелік  басылымдар  90,4%-ды  құрайды,  940  кітап  пен  мақаласы  бар 
«Электронды  кітапхана»  атгы  толык мәтінді  мәліметтер  корлары жинакгалган,  оның  ішінде 250 кұралын 
университет оқытушылары құрастырған  [6].
мен  жоғары  оку орнынын кітапханасынын алга қойған  максаты  - оқу үрдісін  сапалы 
да,  маңызды  құжаттармен  және  ақпараттармен  камтамасыз  е т т ,  үлгші  кітапханалық  қызмет  көрсету 
болып  саналады.  Кітапхана  ресурстарын  барлык  тұрғындар  категориясы:  бала  да,  ересек те, 

жүктеу/скачать 16,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: