С. Г. Тажбаева Редакция алқасы
жүктеу/скачать 7,04 Mb. Pdf көрінісі
|
| Вестник КазНПУ им. Абая, серия«Педагогические науки», №2 (50), 2016 г.
310 Дені сау халық - бай халық, халқының дені сау болып тұрса, мемлекеттің де мықты болып тұрары сөзсіз. Денсаулықты сақтау, дұрыс тамақтану мектеп жастары үшін өте маңызды, осы кезеңде жастарға салауатты өмір салтын `детке айналыдыруға дұрыс бағыт берілсе ол `детке айналып дұрыс қалып- тасады. Дұрыс тамақтану – денсаулыққа ең қажетті фактор, ол баланың дамуына `ртүрлі аурудың алдын алуға көмектесетіні белгілі. Дұрыс тамақтанудың н`тижесінде ас қорыту мүшелерінің жұмысы жақ- сарады. Адамның дұрыс өсіп дамуына, зат алмасу үрдістерінің қалыпты жүруіне жағдай жасайды. Адамның ұзақ өмір сүруіне дұрыс тамақтана білудің рөлі зор. Көбіне көкөніс, жеміс-жидектерді пайдалану тамақтану ережелерін мұқият сақтау маңызды. Тамақ – қандай организмнің болса да өмірлік негізгі қасиеттерінің бірі. Адам үшін тамақтың маңызы аса зор. Адамның тіршілік `рекеті, жұмысқа қабілеттілігі, тіпті өмірінің ұзақтығы тамақтың ерекшелігіне байланысты. Тек орынды түрде тамақтанғанда ғана организмнің барлық функционалды қабілеттері жете дамып, еңбек өнімділігі неғұрлым жоғары болады. Дұрыс ұйымдастырылған тамақтану ісіне үлкен м`н бере келіп, И.П. Павлов былай деген болатын: “Егерде шамадан тыс ішіп – жеуге құнығушылық айуандық болса, тамаққа т`к`ппарсып көңіл қоймау ақылсыздық болар еді, ал мұнда шындық `рқашандағыдай нақ ортасында жатыр: құныға берме, бірақ тиісті назар аудар” [9, 181б]. Организмге сыртқы факторларының бірде біреуі д`л тамақтай күшті `сер ете алмайды. Тамақтану адамның жалпы денсаулығына да, психикалық бейнесіне де өзінің ізін қалдырып отырады. Ерте замандағы Грецияда көңілі шат адамды эйколос деп атаған, оның м`нісі – майлы шекті адам деген сөз.Ч.Дарвин өзінің досы Гукерге жазған хатында ми жұмысы көп реттерде қарынға байланысты деп жазған екен. И.П. Павлов “нан дегеніміз адамды өзін қоршап тұрған табиғатпен біріктіріп отыратын атам заманынан бермен келе жатқан байланыс болып есептеледі”,- деген болатын. Осы ұлы ғалымның айтуы бойынша адамның организіміне түскен ас, онда өзгере отырып, тіршілік процесін оның барлық аумағы бойында – организімнің қарапайым денелік қасиеттерінен бастап, адам болмы- сының ең жоғарғы көрнісіне дейін бейнелеп бере алады. Дұрыс ж`не құнарлы ас ішетін `детте `рлі, жақсы болып көрінеді, ол сергек те, көңілді де, жұмысқа қабілеттілігі жоғары болады. Үнемі тойып, дұрыс ас ішпейтін адам жасына жетпей қартайған адам т`різді көрінеді, ол көңілсіз ынталығы кем, ашуланшақ, қытымыр келеді; оның жұмысқа қабілеттілігі де кеміген, ауру сырқауға да бейім тұрады. Құнарлы витаминді, минералды, белокты тамаққа ерекше назар аударылуы қажет.Ұзақ уақыт ж`не үнемі тойып ас ішпеушілік немесе жарым-жартылай болса да ерекшелігі бар тамақтан (белокты, витаминді, минералды) ашығу денсаулық үшін қауіпті н`рсе, мұның өзі адамның денелік ж`не моральдық күшіне зиян келтіреді. Мектеп оқушылары халқымыздың ең көп ж`не `леуметтік белсенді топтарының бірі болып саналады.Республикамыздың 7811 жалпы білім берілетін мектептерінде 3 млн-ға жуық бала оқиды, соңғы бес жылда мектеп оқушыларының ауруы статистикасына жүгінсек 22%-ға өскен,оның ішінде анемия 2.5 есе,ас қорыту мүшелерінің ауруы 2 есе,эндокриндік аурулары мен тамақтану бұзылулары 1,5 есе өскен. Аса көңіл аударатын жайт асқазан-ішек ауруларының күрт өсуі болып отыр. Маман- дардың пікірлерінше, бұл жағдай тікелей дұрыс тамақтанбауды т`ртібі мен тиімділігіне,отбасы мен мектептің `леуметтік жағдайы мен мүмкіншілігіне байланысты. Жаны сұлу, т`ні сау ұрпақ, саған аманат еткен т`уелсіз мемлекетіміздің алтын кілтін жоғалтпай, көк туын көкке қарай биік көтер! Есірткі, нашақорлық, арақ- азаматты жұтатын аждаһа екенін бір с`т естен шығармайық! Өміріміз – өз қолымызда. Біздің бақытымыздың оннан тоғызы денсаулығы-мызға байланысты. Адамға өмір бір-ақ рет беріледі. Бұл ретте оның денсаулығы мықты, рухы күшті болғаны абзал! Жаңа ғасыр азаматы - дені сау, рухани бай адам! 1 Республика Президенті Н.Назарбаевтың “Қазақстан жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ” Жолдауы, Астана(17 қаңтар 2014ж.) 2 «Қазақстан Республикасының Конститутциясы», Конститутция 1995жылы 30 тамызда республикалық референдумда қабылданды, Қазақстан Республикасы Парламентінің жаршысы, 1996ж., № 4, 217-құжат. 3 Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы. 8,10-баптары, «Егемен Қазақстан», 11.06.1999ж. 4 «nлеуметтік-экономикалық жаңғырту – Қазақстан дамуының басты бағыты». Ұлт Көшбасшысы Н.n.Назарбаев Қазақстан халқына Жолдауы. – Астана, 2012. – 44б. Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2 (50), 2016 ж. 311 5 Кішібеков Р, Сыдықов Ұ. Философия.- Алматы: Қазақстан, 1994.- 337 б - 231б. 6 Назарбаев. Н.А. Қазақстан -2030 Ұзақ мерзімді даму стратегиясы. Алматы;1997.-176 б. 7 Аристотель “Политика-Цит. История дошкольной зарубежной педагогики“Хрестоматия. 1974год, с 27. 8 Смирнова С.А. Педагогика: педагогические теории, система технологии. 2. Учебное пособие. М:М: Изда- тельскии центр «Академия» 1999. - 154с. 9 Павлов И.П. Толық шығармалар жинағы, 1951 ж. II том, 2 кітап, 181 б. жүктеу/скачать 7,04 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|