С. Г. Тажбаева Редакция алқасы
жүктеу/скачать 7,04 Mb. Pdf көрінісі
|
| Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2 (50), 2016 ж.
59 дербестікпен сипатталады. Алайда, олардың арасында диалектикалық өзара байланыс бар. Сонымен қатар, қоғамда қарым-қатынас заңдарына бағынатын іс-`рекет түрлері көп. Білім берудің кез келген буынындағы педагогикалық іс-`рекет – солардың бірі. Осы орайда қарым-қатынастың маңызын В.А.Кан-Калик «Педагогикалық процесстерде өзара қатынасқа оқыту мен т`рбиелеудің көп құрамды пирамидасы тұрғызылады; сол арқылы педагогтің балаларды білуі мүмкін болады; баланың өзін-өзі жасампаздықпен дамуына жағдай жасалады» деп түсіндірген [2-36б]. Расында, педагогикалық іс-`рекеттің негзгі формалары қарым-қатынас жағдайы болып табылады. Д`ріс,семинар,емтихан, бақылау кезінде ж`не рефератты,курстық жұмысты, диплом жұмысын қорғау – б`рі оқытушымен білімгерлер арасындағы өзара `рекеттесу, өзара қатынас арқылы жүзеге асырылады. Сондай-ақ, білім берудің көптеген жаңа тұрғыларының психологиялық мазмұны «субъект-объект» негізіндегі емес, «субъект-субъект» негізіндегі өзара `рекеттесу мен өзара қаты- настың приоритетті болуымен ерекшеленеді. Ал, білім берудегі қиындықтардың көп бөлігі к`сибі педагогикалық қарым-қатынастың диформациясының салдары екенін педагогикалық психология саласындағы зерттеулер көрсетеді. Оқытушы мен білімгерлердің арақатынасы `рқашанда біркелкі жақсы бола бермейді, оған өзара қарым-қатынастағы бақталастық `сер етуі, тіпті жай ғана қарым- қатынастың өзінен де кикілжің пайда болуы мүмкін. Оның пайда болу себептері `ртүрлі педа- гогикалық кикілжіңнің `леуметтік-психологиялық механизімі сияты, жеке тұлғалық кикілжіңдер де болады. Ол педагог пен студент арасындағы қарым-қатынастың бұзылуы ретінде айқын көрініс береді, соңынан оқытушының өз ұстанымын бекітуге тырысуы ж`не оқушыны `ділетсіздікке қарсы шығаруға тырысумен жалғасады. Міне, сол үрдісте қарым-қатынастағы кедергілер педагогикалық кикілжіңнің механизмін түсіну үшін оның формуласын анықтау қажет. Кикілжің – күреске `келетін, қайшылықтар мен себептердің `серінен туындайтын жанжал. Оқытушы ұжымның арасында болатын кикілжіңнің себептері: бір-біріне `деттен тыс қылықтар таныту; сабақ кестесінің дұрыс қойылмауы; оқу орында ойластырылмаған жаңа өзгерістер; өзгенің міндеттерін нақты бір оқытушыға жүктеп қою; педагогикалық жүктеменің тең бөлінбеуі; `кімшілік қянат ж`не қаржылық қысым; `леуметтік- педагогикалық үдерістегі өзге де оқытушылар тарапынан болған `ділетсіз кін`лауға оқытушының қорғансыздығы, білім берудің жоғары органдарының қызметкерлері, студенттердің ата-аналары ж`не олардың өздері.Оқытушылар ортасындағы болатын кикілжіңнің осы аталған түрлерін біріктіретін болсақ,оларды екі негізге енгізуге болады. 1. Қарым-қатынас м`селесі, мысалы: ашушаңдық, өзгелердің кемшіліктеріне төзімсіздік таныту, өз-өзіне жоғары баға беру, психологиялық үйлесімсіздік ж`не тағы басқадай. 2. Білім беру мекемесінің «Бастық – бағынушы» қағидасы бойынша құрылған, ескерілген `кімшілік басқару жүйесі. Кикілжіңнің педагогикалық себептері: dдетте, мұндай себептерге мыналар жатады: – оқытушының сабақ үстінде студенттің мінез-құлқын бақылауына мүмкіндігі аз; – кикілжің жағдайында қаншалықты ку`герлер, өзге студенттердің болуына қарамастан, педагогтің өзінің `леуметтік м`ртебесін сақтап қалуға тырысуы; – студенттің кикілжің `рекетіне оқытушының баға беруі, оның `деттері, жеке бас ерекшеліктері туралы м`ліметтің аз болуы; – оқытушы мен жекелеген студенттер арасындағы мінез қатынасы; – «Қатандық зиян келтірмейді» ұранына негізделген қарым-қатынас түрі; – Оқытушының жеке тұлғалық сапасы ( көңілді адам болуы, кек алушылық, ашушаңдық); жүктеу/скачать 7,04 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|