С. Г. Тажбаева Редакция алқасы

Вестник КазНПУ им. Абая, серия«Педагогические науки», №2 (50), 2016 г. 
314 
тұлғалық орнын табудың тиімді `дісін таңдауға мүмкіндік береді. Сондай-ақ педагогтар мен оқушы-
лар  арасында  жүргізілген  сауалнамалар  лидерді  беделі  жоғары  адам  ретінде  сипаттайды.  Мұндай 
пікір мектеп практикасы үшін шынайы орынды көрсетеді, `детте лидер шынайы түрде беделді тұлға 
болып  табылады.  Бірақ «лидер»  ж`не  «бедел»  сөздерінің  ұқсастығы  үнемі  нақты  емес,  өйткені  бар-
лық беделді адам лидер бола бермейді. Лидер – топты белгілі міндетті шешуге ұйымдастырушы адам, 
сондықтан онда іс-`рекеттік бастама басымдылық танытады, ал беделді адам мұндай қызметті үнемі 
орындай бермейді. Ол тек мысал ж`не идеал ретінде болады. Іскерлік міндеттерді шешу оған міндетті 
ж`не  қажетті  болып  табылады.  Осыған  орай,  лидерлік  феномені  –  бұл  ерекше  құбылыс,  ол  өзге 
түсініктермен сипатталмайды деп нақты айта аламыз [6]. 
Лидердің  субъект  ретіндегі  өзге  сипаттамалық  ерекшелігі  оның  жеке  ойларында,  пікірінде,  `ре-
кеттері мен іс-`рекеттерінде көрінеді. Д`л осы қасиет лидерге өзге еркін орындаушы қызметін атқар-
мауға мүмкіндік беріп, өз қатынасы мен `рекеттерінде бастамашылдық танытып, өз үдерісін өз беті-
мен іске асыра алады.   
Лидер субъектілі позициясының көрінуі жауапкершілікте, жаңа басталған істі аяғына дейін жеткі-
зу  мүмкіндігін  беріп,  сонымен  қатар  өзгелер  іс-`рекетін  басқару  кезінде  өз  ж`не  өзге  іс-`рекетіне 
жауапкершілік таныту керектігін түсінуге жағдай жасайды.    
Демек табысты лидер жоғары энергетикалық `леуеті көрсетілген, белсенді, бастамашы, жауапкер-
шілігі мол, өзін-өзі көрсете білетін тұлға деп түсінеміз. Осыған байланысты, лидердің негізгі қызмет-
теріне  оның  көңіл-күйінің  жинақталуы,  м`ртебесі  мен  оның  `рекетінің  реттелуінен  анықтауымызға 
болады [7].  
Сонымен  бірге  лидер  өзін  қолда  бар  ақпаратты  қолдану  `дістерінде  көрсетеді,  м`селен  өз  іс-
`рекетін  өзгелер  іс-`рекетін  ұйымдастыруда,  түзетуде,  жетілдіруде  ж`не  ойластыруда  қолдану  ж`не 
беру.  Яғни  лидерді  өзге  негізде  сақтау,  жинақтау,  ақпаратты  беру,  ақпараттың  маңызды  қорын 
құрушы ретінде сипаттауға болады.    
Қорыта келе,  қазіргі  кезде  лидерлік  м`селесінің  маңыздылығы  осы  құбылыстың  ерекшеліктерін 
зерттеп-тануда  ғана  емес,  сонымен  қатар  оқушылардағы  лидерлік  қасиеттерін  тиімді  дамыту  үшін 
арнайы педагогикалық шарттарды құрудан тұрады. Бұл өз кезегінде қоғамның өмірлік `рекетін алға 
жылжытуға ж`не ондағы белсенді мүшелерді барлық `рекеттерге қатыстыруға мүмкіндік тудырады. 
Сол  себепті  де,  егер  мектепте  қалыптасып  келе  жатқан  жоғары  сынып  оқушысына  лидер  рөлін 
орындай  отырып,  субъектілі  позициясын  көрсетуге  мүмкіндік  берілетін  болса,  бұл  үрдіс  табысты 
түрде жүзеге асады деп толық айта аламыз.  
 
1  Қазақстан  Республикасында  білімді  дамытудың  2011-2020  жылдарға  арналған  Мемлекеттік  бағдар-
ламасы Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 7 желтоқсандағы № 1118 Жарлығы. 
2  Байкулова  А.М.  Түркі  ғұламалары  еңбектеріндегі  харизматикалық  лидердің  сипаты  //  ХАБАРШЫ. 
«Педагогика ғылымдары» сериясы - Алматы: Абай атындағы ҚазҰПУ 2015.  №2 (46).  
3 Ермеков М.М. Мемлекеттік басқару тиімділігін қамтамасыз етудегі көшбасшылық факторы. мем.жeне 
басқ. бейіні  докт...дисс.  -Астана: ҚР-ның Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару акад-сы, 2014. – 
132 б. 
4 Лобанов В.В. Работа с высшим административным персоналом в США и других зарубежных странах. - 
М.: Изд-во РАГС, 2006. -230 с. 
5 Кричевский Р.Л. Современные тенденции в исследовании лидерства в американской социальной психоло-
гии // Вопросы психологии. 1977. №6. -С. 119-120. 
6 Crosscurrents in leadership. Leadership Symposia series.V.5 / Ed.by J. G/ Hunt et al. Carbondale 1979.   
7  Кудряшова    Е.В.    Лидерство    как    предмет    социально-философского  анализа:  автореф…докт.филос. 
наук. - М., 1996. – 50 с. 

жүктеу/скачать 7,04 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: