С. Г. Тажбаева Редакция алқасы
жүктеу/скачать 7,04 Mb. Pdf көрінісі
|
| Вестник КазНПУ им. Абая, серия«Педагогические науки», №2 (50), 2016 г.
24 - басқа адамның ішкі `лемі ж`не оның `рекетінің себептері туралы ұғымдар; - рөлдік құрылым мен ұжымдық өзара `рекеттестікті ұйымдастыру туралы білім алынады. Бұдан шығатын қорытынды, оқушының өзіндік оқу іс-`рекетіне қатынасын қалыптастыру бары- сында алынатын негізгі механизм ретінде, рефлексияның тұлғалық аспектісін атауға болады. Оқу іс- `рекетінің мазмұнына қатынас, рефлексияның интеллектуалды аспектісін дамыту н`тижесінде, ал оқушының басқа оқушыларға қатынасы – рефлексияның коммуникативті ж`не кооперативті аспекті- лері н`тижесінде қалыптасады. Рефлексия – таным көздерінің бірі болып табылады. Педагог рефлексия жасау арқылы өз `рекетін түсінуге ж`не оның тиімді, тиімсіздігін бағалап, ары қарай к`сіби шыңдалудың бағытын анықтауға мүмкіндік алады. Д.Ахметова мен Л.Гурье бойынша, рефлексия оқытушының педагогикалық `рекетінің табысты- лығы мен тиімділігіне өзіндік диагностика жасау технологиясы, белгілі бір педагогикалық құбылыс пен өмірлік жағдаятты оңтайлы сезіну құралы болып табылады. Ғалымдар педагогтың өз іс-`рекеттеріне рефлексия жасауының негізгі шарттарын: - педагогтың өз жұмысын ынтамен істеуі; - өзінің ішкі ойын «қоса білуі»; - өз іс-`рекеттерін талдауға психологиялық даярлығы; - педагогикалық іс-`рекетінің н`тижелеріне жауапкершіліктің болуы; - к`сіби шебер болуға ұмтылуы; - ішкі `лемінің (қырағылық, қарапайымдылық, т.б.) белгілі бір деңгейде дамуы; - сырттан алынған вербальды ж`не вербальды емес ақпараттарды білуі ж`не м`нін түсінуі,–деп жіктеген [4]. Сондықтан да болашақ бастауыш сынып мұғалімдері оқушылардың оқу рефлексиясын дамыту жұмыстарын жүйелі жүргізу үшін, өз іс-`рекеттеріне рефлексия жасай алудың мазмұнын меңгеруі керек. Яғни, өзінің өзін-өзі дамыту, өзін-өзі жетілдіру, өзін-өзі жүзеге асыру, өзін-өзі белсендендіру, өзін-өзі ұйымдастыру, өзін-өзі бағалау сынды педагогикалық іс-`рекеттеріне талдау жасай отырып, жүзеге асыруы қажет. Сонымен қатар, ғалымдар (Д. Ахметова мен Л. Гурье) педагогтың оқу үдерісіндегі рефлексия кезеңдерін алгоритм түрінде төмендегіше топтаған: 1. Педагогтың санасына жағдаятты, аудиторияның, жекеленген адамдардың, педагогикалық үде- ріске немесе коммуникацияға қатынасушылардың реакциясын бағалауға мүмкіндік беретін минуттық «тоқта» белгісі. 2. «Мен не істеп жатырмын?, Осы с`тте не болып жатыр? Қалай істеу керек?» деген ойлардың жұмысын «іске қосу». 3. Өзінің зияттылық, эмоциялық жағдайына ж`не қарым-қатынас бойынша серіктестерінің жағдайына баға беру. 4. Инсайт (аяқ астынан шешім қабылдау, «қалай екенін...білемін, `зірше білмеймін, бірақ ойланып тұрмын...» деген сияқты күтпеген шығармашылық ойлардың туындауы). 5. Шешім қабылдау (педагогикалық үдерісте - сөйлеу м`нері мен қарқынының, пікір сипатының, жұмыс формасының, жүріс-тұрыстың, бет `лпетінің өзгеруі). 6. Педагогикалық импровизация [4]. Ал, А.В. Хуторскийдің пікірінше, педагог оқушылардың сабақтағы рефлексиясын ұйымдастыруда келесі қадамдарды қамтуы қажет: 1. П`ндік (рефлексивтіге дейін) іс-`рекетті тоқтату. Оқу п`ні бойынша орындалатын іс-`рекет аяқталуы немесе тоқтатылуы қажет. 2. Орындалған `рекеттердің бірізділігін қалпына келтіру. Оқушының орындаған `рекеті, оның ойынша маңызды орындалған `рекеті ауызша немесе жазбаша түрде сипатталады. 3. dрекеттердің тиімділігі, н`тижелілігі, қойылған міндеттерге с`йкестілігі тұрғысында, олардың құрастырылған бірізділігін мағыналау. 4. Рефлексияның н`тижелерін айқындау ж`не құрастыру. Мұндай н`тижелердің бірнеше түрі ажыратылуы мүмкін: - жалпы күй – эмоционалды сезіну, психологиялық көңіл-күй; - іс-`рекеттің п`ндік н`тижесі – идеялар, болжамдар, заңдылықтар, сұрақтарға жауаптар ж`не т.б. - іс-`рекет барысында қолданылған немесе құрылған т`сілдер; |