Байланысты: ped and psy 2 nomer 2016.compressed (1)
Вестник КазНПУ им. Абая, серия«Педагогические науки», №2 (50), 2016 г. 384
- экстраполяция – алдын ала алған ақпарат бойынша болжам жасау ж`не бағалау. Мысалы:
оқушылардың тілін дамыту үшін пайдаланылған көркем шығарманы өз қиялымен басқаша өзгертіп
баяндауы немесе оның суретін салуы, шығармаға өзіндік баға беруі болып табылады.
Қолдану: алдын ала меңгерген материалдарды кез-келген жағдайда, жаңа жағдаяттардағы ұста-
нымдар мен үдерістерде ешкімнің айтуынсыз қолдана білу дағдысы. Мысалы: оқушылардың тілін
дамытуда өткен материалда баланың жақсы мінез-құлқы, өзін ұстауы, үлкендерді сыйлауы ж`не т.б.
күнделікті т`жірибеде қолдануы.
Талдау: ұсынылған толық материалдың ара қатынастары мен ұйымдастыру үлгісі бойынша,
жекелеген бөліктерге бөлу. Мысалы: оқушылардыңтіліндамытуда м`тінді пайдалануда оның басты
кейіпкерлерін талдау т.б.
Жинақтау:бұл шығармашылық үдеріс, өйткені жаңа материалдың жеке бөліктерін біріктіріп,
тұтас жаңа элементтер алуы. Мысалы:оқушының эссе жазуы, өз ойымен жаңа `ңгіме құрастыруы,
болжамды тексеретін ой айтуы, `леуметтік жағдаяттарда қоланылатын теорияны қалыптастыру.
Бағалау: идеялар туралы құнды пікірлер мен шешудің `діс-т`сілдерін шығару үдерісі. Бұл баға-
лаулар сандықж`не сапалық болуы мүмкін. Бірақ олар стандарт пен қолданудың өлшеміне с`йкес
болуы тиіс. Мысалы: жалпыға міндетті білім беру стандарты бойынша бастауыш сыныптарда `де-
биеттік оқу п`нінде қолданылатын `ртүрлітапсырмаларынайтуғаболады[10].
Оқыту үдерісінде интербелсенді `дістерді қолдану жаңа ақпаратты тиімді меңгеруге ықпал
ететінін көруге болады. Интербелсенді`дістердіқолданудыңтиімділігін атап өтуге болады:
- білім алуға қызығушылығы нашар оқушылардың мотивациясы артады;
- білімді меңгеру деңгейі жоғары болады. Білімді меңгерудегі шаршау төмендейді;
- оқушылардың босқа отыруға уақыты болмайды, жаңа материалды меңгеруге ойланады, өйткені
ол өзіне ғана сенеді. Барлық бала осылай жұмыс істейді. Оқылғанматериалғақызығушылығыартады;
-мұндайжұмысқаоқушылардыңбарлығы жұмылдырыла ұйымдастырылады, олардың тілі дамиды,
`ртүрлі `деби шығармалармен жұмыс істеп үйренеді;
- топпен жұмыс істеу дағдысы қалыптасады;
- коммуникативтікдағдысықалыптасады;
- педагогтың өзінің к`сіби іс-`рекетіне қызығушылығы артады, мұндай ұйымдастырылған оқу іс-
`рекеті оқушыларда ж`не өзіме үлкен қанағат сезімін тудырады, табысқа жеткізеді;
- өзінің іс-`рекетін талдау мүмкіндігі пайда болды, қалай көңілсіз н`рседен қызықты жасауға
болады, өзіңнің «табысыңды» немесе «кемшілігіңді» басқалармен бөліскің келеді. Өзіңмен бірдей
ойлайтындармен тиімді нұсқасын табуға тырысасың;
- сабақты құруда өзінің жеке ерекшеліктерін ескеру мүмкіндіктері пайда болады. Өзінің жеке
мүмкіндіктерін көрсетіп: өз бағдарламасы мен `дістемесіменжұмыс істейтін, өзін-өзі тексеруді
күшейтіп, оқыту үдерісін ұйымдастырудың мүмкіндігі кеңейеді;
- сыныпта оқушылардың топтық жұмысын бақылау мүмкіндігі пайда болады, онда олардың жеке
ерекшелігін айқындалады;
- жұмыс істеу қызықты болады. Сабақта оқушылардың өзара қарым-қатынасын бақылауға
мүмкіндік туады;
- оқушыларға деген қатынас өзгереді. «…кейбір жағдайда оқушыларға өте көп сенемін, оларға бір
мақсатқа бағытталған өзімнің серіктесім сияқты қараймын. Бұл тұрғыдан алған педагог пен
оқушылардың қарым-қатынасы серіктестікке құрылады. Серіктестік қарым-қатынас педагогтан
оқушылардың белсенді көзқарасын мақұлдауды, олардың өзіндік ойларын, д`лелдеулерін мойындау,
дұрыс пікір айтуды талап етеді.
Қорыта келе, оқыту үдерісінде интербелсенді `дістерді пайдалану оқушылардан «таныс емес
білімге енуді» талап етеді. Оқушылардыңоқуіс-`рекетіндегіинтербелсенді `дістер өзара түсіністікке,
өзара `рекетке, қатысушының `рқайсысына қажет есепті бірлесіп шешуге алып келетін ұйымдастыру
ж`не сұхбаттасып қарым-қатынас жасауды дамытуды ұсынады. Интербелсенді `дістерді жүйелі
қолдану, сөз жоқ, оқушылардың зияткерлігін дамыту мақсатына қол жеткізуге мүмкіндік береді.
1 Қазақстан Республикасының президенті Н.n.Назарбаевтың Гумилев университетінде сөйлеген сөзі. – Астана, 2007. 2 Қазақстан Республикасының «Орта білім беруді дамыту» тұжырымдамасы. – Алматы, 2002ж. 3 ҚР «Білім туралы» Заңы. Мемлекеттік жалпыға міндетті жалпы орта білім беру стандарты «Негізгі ережелер» ҚР МЖБС 2003. – Астана, 2007. 4 Аристотель Сочинения.: в 4 т. – М., 1975. – Т 1. – 330 с.
Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2 (50), 2016 ж. 385
5 И.Кант Сочинения.: в 3 т. – М., 1978. – 230 с. 6 Платон Сочинения.: в 3 т. – М., 1968. – 200 с Сочинения.: в 3 т. – М., 1968. – 200 с 7 Сократ Сочинения.: в 4 т. – М., 1979. – 207 с. 8 eл-Фараби Философиялық трактаттар. – Алматы, 1992. – 112 б. 9 Махмуд Қашқари Түрік тілінің сөздігі. Шығармалар жинағы. –Т. 3. Алматы,1997. –528 б. 10 А.Х.nлімов Интербелсенді eдістерді жоғарғы оқу орындарында қолдану.- Алматы, 2010.