ҚОРЫТЫНДЫ
Жаңа мыңжылдық мамандарын даярлау үрдісі қазіргі кезде қолданыста жүрген білім беру
жүйесін түбегейлі ӛзгертуді талап етеді. Бұл инновациялық білім беру әдістерін енгізу, білім беру
бағдарламалары мен бағалау жүйелерін жетілдіре түсу және т.б. ӛзгерістер болып табылады.
Дүниежүзілік және отандық әдебиеттерді талдау нәтижесі бойынша ҚазҰМУ медициналық
білім беру жүйесін жетілдіру саласында құзыретті – бағытты оқыту мен оқытуға құзыреттілік
тұрғыдан қарау негіз болып табылатын ӛзінің даму стратегиясын белгледі.
Бұл енгізу барлық негізгі және арнайы құзыреттіліктерді біріктіретін, оқытудың біртұтас
интегративті нәтижесі ретінде студенттердің кәсіби құзыреттіліктерін қалыптастыруға мән бере
отырып, медицина оқу орындары студенттерін оқытудың басымдылықтарын ӛзгертуге мүмкіндік
береді.
Сонымен бірге, құзыреттілік тұрғыдан бағдарлау кейбір пәндік білім мен дағдылардың
жиынтығын ғана емес, сонымен бірге кәсіби құзыреттіліктерді меңгеру дәрежесін бағалауды
білдіреді. ҚазҰМУ бітірушісі: когнитивті, операциальды, коммуникативті, заңдық және үздіксіз ӛз
бетінше даму сияқты құзыреттіліктерды меңгеруі тиіс. Дайындықтың әр бағытында оқыту
курстары бойынша құзыреттіліктері бӛлініп кӛрсетілген бітіруші – маманның нақты моделі
жасалды.
Бұл бӛлінген құзыреттіліктер студенттердің кәсіби дайындықтарын бағалауға мүмкіндік
беретін (шарттар/ӛлшемдер критерийлер) болып табылады.
Талдау нәтижелері басқа елдердің медицина жоғары оқу орындарында қолданылып жүрген
студенттердің құзыреттіліктерін бағалаудың негізгі әдістерін 5 категория бойынша жіктеуге
болады:
1. Жазбаша емтихандар
2. Клиникалық/ тәжірибелік әдістер
3. Бақылау
4. Портфолио және оқу ісінің басқа да есептері
5. Әріптестер бағалауы және ӛзін-ӛзі бағалау.
Бірақ, бұл бағалау әдістерінің әрқайсысының мықты және әлсіз жақтары, тәжірибелік
қолданысы әр түрлі болады. Бұл студенттердің құзыреттіліктерді меңгеруіне және оқу ақысының
мӛлшеріне де әсер етеді. Осыған байланысты дүниежүзілік тәжірибеге сүйене отырып, бір-бірін
толықтыратын әрі ӛзара байланысты болатын бірнеше бағалау әдістерін қолдану ұсынылады.
Сонымен бірге оқу үрдісінде барлық педагогикалық тексеру қызметін іске асыратын ішкі бақылау
– бағалау жүйесінің ерекше ӛлшеуіштері жасалуы тиіс.
Біз студенттер құзыреттіліктерін бағалаудың негізгі жолдарын жасадық. Сонымен,
университет студенттерінің құзыреттілігін бағалау жүйесі оқытушы кӛмегімен білім алу және
дағдыларды меңгеруден бастап муляждар арқылы оқып-үйренуге дейін үздіксіз цикл болып
табылатын оқу үрдісіне бағытталған.
Қажетті дағдыларды меңгергеннен кейін науқастармен тікелей байланыста болып,
ауруханаларда тәжірибеден ӛтеді. Келесі кезең клиникалық жағдайларды құрастыру болып
табылады. Бағалаудың қорытынды кезеңі – объективті структуралық клиникалық емтихан болып
табылады.
Оқытудың әр кезеңінде ҚазҰМУ студенттерінің құзыреттіліктерін бағалаудың тұжырымды
ұстанымдарға сүйенуді ұсынамыз:
1.
Студент құзыреттілігін бағалауға бағдарлау приципі.
2.
Студенттердің қалыптасу және бағалау құзыреттіліктерінің дамуындағы пәнаралық және
жалғастық ұстанымы.
3.
«Қарапайымнан күрделіге қарай» принципі.
4.
Пән ерекшелігіне қарай құзыреттіліктерді бағалау әдістерін таңдау принципі.
5.
Жүйелілік принципі.
53
Сонымен, ҚазҰМУ студенттерінің құзыреттіліктерін бағалау үлгісінде оқытудың барлық
сатыларында рет-ретімен болуы керек. Әр пәнге және әр курсқа байланысты құзыреттіліктерді
бағалаудың арнайы жолдары қарастырылуы керек.
Оқыту әдістері мен бағалауды үнемі жетілдіріп отыру медициналық оқу орындарында
мамандарды жоғары сапалы дайындауға мүмкіндік береді.
54
Ҧсынылатын әдебиеттер
1.
Аванесов В.С. Композиция тестовых заданий: Учебная книга. 3-е изд., доп. – М.: Центр
тестирования, 2002 - 240 с.
2.
Аканов А., Мирзабеков О., Ахметов В. и др. Болонский процесс – путь КазНМУ в
общеевропейское образовательное пространство. – Алматы: КазНМУ им. С.Д. Асфендиярова,
2010.
3.
Аканов А.А., Хамзина Н.К., Ахметов В.И. и др. Казахский национальный медицинский
университет имени С.Д. Асфендиярова: на пути инновационных преобразований. – Алматы:
КазНМУ им. С.Д. Асфендиярова, 2010.
4.
Амиров Н. Медицинская газета, 19.11.2010.
5.
Бадмаев Б.Ц. Методика преподавания психологии: Учеб.-метод. пособие для преподават. и
аспирантов вузов. – М.: Гуманит. изд. центр ВЛАДОС, 1999. – 304 с. – С. 74
6.
Барбара Миллер. Воспитание граждан: переосмысление подхода к оценке учеников) по
материалам сайта -
http://charko.narod.ru
7.
Беспалько В.П. Слагаемые педагогической технологии. - М.: Педагогика, 1989. - 190 с.
8.
Вербицкий А.А. Новая образовательная парадигма и контекстное обучение. М. ИЦ, 1999.
9.
Гуляева С.П. Портфолио: рекомендации по созданию и использованию в предпрофильной
подготовке / С.П.Гуляева.- Новокузнецк: изд-во МОУ ДПО ИПК, 2005. – 73 с.
10.
Два десятилетия реформ в высшем образовании Европы: 1980 и далее, Euridyce Studies,
Euridyce European Unit, Brussels, 2000. http://www.euridyce.org
11.
Джонсон Д., Джонсон Р., Джонсон-Холубек Э. Методы обучения. Обучение в сотрудничестве.
12.
Загашаев И.О., Заир-Бек С.И. Критическое мышление: технология развития. Перспективы для
высшего образования. – М., 2002. - С. 265.
13.
Загвоздкин В.К. Роль портфолио в учебном процессе. Некоторые психолого-педагогические
аспекты // Психологическая наука и образование. - № 4, 2004.
14.
Заир-Бек Е.С. Основы педагогического проектирования СПб. 1995.
15.
Калмыкова И.Р. Портфолио как средство самоорганизации и саморазвития личности //
Образование в современной школе.
16.
Кейс С.М., Свэнсон Д.Б. Создание письменных тестовых вопросов по базисным и
клиническим дисциплинам. - Национальный Совет Медицинских Экзаменаторов, -
Филадельфия, Пенсильвания 1996.
17.
Кодекс Республики Казахстан о здоровье народа и системе здравоохранения (с изменениями и
дополнениями по состоянию на 30.06.2010 г.)
18.
Михайлычев Е.А. Дидактическая тестология. – М., 2001. – 432 с.
19.
Муминов Т.А., Даулетбакова М.И. Инновационные технологии в образовательном процессе
медицинских вузов. – Алматы: КазНМУ им. С.Д. Асфендиярова, 2003. – 144 с.
20.
Наумов Л.Б. Оптимизация обучения в медицинском институте. Программированное
руководство для преподавателей Медицинских Институтов. – Новосибирск, 1978. – 419 с.
21.
Новаторов Э.В. Организация подготовки маркетологов в США / Маркетинг в России и за
рубежом / №2 / 2003.
22.
Новикова Т.Г. Анализ разработки портфолио на основе зарубежного опыта / Т.Г.Новикова //
Развитие образовательных систем в контексте модернизации образования. – М.: Academia;
АПКиПРО, 2003.
23.
Пинский А.А. Рекомендации по построению различных моделей «портфолио» учащихся
основной школы // Образование в современной школе.
24.
Профессиональная компетентность и мобильность педагогических кадров. Социально-
педагогические и психологические аспекты (материалы конференции). - СПб., ИОВ РАО,
1994. - 193 с.
25.
Спустя десять лет и глядя вперед: обзор преобразований в высшем образовании Центральной
и Восточной Европы. Труды по высшему образованию, CEPES/ЮНЕСКО, Бухарест, 2000.
55
26.
Формирование общества, основанного на знаниях: Новые задачи высшей школы Доклад
Всемирного Банка. Издательство «Весь Мир», 2003.
27.
Assessment of clinical competence using objective structured examination, Harden et al., Br Med J.
1975 Feb.
28.
Brown S., Rust C. and Gibbs G. Strategies for Diversifying Assessment in Higher Education Oxford:
Oxford Centre for Staff Development. – 1994.
29.
Essay Grading Scheme Information for UTS staff on Assessment -
http://charko.narod.ru
30.
Jones J. E. Portfolio assessment as a strategy for self-direction // Learning. New Directions for Adult
and Continuing Education. 1994. № 64.
31.
Meriwether Nell W. Strategies for Writing Successful Essays. Chicago: NTC Publishing Group,
1998.
32.
Mick Healey. Using Peer and Self Assessment for Assessing the Contribution of Individuals to a
Group Project.
33.
Ross M., Carroll, G., Knight J., Chamberlain M., Fothergill-Bourbonnais F., and Linton J. (1988)
Using the OSCE to measure clinical skills performance in nursing. Journal of Advanced Nursing, 13,
45-56
34.
Sebranek Patrick, Verne Meyer, and Dave Kemper. Writers INC: A Student Handbook for Writing &
Learning. Wilmington: D.C. Heath and Company, 1996.
56
ҚОСЫМША А
Медицина жоғары оқу орындарында (Канада) студенттерінің тәжірибелік дағдыларын
бағалау бланкісі
Студенттің аты-жӛні: ______________________
Күні:__________________________
Орны:_________________________
Бағалаудың әр саласы бойынша қабілеттілік деңгейін анықтаңыздар. Рейтингтің кӛбеюіне
қарай сапа кумулятивті болуы керек; мысалы, физикалық тексеру дағдыларын меңгергені үшін
«үздік» баға негізгі және қосымша мәліметтер ұйымдасқан және мақсатты тәртіп бойынша
алынған жағдайда қойылады. Студенттің қай деңгейде бірізді екенін кӛрсетіңіз.
Үздік Ортадан жоғары Қанағаттанарлық Жақсарту қажет
Қабылданбайды
Мәліметтер жинау
Анамнез, шағымдар жинау дағдылары. Егер анықталмаса, осы жерге белгілеңіз.
Тапқыр, тиімді,
байқағыш,
аңғарғыш
Нақты, жағдайға
байланысты
(палатада немесе
клиникада)
анықтайды
Негізгі
мәліметтерді
алады.
Нақты.
Жаңа мәселелерді
анықтайды.
Мәліметтер толық
емес.
Нақты
емес
қателіктер: кӛп
талапқа
сай
емес.
Физикалық тексеру дағдылары. Егер анықтамаса, осы жерге белгілеңіз.
Нақты
қорытындылар
жасайды.
Жинақы, орынды
қорытындылар
жасайды.
Негізгі белгілерін
анықтайды.
Дағдыларды
меңгеруі
нашар
немесе науқасқа
жағдай
жасауға
немқұрайлы
қарайды.
Сенімсіз
Ақпараттарды жазу/баяндау
Нақты мәліметтер және сырқатнама жазу
Ықшамдылық:
Ауру
патогенезін
және
науқас
жағдайын терең
түсініп жазады.
Негізгі
ақпараттарды
қамтиды,
анық,
нақты баяндайды.
Нақты,
толық,
ӛзекті.
Жиі кешіктіріп жа-
зады. Науқас жағ-
дайы туралы мәлі-
мет аз. Қосымша
мәліметтер
жеткіліксіз.
Нақты
емес
мәліметтер
немесе
қателіктер.
Сырқатнама толтыру
Сауығу туралы жазбалар/клиникалық жазбалар
Жоспарлауға
және бағалауға
аналитикалық
тұрғыдан қарау.
Ықшамдылық,
нақтылық,
жинақылық.
Жоспарлардың
болуы
және
ағымдағы
мәселелерді
анықтау.
Ұйымдастыру
қажет,
Негізгі
мәліметтер жоқ
немесе
мәліметтер анық
емес.
57
Ауызша тҧсаукесер
Ситуацияларға
сәйкес
(раундтар типі
бойынша)
дәлелдерді
дұрыс таңдау ең
негізгі
ойды
түсінуге
үйретеді.
Үстіртін
айту;
Жақсы байланыс,
дәлелдерді таңдау
түсінік береді.
Талапқа
сәйкес;
қажетті
ақпараттарды
қамтыған;
жазбаларды
аз
қолданған.
Кӛп
қателіктер:
керек
емес
мәліметтер
жиі
кездеседі;
Байланыс жоқ.
Дайындығы кӛп
жағдайда тӛмен.
Білім
Базалық білімдер
Емдеу
шараларын
түсінеді,
ой-
ӛрісі кең
Нақтамалық
тұрғыдан
терең
түсінеді
Патофизиологияд
ан базалық білімі
бар
Негізгі
түсініктерді
нашар түсінеді.
Базалық
білімінің
жетіспеушілігі
Науқастармен қарым-қатынас
(мүмкіндік
болса тексеру)
-
оқулық
арқылы білім
алу;
-
әдебиеттерді
бағытты
таңдау;
-
басқаларды
оқытады;
Жан-жақты
тексеру
арқылы
нақтама жасау;
Жанама
сұрақтарға талдау
жасай алу
Ӛзі емдеп жүрген
Науқастардың
жан-жақты
нақтамасының
негіздерін біледі.
Науқас жағдайын
дұрыс түсінбеу.
Науқас
жағдайын
түсінуге
білімінің
жетіспеушілігі.
Мәліметтерді тҥсіндіру
Талдау
Науқас
жағдайларының
ӛзара
байланысын
және
күрделі
мәселелерді
түсінеді.
Мәліметтерде
негізделген түсінік
ұсынады.
Жағдайлар тізімін
жасап, жан-жақты
негізделген
нақтама
қолданады.
Мәліметтерді жиі
талдаусыз
баяндайды.
Мәселелер тізімі
әлі де нақтылауды
қажет етеді
Негізгі
мәліметтерді
түсіндіре
алмайды.
Шешімдер қабылдау/Менеджмент
Ұжымдық
жоспарлауға
байыппен
қарау.
Нақтамалық
іс-
шаралар ретімен
негізделген.
Науқасқа
ӛз
деңгейінде күтім
жасау;
ӛз
мүмкіндіктерін
білу.
Клиникалық
мәселелерді
шешуде ретсіздік.
Іс-әрекеттің,
пікірдің
жұтаңдығы
науқасқа
кері
әсер етеді.
58
Басқару дағдылары
Науқасқа кҥтім жасау қызметі
Жоғары деңгей-
дегі қызмет
команданың
барлық мүше-
лерін жұмысқа
араластырады
және реттейді
Ӛте ӛнімді,
бастамашылықты
кӛбіне ӛз мойнына
алады (клиникада
немесе палатада)
Науқастың негізгі
мәселелерін
бақылап отырады,
науқастың
сырқатнамасын
қолдайды
Ӛз міндетін
атқаруға
итермелеу керек;
оның ары қарайғы
іс-әрекеті бірізді
емес
Науқасқа
қажетті күтім
жасағысы
келмейді,
сенімсіз.
Процедуралар
Кәсіби
шеберлігі ӛте
жоғары, шебер
Сақ, ӛзіне сенімді,
жаны ашығыш
Процедуралар
жасауға, оған дай-
ындауға қажетті
дағдыларды
кӛрсете алады
Олақ, тіпті
базалық
процедураларды
жасауға да
талаптанбайды
Тіпті жаттығудан
кейін де іс-әре-
кетінің жақсар-
ғаны байқалмай-
ды, немқұрайлы
Кәсіби қарым-қатынастар
Сенімділік/ Міндеттер
Ӛз бетінше білім
алуға және нау-
қастарға кӛңіл
бӛлуге ынтасы
ӛте жоғары
Бастамашылдық
кӛрсетеді
Ӛз міндетін
атқарады
Кӛбінесе қызметін
атқаруға дайын
емес, селсоқ
(самарқау)
Сабақтан
себепсіз қалады,
сенімсіз
Оқытуға жауап
Ӛзін дұрыс
бағалай білу –
ары қарай
дамуына ықпал
етеді
Кері байланыс
жасауға тырысады,
нәтижесінде
дағдыларын
жақсартады
Кері байланыс
жасау нәтижесінде
біршама
жетістіктерге
жетеді
Жетістіктері
бірізді емес
Жақсару
байқалмайды
Ӛз бетінше білім алу (білім мен дағдылар)
Жоғары деңгей-
дегі бастамашыл-
дық нәтижесінде
кейін басқалар-
ды оқытады
Алдына мақсат
қояды, кӛп оқиды,
мүмкіндік болған
кезде алдын ала
дайындалады
Жеткілікті
мӛлшерде оқиды
Ӛз бетінше оқуға
итермелеп отыру
керек
Оқуға ниеті жоқ,
ӛзіне-ӛзі сын
кӛзбен
қарамайды
Кәсіби мінез-қҧлық
Науқаспен ӛзара әрекеті
Науқастар
қалайтын
дәрігер
Науқастардың
сеніміне ие
болады
Науқастар оң
кӛзбен қарайды,
онымен дұрыс
қарым-қатынаста
болады
Кейде
селқос,
құнтсыз (зейінсіз)
Науқастармен
тікелей
байланысқа
түсуден қашады,
ожар (әдепсіз)
59
Жҥктемеге тӛзімділік
Шексіз
сабырлылық,
ұтқыр шешімдер
Икемді,
басқаларды
қолдауға әзір
Бейімделуге
икемді
Икемді
емес
немесе
ӛзін-ӛзі
билей алмайды
Жүктемеге тӛзе
алмайды
Ҧжыммен қарым-қатынасы
Ӛзарара
сыйластыққа,
құрметке ие
Ауруханадағы
басқа қызметкер-
лермен жақсы
қарым-қатынаста
болады
Команданың
нәтижелі мүшесі,
олармен ӛнімді
әрекетке түседі
Басқаларға
жеткілікті
дәрежеде кӛңіл
бӛлмейді және
сыйласа алмайды
Ұжымның
қарама-
қайшылықты
немесе тәртіп
бұзғыш мүшесі
Түсініктеме: (Жазбаша түсініктеме де қажет. Бҧл студент ҥшін келесі жолы «қандай қадам»
жасаған жӛн?)
Студент кейін қол жеткізген әрбір қадамды белгілеңіз:
*Баяндамашы *Талдаушы *Менеджер *Мұғалім
Ұсынылатын баға:____ Сіз бұл мәлімдемені студентпен бірге талқыладыңыз ба?___
Емтихан алушы ________________ Интерн Резидент ____________________________
Аты Қолы Мерзімі ______/_________/______
_____________________________________________________________________________________
Біздің жүйеміз пайыздық қатынастан гӛрі кӛзге елестету Межелеріне кӛбірек негізделген. Осыны
студенттің жұмыс деңгейін сипаттағанда ескеріңіздер.
Ӛте жоғары деңгей: (Баяндамашы) Қанағантандырарлықтай ұсынылым. Студент негізгі
ақпараттарды біледі және оны дәл баяндайды; талдай бастайды; кәсіби қасиеті берік. Жеке басына
тән қасиеттері сипаттаушы түсініктемеде кӛрсетілуі тиіс.
Жоғары деңгей: (Талдаушы) Бағалау саласында жұмыстарына берілетін жоғары бағалар
анағұрлым кӛп. Мәліметтерді ретімен талдайды; білім қоры жақсы; науқасқа күтім жасауға
белсене қатысады. Клиникалық жұмысқа дайындығы сай келеді.
Ҥздік: (Менеджер / педагог) Бағалаудың кӛптеген негізгі саласында ең жоғары рейтингке ие.
Науқасқа күтім жасау деңгейі тӛртінші жыл оқып жатқан студенттің деңгейіне сай, басқару
нұсқаларын белсенді ұсынады; білім қоры ӛте жоғары; ӛзінің науқастары туралы білімі (кеңдігі /
тереңдігі жағынан) ӛте жақсы. Кӛшбасшылық қасиеті және жеке тұлғалар арасындағы қарым-
қатынастар бойынша тәжірибесі жоғары.
Достарыңызбен бөлісу: |