Иіс сезетін рецепторлық жасуша қозуының сызбасы
Жасуша мембранасына адсорбент-грануламен
жеткізілген иісті
зат молекуласы рецептордың танушы
бөлігімен әрекеттеседі, ол
арнайы G нәруызымен аденилатциклазаны (АЦ) немесе басқа да
бір ферментті белсендіреді.
Сол кезде синтезделетін жасуша ішілік медиаторлар (АТФ > цАМФ)
ион арналарын белсендіріп, қозуға – иіс туралы миға баратын
электр сигналының туындауына әкеледі.
Иіс сезу талдағышы
Әр рецептор жасушада мембраналық рецептор нәруызының бір
түрі ғана бар (бірнеше түрі емес). Бұл иіс
туралы ақпаратты
жеткізіп, өңдеуді жеңілдетеді.
Иіс сезу комбинаторлық типпен жұмыс істейді. Яғни, Иісті тану,
өңдеу үрдісі рецепторлар комбинациясымен жүзеге асады.
«Рецептор әліпбиі» бар десек болар еді. Осылайша біз иістерді
танып, есімізде сақтаймыз.
Иіс сезу талдағышы
2004 ж. америка ғалымдары Линда Бак және Ричард Аксел «Иіс
рецепторларын және иіс зезу органдары жүйесін зерттеу»
саласында Нобел сыйлығына ие болды.
Олар түрлі иістерді қармап, миға сигнал жіберетін белгілі бір
протеиндерді туғызатын шамамен мыңдаған гендердің
тобын
ашты.
Иіс сезу жүйесінің әр рецепторы иіс молекуласынынан «өз»
бөлігін танып, миға сәйкес сигнал жібереді.
Иіс сезу талдағышы
