С. Ж. Бахтиярова
Сырықпен секіру техникасының орындалуы
жүктеу/скачать 4,4 Mb. Pdf көрінісі
|
|
5.3. Сырықпен секіру техникасының орындалуы Сырықпен секіру – қиын жеңіл атлетика жаттығуларының бірі. Онда жҥгіру, ҧзындыққа, биіктікке секірулер, қозғалмалы және берік тіректе гимнастикалық, акробатикалық жаттығулар ҥшін тән қозғалыстар тіркестіріледі. Сырықпен секірулерде нәтижелілігі екі негізгі компоненттермен анықталады: 1) сырыққа секірушінің ҧстау биіктілігі; 2) ҧстау нҥктесінен оны жалпы орталық массада кӛтерілу шамасы. Бірінші компоненет - екпін мен итермелеу процесінде секіру- шінің қозғалмалы әрекеттерімен, екінші – қозғалмалы және берік тіректе кейінгі итермелеумен тіректе тірелу кезінде қалыптасады. Бірінші компонент - бҥтіндік жаттығу, оны шартты тҥрде бастапқы қалыпқа екпінге (тірекке сырықты қадауды кірістіріп), итермелеуге, планкі арқылы ауысуға және жерге тҥсуіне бӛлуге болады. Бастапқы қалыпта секіруші бастапқы жҥгіруді тҧрақты орын- дауға, екпін жылдамдығының жылдам ӛсуіне және кейінгі қозғалыс- тардың тиімді орындалуына әрекет ететін қалыпты қабылдайды. Ол ҥшін спортшы жаттығуды бастау жеріне келеді, сырықты жанымен екі қолмен, оң қолмен тӛмен жағынан ҧстаумен, сол қолымен жоғары жағынан ҧстаумен бастайды. Оң қолдың бас және нҧсқаушы саусақтары сенімде тҥрде снарядты ҧстайды, қалғандары жҥгіру уақытында босаңсуы мҥмкін, сол қолдың алақаны кеуде деңгейінде болады, ол екпінде сырықтың тҥсуін бақылайды. 100 Қол буындарында бостандық болуы шарт, ол сырықты ҧстау кезінде жеңілдікті қамтамасыз етеді және барлық дененің қалпын бақылауға бастау сәтінде секірушіге мҥмкіндік береді, ал сонымен қатар екпіннің байсалды және жылдам бастамасына әрекет етеді. Қол алақандары арасындағы қашықтық 0,50-0,70 метр, ал ҧстау биіктігі – 4,90-5,15 метр қҧрайды. Екпін. Екпін тепе-теңдіктен спортшының денесін шығару сәтінен басталады және итермелеуге аяқтың қойылысымен аяқта- лады. Екпіннің міндеті: 1) ең жоғары бақыланатын жылдамдықты дамыту; 2) жҥгіру қадамдарын жоғарылататын жиілігімен ырғақты – қарқынды қозғалысты екпіннің соңында қалыптастыру; 3) ҧшу сатысы уақытын қысқартумен және тірекке аяқты акценттелген тҥсірілімін сипаттайтын жҥгіру қадамының ырғақты қҧрылымын қалыптастыру; 4) тірекке сырықтың қадалуын тиімді тҥрде жҥзеге асыру және итермелеу орнына аяқты дәл тҥрде қою. Екпін ҧзындығы 35-45 метр (18-22 жҥгіру қадамдары) қҧрайды. Екпін соңындағы жылдамдық 9,6-9,8 м/сек. жетеді. Тік қалыпқа дейін сырықты кӛтеріп, секіруші бір орыннан, жаяу жҥрістің бірнеше қадамдарымен немесе жай жҥгірісінен екпінді бастайды (28 сурет). 28 сурет. Секірушінің бастапқы, ортаңғы және соңғы жҥгіру жолындағы сырықты ҧстау жағдайлары 101 Бірінші қадамдарды спортшы қадамдардың ҧзындығы мен тиімділігін бір уақытта жалғастырып, байсалды жылдамдығымен алға қарай дененің кейбір еңісімен орындаудан бастайды. Сырықтың тербелісін тудырмай оны бос ҧстау қажет. Тек қана спортшы шынтақтарының қозғалысымен жҥгіру рҧқсат етіледі. Спортшының дене жылдамдығының ӛсіп келе жатқан шамасы бойынша созылады, тізелерді биік кӛтереді және тірекке саннан аяқты тҥсіруді акценттейді. Кӛбіне екпінде бірдей жылдамдатылған қозға- лыс екпінінің барлық ҧзындығы бойынша оң қолын бҥгу есебінен сырықты бір қалыпты тҥсірумен анықталады, яғни снарядты тҥсіру жылдамдығы екпінде секірушінің жылдамдығымен тҥсіру кезінде болуы қажет. Тҥсіру кезінде сырықты тежеу спортшының қозғалу жылдамдығының жойылуына әкеледі. Екпіннің соңында (негізінен екі соңғы қадамдарда) сырықты кӛлденең қалыпта ҧстайды, ал белсенді тҥрде тірек ҥшін қорапта тӛменгі шегін сол қолмен бағыттап және жоғары шетін кӛтеріп, алға қарай жібереді. Тірекке сырықты келтіріп қою кезінде ілгермелі қозғалыстың тік сызықтығын бҧзбау ҥшін спортшы денесіне жақын болады. Тірекке сырық жеңіл қойылады, бірақ жылдам итермелеу мен жеңіл ҧшуы ҥшін жақсы жағдайды қҧру ҥшін ең жоғары тҥрде таратылады (29 сурет). 29 сурет. Секірушінің тірекке сырықты тіреу кезеңінің орындалуы |